Το πρώτο χιόνι θα πέσει τον Οκτώβριο

Στις 12 Οκτωβρίου, οι λάτρεις του σκανδιναβικού νουάρ ετοιμάζονται να υποδεχθούν στους κινηματογράφους την πρεμιέρα της ταινίας ο «Χιονάνθρωπος» του Jo Nesbo.

O Michael Fassbender υποδύεται τον ανορθόδοξο και απρόβλεπτο ντετέκτιβ, Χάρι Χόλε που καλείται να λύσει μια σειρά ανεξήγητων εξαφανίσεων γυναικών υπό την καθοδήγηση του Σουηδού σκηνοθέτη Tomas Alfredson ενώ στην παραγωγή της ταινίας συμμετέχει και ο Μάρτιν Σκορτσέζε.

Όπως λέει ο ίδιος ο Michael Fassbender, πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα χρειάστηκε να διαβάσει όλα τα βιβλία του Nesbo. «Χάρηκα γιατί αυτός ο ρόλος με έβαλε στη διαδικασία να διαβάσω ξανά. Μου άρεσαν τα βιβλία του, διαβάζονται ευχάριστα αλλά δεν είναι εύκολα, μπορείς να διακρίνεις πολλά διαφορετικά επίπεδα, βάθη και πολυπλοκότητες. Διαβάζοντας το ένα πίσω από το άλλο, όχι μόνο πέρασα υπέροχα αλλά κατάφερα να καταλάβω πολύ καλύτερα αυτό τον χαρακτήρα».  Ο χαρακτήρας στον οποίον αναφέρεται ο διάσημος ηθοποιός είναι αυτός του Χάρι Χόλε του γκριζομάλλη, σχεδόν αλκοολικού αλλά γοητευτικού ντετέκτιβ, κεντρικού ήρωα των μυθιστορημάτων του πιο διάσημου σήμερα Νορβηγού συγγραφέα.  

Όταν πέφτει το πρώτο χιόνι

Η ταινία, όπως και το βιβλίο καταπιάνεται κατά έναν φροϋδικό τρόπο με το παιδικό τραύμα που κακοφορμίζει και παρεκτρέπεται στον χειρότερο εφιάλτη. Οι πρώτες σκηνές του έργου είναι γυρισμένες στο φθινοπωρινό Όσλο. Είναι Νοέμβριος κι έχει πέσει το πρώτο χιόνι. Ένα αγόρι, ο Τζόνας, βγαίνει έξω στον κήπο να ψάξει τη μητέρα του. Δεν την βρίσκει κι όταν αργότερα κοιτάζει από το παράθυρό του, στο παγωμένο φεγγαρόφωτο, βλέπει στην αυλή του σπιτιού έναν χιονάνθρωπο. Γύρω από το λαιμό του έχει τυλιγμένο το ροζ φουλάρι της μητέρας του. Από αυτό το σημείο και μετά αρχίζει να ξεδιπλώνεται, με διαρκή φλας μπακ, η μακρά ιστορία μιας σειράς ανεξιχνίαστων υποθέσεων – είναι όλες γυναίκες, μητέρες και σύζυγοι που εξαφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια σε μια συγκεκριμένη ημέρα του χρόνου: την ημέρα που έπεφτε το πρώτο χιόνι. Ο αστυνομικός ντετέκτιβ Χάρι Χόλε έρχεται να λύσει αυτόν τον μακάβριο γρίφο αφού οι χειρότερες υποψίες του επιβεβαιώνονται: έχει να κάνει με έναν κατά συρροή δολοφόνο ο οποίος αφήνει πάντα στον τόπο του εγκλήματος την υπογραφή του. Έναν χιονάνθρωπο.

Το σκανδιναβικό νουάρ

Ο «Χιονάνθρωπος» είναι το έβδομο μυθιστόρημα του Jo Nesbo και πριν μεταφερθεί στον κινηματογράφο διέγραψε τη λαμπρή πορεία ενός ακόμη μπεστ σέλερ που προστέθηκε στη μακρά λίστα των επιτυχιών του Νορβηγού συγγραφέα, τα βιβλία του οποίου έχουν πουλήσει πάνω από 33 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. (Είναι τόσο μεγάλη η δημοφιλία και η εμμονή των αναγνωστών για τα μυθιστορήματα του Jo Nesbo ώστε ο Τουριστικός Οργανισμός του ‘Οσλο έχει καθιερώσει μια τουριστική περιήγηση στην πόλη με θέμα τον Χάρι Χόλε. Ένας έμπειρος οδηγός αναλαμβάνει να ξεναγήσει την ομάδα των φανατικών αναγνωστών του ιδιόμορφου ντετέκτιβ και ήρωα των μυθιστορημάτων του Nesbo με στάσεις σε γειτονιές, σκοτεινά σοκάκια και απόμερες πλατείες όπου συνέβησαν σύμφωνα με την αφήγηση, στυγερά εγκλήματα και αιματηρές συμπλοκές).

Και μπορεί τα σκήπτρα των υψηλότερων πωλήσεων να εξακολουθεί να κρατά ο Stieg Larsson, συγγραφέας της τριλογίας του «Millenium» και του «Κοριτσιού με το Τατουάζ» -100 εκατομμύρια αντίτυπα-  ωστόσο οι ομοιότητες ανάμεσα στους δύο διάσημους συγγραφείς του είδους, είναι εμφανείς: και οι δύο περιγράφουν τον σκοτεινό, υπόγειο κόσμο των παγωμένων, μελαγχολικών τοπίων της Σκανδιναβίας. Και οι δύο έχουν συχνά θέμα τους τη βία κατά των γυναικών χρησιμοποιώντας όμως μια γλώσσα που συχνά δείχνει να δρασκελίζει την λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην καταδίκη και την ερεθιστική διέγερση. Τέλος και στους δύο, ο κεντρικός ήρωας είναι ένας δύσκολος, προβληματικός ντετέκτιβ, ένα ναυάγιο της ζωής που όμως στο τέλος αποδεικνύεται ευσυνείδητος και χαρισματικός με μια εντελώς προσωπική αίσθηση δικαίου και ευθύνης που τον σπρώχνει να ανακαλύπτει κάθε φορά τη λύση μιας αινιγματικής υπόθεσης, με κάθε κόστος.

Κι όμως η Σκανδιναβία έδειχνε τόσο ειδυλλιακή και ήρεμη….

Τα βιβλία του Jo Nesbo έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά συγγραφέων και σκηνοθετών που από τα τέλη της περασμένης δεκαετίας έφεραν στο προσκήνιο το λεγόμενο Σκανδιναβικό νουάρ κυρίως με την τριλογία «Millenium» του Stieg Larsson, τα μυθιστορήματα του Henning Mankell, την αρχική Δανέζικη εκδοχή της τηλεοπτικής σειράς «The Killing» και το ατμοσφαιρικό «Άσε το Κακό να μπει» του Tomas Alfredson.  Αυτός ο νέος τρόπος καταγραφής και περιγραφής εγκλημάτων εν μέσω ενός παγωμένου και καταθλιπτικού σκηνικού, με μια βιαιότητα τόσο αποτρόπαιη και με μια ένταση που έκοβε την ανάσα, έστελνε ρίγη ανατριχίλας σε ένα κοινό που άρχιζε σιγά- σιγά να αποκτά σώμα και οντότητα με φανερή προτίμηση πλέον σ’ αυτή την σκοτεινή και αιμοσταγή πλευρά των Βορείων.

Το Σκανδιναβικό νουάρ ενθουσίασε το κοινό και για έναν άλλο λόγο: γιατί ανέτρεψε το συμβατικό αφήγημα που είχαν οι περισσότεροι άνθρωποι για την Σκανδιναβία. Η εντύπωση που υπήρχε ήταν ότι εκεί οι άνθρωποι ήταν φιλελεύθεροι, ισορροπημένοι, όμορφοι, πλούσιοι και υγιείς, ζούσαν σε ένα ειδυλλιακό μέρος, λιγάκι πληκτικό, έκαναν σπορ, ενίοτε και ψυχοθεραπεία, αγόραζαν πρακτικά έπιπλα από το IKEA και έπλεκαν μάλλινα παραδοσιακά πουλόβερ  τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Η ουτοπία του σοσιαλισμού και το ιδανικό της σοσιαλδημοκρατίας.

 Και αίφνης μέσα από την άνθιση της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας άρχισε να ξετυλίγεται ένας άλλος κόσμος που δεν είχε καμία σχέση με τα θετικά ή αρνητικά στερεότυπα που κυριαρχούσαν μέχρι τότε για τις χώρες αυτές, ένας κόσμος άγνωστος, βίαιος και σκοτεινός γεμάτος συμπλεγματικά και ένοχα μυστικά. Και επειδή τα βιβλία όπως και οι ταινίες ή οι τηλεοπτικές σειρές, μας ανοίγουν τα μάτια, όπως συμβαίνει και με τα ταξίδια, στο «άλλο», το νέο, το διαφορετικό έτσι και το σκανδιναβικό νουάρ λειτούργησε «τουριστικά», φανερώνοντάς μας μια σειρά από αναπάντεχα αποκαλυπτικές αναλύσεις για εξωτερικές ή εσωτερικές συγκρούσεις και ηθικά διλήμματα, για την ενοχή, την τιμωρία και την εξιλέωση, για τον τρόπο τελικά που διάγουν τον βίο τους οι άνθρωποι εκεί στα παγωμένα τοπία της Βόρειας Ευρώπης, ανάμεσα στα φιορδ και τις μεγάλες λίμνες.

Η «ανακάλυψη» της Σκανδιναβίας λοιπόν συνεχίζεται. Αυτή τη φορά στις σκοτεινές κινηματογραφικές αίθουσες. Και με πολύ- πολύ χιόνι….