Θοδωρής Σκριβάνος: Ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ «Διορθώσεις» μιλά για το εγχείρημα με θέμα τους χορευτές της ΕΛΣ που βλέπουμε στο ΦΝΘ στις 29/6 & online από 4/7
«Γι’αυτό θα πρέπει να “λιώσεις” τόσο πολύ, δηλαδή μπορεί να πρέπει να αφεθείς κιόλας μέσα σε αυτό, να μην σφίγγουν τα χέρια σου καθόλου. Ας προσθέσουμε κινήσεις για να βγει πιο φυσιολογικό», λέει ο διευθυντής του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωνσταντίνος Ρήγος, κατευθύνοντας την Α’ Χορεύτρια της ΕΛΣ Ελεάνα Ανδρεούδη. Σε μια επόμενη σκηνή, η κάμερα εστιάζει στην Α’ Χορεύτρια Μαρία Κουσουνή που κάνει προθέρμανση και στο αμέσως επόμενο καρέ, βλέπουμε τον συγχρονισμό στην κίνηση των σωμάτων μιας ομάδας χορευτών που κάνει μάθημα. Αυτά είναι μερικά από τα πλάνα που παρακολουθούμε στο τρέιλερ του ντοκιμαντέρ «Διορθώσεις» («Corrections») σε σκηνοθεσία Θοδωρή Σκριβάνου («Επίσκεψη στο σπίτι του Νάνου Βαλαωρίτη», «Το πρωτοσέλιδο», «Common People, Common Ground»).
Στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία τεκμηρίωσης, ο σκηνοθέτης, που έχει εργαστεί και ως δημοσιογράφος αλλά και φωτογράφος, εισχωρεί με την κάμερα σε έναν μικρόκοσμο, αυτόν του μπαλέτου. Και καταγράφει όλα όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητα των χορευτών του Μπαλέτου της ΕΛΣ, χωρίς να παρεμβαίνει σε αυτά που βλέπει μπροστά του. Απλά ακολουθεί την εξέλιξη των γεγονότων από απόσταση. Την ίδια όμως στιγμή, παρουσιάζει το πορτρέτο των ανθρώπων που δίνουν ζωή και πραγματώνουν το έργο αυτού του συνόλου. Αποτυπώνει τον συντονισμό και τη συνεργασία των χορευτών, των χορογράφων, των τεχνικών, των σκηνογράφων αλλά και την επιμονή τους για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε πρώτο πλάνο, βρίσκονται οι πολύωρες πρόβες στις φωτεινές αίθουσες χορού της ΕΛΣ, η δημιουργική διαδικασία της χορογραφίας, οι επαναλήψεις, οι διορθώσεις, το σώμα. Όλα αυτά αντανακλώνται στο ντοκιμαντέρ με ανθρωπολογικό τρόπο. «Είναι μια ταινία για την Εθνική Λυρική Σκηνή, τον χορό στην Ελλάδα, την ελληνική πραγματικότητα αλλά κυρίως για τον άνθρωπο, αυτός είναι ο κεντρικός άξονας. Και ο άνθρωπος με ενδιαφέρει κατά βάση ως κινηματογραφιστής», μας λέει ο σκηνοθέτης, λίγες ώρες πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του φιλμ στο 23οΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και τις online προβολές από τις 30 Ιουνίου μέχρι τις 4 Ιουλίου.
Ο Θοδωρής Σκριβάνος μιλά για το ντοκιμαντέρ «Διορθώσεις»
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την καταγραφή της καθημερινότητας των χορευτών του Μπαλέτου της ΕΛΣ; Τι σας εμπνέει στον κόσμο του χορού;
Έψαχνα έναν μικρόκοσμο να εξερευνήσω σε βάθος χρόνου. Την ίδια στιγμή μου άρεσε και ο χορός. Με ενδιέφερε πολύ η αποτύπωσή του, το πώς κινηματογραφείται. Είχα συνεργαστεί στο παρελθόν σε δύο μικρότερες δουλειές με το Mπαλέτο της Λυρικής Σκηνής οπότε γνώριζα την ομάδα και έτσι πρότεινα στη διεύθυνση τη δημιουργία αυτού του ντοκιμαντέρ. Ήταν πολύ γενναιόδωρη η στήριξη του κ. Γιώργου Κουμεντάκη και του κ. Κωνσταντίνου Ρήγου, ήταν πολύ ανοιχτοί στο όλο εγχείρημα της καταγραφής του υλικού και της απόδοσης. Το φιλμ έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Δηλαδή δεν θα ήταν ένα ντοκιμαντέρ το οποίο θα βασίζονταν σε συνεντεύξεις κι έτσι θα έπρεπε η Λυρική να μου δώσει την πρόσβαση και την άδεια να εισχωρήσω μέσα στον θεσμό ως κινηματογραφιστής και να καταγράφω στιγμιότυπα από την καθημερινότητα των χορευτών. Αυτά θα ήταν σκηνές από πρόβες, η προετοιμασία πριν τις πρόβες που ονομάζεται «μαθήματα» (αυτή η καθημερινή διαδικασία διαρκεί περίπου ένα δίωρο, είναι σαν προθέρμανση όπου οι χορευτές προετοιμάζονται με τη συνοδεία πιάνου). Και στη συνέχεια, ακολουθούν οι πρόβες. Αλλά θα μπορούσα επίσης να παρακολουθώ και στιγμιότυπα που αφορούν τη διεύθυνση, τις διάφορες συσκέψεις που αφορούν το μπαλέτο, την προετοιμασία παραγωγών (κοστούμια, σκηνικά), αλληλεπιδράσεις μεταξύ χορευτών και χορογράφων. Ανθρώπινες καταστάσεις δηλαδή από τις οποίες δεν ήταν καμία σκηνοθετημένη. Για παράδειγμα, έβλεπα παραδίπλα μια συνομιλία, πλησίαζα και την κατέγραφα. Βέβαια, υπήρχαν στιγμές που μπορεί το θέμα συζήτησης να ήταν πολύ προσωπικό και να μην μπορούσα να το καταγράψω. Αλλά, σε οποιαδήποτε ρουτίνα προετοιμασίας στους χώρους της Λυρικής, δεν με σταμάτησε κανείς, είχα τη συγκατάθεση των χορευτών. Είτε πρόκειται για το στρέτσινγκ που κάνουν στα διαλείμματα, ή η προσωπική ετοιμασία, η φροντίδα του σώματος, οι σκηνές στον φυσιοθεραπευτή. Τα κατέγραφα όλα και φυσικά στο ντοκιμαντέρ υπάρχουν και μικρά αποσπάσματα από τις παραστάσεις που ανεβαίνουν.
Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ του Θοδωρή Σκριβάνου «Διορθώσεις»
Τον άξονα του ντοκιμαντέρ αποτελούν οι πρόβες τριών παραγωγών («Η Λίμνη των Κύκνων», «Herrumbre», «Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης»). Πόσο χρονικό διάστημα διήρκησε η έρευνα και τα γυρίσματα γι’ αυτή τη δουλειά;
Δεν υπήρχε κάποια προετοιμασία ή κάποια έρευνα, η έρευνα ήταν το ίδιο το γύρισμα. Δηλαδή, την πρώτη μέρα που πήγα άρχισα να τραβάω. Επισκεπτόμουν σχεδόν καθημερινά τη Λυρική για ένα διάστημα. Συνολικά την επισκέφτηκα περισσότερες από 100 φορές με κάποια διαλείμματα γιατί είχα κι άλλες δουλειές παράλληλα. Αλλά η παρουσία μου εκεί ήταν συχνή και για πολλές ώρες. Ήμουν εκεί από το μάθημα, ως το τέλος των προβών.
Υπήρξαν προκλήσεις κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Δεν μπορώ να πω ότι υπήρξαν. Μπορώ να πω ίσως ότι οι χορευτές ήταν λίγο επιφυλακτικοί στην αρχή, γιατί δεν είχαν συνηθίσει να τους παρατηρεί κάποιος με διάρκεια. Από ένα σημείο και μετά όμως έρχεται η εμπιστοσύνη και περνάς απαρατήρητος.
Η δομή διαφέρει λίγο από αυτή του τυπικού ντοκιμαντέρ, καθώς δεν υπάρχουν συνεντεύξεις, voiceover και μοιάζει περισσότερο με μυθοπλασία. Επίσης, οι σεκάνς, τα μονοπλάνα προσθέτουν ρεαλισμό. Γιατί επιλέξατε να ακολουθήσετε αυτή τη προσέγγιση;
Είναι αυτό το σινεμά που με ενδιαφέρει, που ο ίδιος βλέπω ως θεατής και που με κάποιο τρόπο αναμετράται με το ίδιο το κινηματογραφικό μέσο. Είναι ένας τρόπος να κάνω ταινία με κινηματογραφικούς όρους όπου δεν θα επρόκειτο για κάποια οπτικοποίηση γραπτού λόγου. Θα ήταν βασισμένη σε εικόνες και ήχους, δεν θα μπορούσε να είχε γυριστεί με κάποιον άλλο τρόπο. Ήθελα δηλαδή να δικαιωθεί το μέσο. Είναι ο τρόπος που θέλω να γυρίζω ταινίες. Να μπορώ να παρατηρώ, να αφαιρώ, να στήνω κάδρα μπροστά μου και να επιτρέπω στον θεατή να έχει μια συμμετοχή σε όλο αυτό. Να μην τα έχω όλα έτοιμα. Στις «Διορθώσεις» καταγράφεται η λειτουργία του θεσμού, ο κόσμος των χορευτών, τα σώματα. Όλα αυτά με γοητεύουν, θα μπορούσα να είμαι εκεί με τις ώρες.
Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ του Θοδωρή Σκριβάνου «Διορθώσεις»
Τι μηνύματα επιθυμείτε να μεταδώσετε στους θεατές μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ;
Δεν θεωρώ ότι μια ταινία οφείλει να περάσει κάποια μηνύματα. Όλα αυτά είναι ανοιχτά προς τον θεατή. Με ενδιαφέρει να έχει μια εμπειρία θέασης και όχι να περάσει απαραίτητα κάποια μηνύματα. Βέβαια, πολλά νοήματα ή σκέψεις μπορεί προκύψουν σε διάφορα πλάνα. Ο στόχος και η δυσκολία που μπορεί να έχει ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ είναι: να πετύχει ένα τέτοιο εγχείρημα, να καταφέρεις να έχεις τη συμμετοχή του θεατή κι αυτός να μπορέσει ενδεχομένως να έχει την ίδια εμπειρία του γυρίσματος που ίσως να είχες κι εσύ. Η ταινία έχει μια ελλειπτική και αποσπασματική γραφή.
Η αφίσα του ντοκιμαντέρ «Διορθώσεις»
Info: Διορθώσεις Σκηνοθεσία Σενάριο Διεύθυνση Φωτογραφίας Μοντάζ Ήχος Παραγωγός/Παραγωγοί Θοδωρής Σκριβάνος. Διάρκεια 134’
29/6 στον Κινηματογράφο Άλεξ (Ολύμπου, Θεσσαλονίκη) στις 21:25
Από 30/6 – 4/7/2021, online ΕΔΩ
23°
