Όταν ο Δημήτρης Μακρυγιαννάκης «συνάντησε» τον Lars Tunbjörk

Tι κοινό έχει ένας Έλληνας γιατρός, ερωτευμένος με την καλλιτεχνική φωτογραφία, με τον Lars Tunbjörk, τον σπουδαίο Σουηδό φωτογράφο; Ο Δημήτρης Μακρυγιαννάκης γεννήθηκε στην Ελλάδα, έζησε ως παιδί στη Γερμανία και επέστρεψε στην Ελλάδα όπου και σπούδασε Ιατρική. Στα εικοσιπέντε του, ήδη εξοικειωμένος με τον τρόπο ζωής στη Βόρεια Ευρώπη, αποφάσισε να ασκήσει το επάγγελμά του στη Σουηδία. Το 2008, σε ένα ταξίδι του στην Ινδία δείχνοντας κάποιες από τις λήψεις του σε ανθρώπους που ασχολούνταν με τη φωτογραφία, δέχτηκε τις πρώτες παραινέσεις να ασχοληθεί με αυτή. Έναν χρόνο αργότερα, ένα κάταγμα τον κράτησε αναγκαστικά στο σπίτι. Εκμεταλλεύτηκε τον χρόνο του διαβάζοντας για την τεχνική της φωτογραφίας και παράλληλα δημιούργησε λογαριασμό στο Flickr όπου ανακάλυψε τη δουλειά φωτογράφων όπως ο Βασιλικός και ο Κυδωνάκης. Τότε συνειδητοποίησε ότι μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα με την κάμερά του από το να τραβάει ταξιδιωτικές φωτογραφίες. Αρχικά ασχολήθηκε με τη φωτογραφία δρόμου, όμως τρία χρόνια αργότερα στράφηκε στην καλλιτεχνική φωτογραφία. Ο έρωτάς του με αυτήν ήταν κεραυνοβόλος, κρατάει έως σήμερα και επισφραγίστηκε πρόσφατα με το σημαντικότερο βραβείο καλλιτεχνικής φωτογραφίας στη Σουηδία. Το «Lars Tunbjörk Prize», που απονέμεται κάθε χρόνο από το Tore G Wärenstam Foundation εις μνήμη του σπουδαίου φωτογράφου.

Πώς αισθάνθηκες όταν έμαθες ότι ήσουν ο φωτογράφος που επέλεξαν για το βραβείο;
Χάρηκα γιατί είναι το σημαντικότερο βραβείο καλλιτεχνικής φωτογραφίας στη Σουηδία, και πρώτη φορά δόθηκε σε μη επαγγελματία φωτογράφο. Παράλληλα όμως, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της βράβευσής μου θα ακολουθήσει ατομική έκθεσή μου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο Borås, τον Οκτώβριο, είχα κι ένα μικρό άγχος μήπως η περίοδος προετοιμασίας της έκθεσης αποδιοργάνωνε το φωτογραφικό τρόπο σκέψης μου.

Σε ανησυχεί ο τρόπος που το κοινό της έκθεσης θα «μεταφράσει» τις εικόνες σου;
Όταν επιλέγω να δείξω μια φωτογραφία υπάρχει ένας λόγος, μια ιστορία, ένα νόημα πίσω από την εικόνα. Το να της δώσει κάποιος διαφορετική ερμηνεία, να αφήνεται η εικόνα ελεύθερη στον παρατηρητή, είναι και η γοητεία της τέχνης. Επομένως με ενδιαφέρει να θεωρώ εγώ ότι η φωτογραφία μου έχει κάτι να πει. Το κοινό μπορεί να συνομιλήσει μαζί της διαφορετικά ή και να την απορρίψει.

Ετοιμάζεις ένα φωτογραφικό βιβλίο. Στην εποχή της ψηφιακής εικόνας και του διαδικτύου επιλέγεις έναν «παραδοσιακό» τρόπο επικοινωνίας με το κοινό.
Το βραβείο μού έδωσε το έναυσμα για διάφορες δραστηριότητες. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η έκδοση του πρώτου φωτογραφικού βιβλίου μου. Για μένα είναι ένα παραπάνω σκαλί εμβάθυνσης στην καλλιτεχνική φωτογραφία. Υπάρχει μια σκέψη πίσω από αυτό το βιβλίο που αντανακλά εμένα – δεν πρόκειται για απλή παράθεση φωτογραφιών. Αυτοί που θα το αποκτήσουν, όταν το κρατάνε στα χέρια τους θα κρατάνε ένα μέρος από την ψυχή μου.

Ο τίτλος του είναι «Rodina». Τι σημαίνει;
Είναι η τσέχικη λέξη για την οικογένεια. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που έκανα στην Πράγα από το 2018 έως το 2019. Στο πρώτο μου ταξίδι εκεί έμεινα κοντά σε ένα νεκροταφείο. Έβρεχε, βγήκα για βόλτα με την κάμερά μου και μπήκα σε αυτόν τον χώρο. Τελικά κατέληξα να φωτογραφίσω πάνω από εβδομήντα νεκροταφεία. Ήταν μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία λόγω δύσκολων γεγονότων που είχα πρόσφατα βιώσει και του φόβου μου για τον θάνατο.

Τα νεκροταφεία είναι δύσκολοι φωτογραφικά χώροι. Συγκινησιακά φορτισμένοι, ιεροί και μεταφυσικοί για κάποιους, τρομακτικοί για άλλους. Γιατί επέλεξες να επικοινωνήσεις κάτι τόσο δύσκολο;
Έχει μεγάλη εσωτερική σημασία για μένα και γι’ αυτό το επέλεξα. Προσέγγισα τον χώρο με σεβασμό και ευαισθησία. Ήθελε κόπο και παρατηρητικότητα ώστε να ανακαλύψω κάτι παραπάνω από το προφανές και χάρηκα που κατάφερα να δημιουργήσω κάτι καλλιτεχνικό σε έναν χώρο τόσο δύσκολο.

Το βιβλίο θα διατεθεί μέσω κάποιου εκδοτικού οίκου;
Το κόστος των εκδοτικών οίκων είναι πλέον δυσθεώρητο και το επωμίζεται ο φωτογράφος. Έτσι αποφάσισα να το εκδώσω μόνος μου, ετοιμάζοντας ένα fundraising που θα ξεκινήσει μέσα Οκτωβρίου για να μπορέσω να καλύψω τα έξοδα. Άλλωστε, το αν θα το πουλήσει ο εκδοτικός οίκος ή αν θα το κάνεις μόνος σου δεν αλλάζει αυτό που ζητάς εσύ ως φωτογράφος.

Πώς αντιμετωπίζουν οι Σουηδοί την τέχνη γενικότερα;
Η τέχνη εκτιμάται και υπάρχει στη ζωή των Σουηδών. Το μουσείο φωτογραφίας της Στοκχόλμης είναι από τα δημοφιλέστερα μουσεία της χώρας. Μέσα σε έναν χρόνο μπορείς να δεις έναν αρκετά μεγάλο αριθμό εκθέσεων, μερικές από τις οποίες έχουν μεν έντονο το εμπορικό στοιχείο, καθώς ο χώρος έχει δημιουργηθεί με ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν προωθούνται και ντόπιοι ή νέοι καλλιτέχνες.

Είσαι μέλος της διεθνούς φωτογραφικής κολεκτίβας Burn My Eye. Μια «παγίδα» που υπάρχει όταν κάποιος συμμετέχει σε μια κοινότητα, είναι να αρχίσει να επηρεάζεται από το φωτογραφικό στιλ που επικρατεί.
Στην κοινότητα είμαστε δεκαεφτά φωτογράφοι από όλον τον κόσμο. Κυρίως ασχολούνταν με τη φωτογραφία δρόμου, όμως τα τελευταία χρόνια προστίθενται μέλη που ασχολούνται και με άλλα είδη. Πλέον η κολεκτίβα κινείται σε ένα πιο γενικό καλλιτεχνικό πλαίσιο. Αυτό μου αρέσει πολύ, γιατί από τη στιγμή που έγινα μέλος είχα αποφασίσει ότι δεν ήθελα να περιοριστώ στο καλούπι του φωτογράφου δρόμου.

Υπάρχει κάποιο είδος φωτογραφίας που σε γοητεύει και θα ήθελες να ασχοληθείς περισσότερο στο μέλλον;
Το πορτρέτο. Θα ήθελα να δοκιμάσω να «εισχωρήσω» για λίγο στη ζωή ενός ανθρώπου, αλλά να υπάρχει μια καλλιτεχνική πρωτοτυπία σε αυτό. Κάτι επίσης που με γοητεύει αλλά δεν δύναμαι να κάνω είναι το φωτορεπορτάζ σε δύσκολες συνθήκες, όπως ένας πόλεμος. Το θεωρώ αξιοθαύμαστο.

Φωτορεπορτάζ και φωτογραφία δρόμου, είναι απλή καταγραφή της πραγματικότητας;
Το φωτορεπορτάζ οφείλει να είναι καταγραφή της πραγματικότητας, αφήνοντας όμως περιθώρια στην καλλιτεχνική ματιά. Η φωτογραφία δρόμου από την άλλη, δεν πρέπει να έχει καμιά σχέση με την καταγραφή της πραγματικότητας. Οφείλει να έχει καθαρά καλλιτεχνική προσέγγιση. Αυτό προσπαθώ να κάνω κι εγώ.

Ιατρική και φωτογραφία. Υπάρχει χρόνος για να αφοσιωθείς και στα δύο;
Ο χρόνος μου για τη φωτογραφία είναι τρεις με έξι ώρες την εβδομάδα και ανά έξι μήνες κάνω ένα φωτογραφικό ταξίδι για δύο εβδομάδες. Το ότι με γεμίζει αυτό που κάνω στον χρόνο που έχω διαθέσιμο είναι πολύ θετικό, αλλά σίγουρα θα ήθελα περισσότερο χρόνο. Η Ιατρική από την άλλη, ο βιοπορισμός μου μέσω αυτής, μου παρέχει την απόλυτη ελευθερία να κάνω φωτογραφικά ό,τι μου αρέσει, όταν το νιώθω, χωρίς άγχος για προθεσμίες, παραδόσεις κ.λπ.

Θα εγκατέλειπες ποτέ τη φωτογραφία;
Ποτέ δεν ξέρεις τι θα συμβεί στο μέλλον, όμως θεωρώ κρίμα να σβήσει τέτοια αγάπη.

Δείτε τη δουλειά του Δ. Μακρυγιαννάκη εδώ: Instagram | ngravity.photography