Takis: Τα 10 έργα που πρέπει να δείτε στην έκθεση στο ΚΠΙΣΝ
Επισκεφθείτε την έκθεση «Κόσμος σε κίνηση» του πρωτοπόρου καλλιτέχνη. Ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, διευθυντής ανάπτυξης του Ιδρύματος Takis, επιλέγει 10 από τις 46 εμβληματικές δημιουργίες του δημιουργού που παρουσιάζονται
Έκθεση του Takis στο δημόσιο χώρο του ΚΠΙΣΝ. Τα έργα που ξεχωρίζει ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, διευθυντής ανάπτυξης του Ιδρύματος Takis
Νεωτεριστής με διεθνές εκτόπισμα, ο Takis (1925-2019) μεταμόρφωσε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως γλυπτική χρησιμοποιώντας το μαγνητισμό, το φως και τον ήχο. Αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως, έσπασε τη συμβατική σκέψη και τις κατηγοριοποιήσεις που θεωρούμε δεδομένες, όπως ο διαχωρισμός ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, και στράφηκε σε τεχνολογικές ανακαλύψεις, την αρχαία φιλοσοφία και τον Ζεν Βουδισμό για να αναπτύξει μοναδικές μορφές που εμπεριέχουν χρόνο, χώρο και ενέργεια. Σαράντα έξι έργα του από το Ίδρυμα Takis - Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (ΚΕΤΕ) παρουσιάζονται από σήμερα στο δημόσιο χώρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ένα εγχείρημα που επιδιώκει να αναδείξει τη σύγχρονη ματιά του καλλιτέχνη με κύριο άξονα έννοιες όπως η βιώσιμη ανάπτυξη και η οικολογία και, παράλληλα, μάς προσφέρει επιπλέον φιλότεχνες αφορμές για μια πλοήγηση στο δημοφιλές πάρκο της Καλλιθέας. Για να μπούμε σ’ αυτόν τον «Κόσμο σε κίνηση» διαβασμένοι, ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, διευθυντής ανάπτυξης του Ιδρύματος Takis, μας συστήνει έργα-σταθμοί του πολυμήχανου καλλιτέχνη που ξεχωρίζει και θα συναντήσουμε στο πάρκο.
Takis στο ΚΠΙΣΝ: Οι επιλογές του Αλέξανδρου Αντωνόπουλου
Τα Musical, 1965/73 και Musical, 1970 (βρίσκονται στο MusicRoom, στον Θόλο) για την λιτή και τη μινιμαλιστική τους όψη. Αποτελούν τις πρώτες του δημιουργίες στις οποίες εισάγει το στοιχείο του ήχου και της μουσικής σύνθεσης μέσα από τον ηλεκτρομαγνήτη. Είναι η εποχή που ο Takis ζει στο Παρίσι, βρίσκει μια πόρτα στο δρόμο και πειραματίζεται με τους μαγνήτες προσπαθώντας να συνθέσει τον ήχο που τον αντιπροσώπευε. Η πόρτα αυτή αποτέλεσε αντικείμενο καθοριστικής σημασίας για την μορφή των εν λόγω γλυπτών. Τοποθετώντας, λοιπόν, έναν ηλεκτρομαγνήτη στο πίσω μέρος ενός ξύλινου ταμπλό, δίνει κίνηση στην βελόνα που βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα του έργου και εκείνη με την σειρά της προσκρούει στην χορδή και παράγει αυτό τον μυστηριακό ήχο. Πρόκειται, λοιπόν, για μια φυσική εξέλιξη του έργου του από τα λεγόμενα Telesculptures (Τηλεγλυπτά) στα Μουσικά γλυπτά του. Πρόκειται, επίσης, για την αρχή ενός μουσικού σύμπαντος του Takis που θα αποκτήσει διάφορες μορφές με την εξέλιξη των έργων αυτών κατά την καλλιτεχνική του πορεία.
Τα Ηλεκτρικά Βαρέλια(στα νότια μονοπάτια του πάρκου) για τη συμβολική τους σημασία και το ουμανιστικό πνεύμα του έργου. Βραβευμένη με τιμητική πλακέτα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (και πιο συγκεκριμένα το Τμήμα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), η συγκεκριμένη κατασκευή παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε δημόσιο χώρο. Μια έμπνευση με ανθρωπιστικό χαρακτήρα καθώς μπορεί να προμηθεύσει με πόσιμο νερό ή με ηλεκτρικό ρεύμα περιοχές οι οποίες στερούνται αυτών των βασικών αγαθών. Το σιδερένιο βαρέλι έχει συμβολική χρήση. Τα βαρέλια, που ως φορείς του πετρελαίου και του πόσιμου νερού, έχουν αποτελέσει είτε αιτία είτε αφορμή πολέμων, αποκτούν μια τελείως ουμανιστική υπόσταση και λειτουργούν ως ένα μέσον κοινωνικής συνεισφοράς.
Τα Σινιάλα – Βίδα του Αρχιμήδη και η Σπείρασε κόκκινο και μαύρο χρώμα (στο ακρότατο σημείο του πάρκου), δύο δημιουργίες σε διάλογο μεταξύ τους και με το σύμπαν. Έργα στατικά τα οποία παρόλα αυτά είναι καθόλα κινητικά. Η αίσθηση της κίνησης, είτε οριζόντια είτε κάθετη, είναι τόσο έντονη και δημιουργεί έναν τρόπο επικοινωνίας αφενός με την γη, το έδαφος (μέσω των Σπειρών) αφετέρου με το σύμπαν, με έναν κόσμο αόρατο (μέσω των Σινιάλων-Βίδα του Αρχιμήδη). Τα Σινιάλα-Βίδα του Αρχιμήδη, τοτεμικές φιγούρες στην γλυπτική του Takis, καθώς και οι Σπείρες αντλούν ομοίως την έμπνευσή τους από τον Κοχλία του Αρχιμήδη. Είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα της επιρροής που άσκησε η μελέτη γύρω από την ελληνική αρχαιότητα στο έργο του καλλιτέχνη. Η Σπείρα παρατηρείται έντονα στη διαδρομή του ως αυτοτελές έργο ή και ως μέρος εγκατάστασης, ενώ συνδυάζει πολλές φορές κίνηση και ήχο.
Τα τρία Αιολικά του 2000 (μπροστά από το Κέντρο Επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ). Όπως και όλα τα έργα αυτής της ενότητας, είναι επιχρωματισμένα με χρώματα από την βασική παλέτα που ο Takis χρησιμοποιούσε, δηλαδή μαύρο, άσπρο, κίτρινο, κόκκινο, μπλε και πράσινο και καθιστούν ορατή με τόσο καλλιτεχνικό και ποιητικό τρόπο την αόρατη ενέργεια του ανέμου. Τα εν λόγω Αιολικά είχαν τοποθετηθεί στην Διονυσίου Αεροπαγίτου με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα και «αγκάλιαζαν» το άγαλμα της Μελίνας Μερκούρη, μια προσωπικότητα ιδιαίτερα αγαπητή στον καλλιτέχνη και άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτιστική και ανάπτυξη της Ελλάδας κατά την δεκαετία του 1980.
Το Αιολικό Σινιάλο-Πυροτέχνημα, έργο του 1957, με τροποποίηση το 2005 (στον Μεσογειακό Κήπο). Μας μεταφέρει σε μια εποχή που το Παρίσι βρισκόταν δυναμικά στο κέντρο των καλλιτεχνικών ζυμώσεων και οι νέοι δημιουργοί οι οποίοι ζούσαν εκεί ανακάλυπταν και εξέλισσαν την καλλιτεχνική τους ιδιοφυία. Λίγο πριν, ο Takis είχε αρχίσει να δημιουργεί τα Σινιάλα του και να τους δίνει σταδιακά κίνηση. Με τα Σινιάλα-Πυροτεχνήματα «φωτίζει» τις πλατείες του Παρισιού καθώς πραγματοποιεί περφόρμανς κατά τη διάρκεια των οποίων ενεργοποιούνται τα τοποθετημένα πάνω στα έργα πυροτεχνήματα. Έτσι, μέσα από αυτή την «έκρηξη» αλλά και με την πνοή του ανέμου το έργο αποκτούσε κίνηση. Μια τέτοια επιτελεστική δράση είχε πραγματοποιηθεί και στην κατοικία της γκαλερίστα Iris Clert στο Παρίσι – ναι, στο ίδιο σπίτι όπου είχε παρουσιαστεί και η περίφημη δράση του Takis «Το αδύνατο – Ένας άνθρωπος στο διάστημα», σε συνεργασία με τον φίλο του Νοτιοαφρικανό ποιητή Sinclair Beiles.
Το Φωτοβολταϊκό Σινιάλο (2000) (στην αρχή του Μεσογειακού Κήπου). Διαφορετικό σε μορφή από τις υπόλοιπες δημιουργίες της ομώνυμης ενότητας, αποτελείται από ένα φωτοβολταϊκό πάνελ που απορροφά την ηλιακή ενέργεια και δίνει κίνηση σε μια έλικα. Μου αρέσει γιατί πρόκειται για ένα έργο με κίνηση, που καθιστά για ακόμα μια φορά στη διαδρομή του Takis ορατές δύο αόρατες δυνάμεις της φύσης, την αιολική και την ηλιακή ενέργεια, και προβάλλει το όραμα του καλλιτέχνη για ένα βιώσιμο μέλλον. Αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα που καθιστούν σαφή τη σχέση της φιλοσοφίας του Τάκη με το όραμα του ΚΠΙΣΝ για το περιβάλλον και το δημόσιο χώρο. Το έργο εκτέθηκε στο παρελθόν και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
17°
