Γενοκτονία: Και αν ο Τζο Μπάιντεν έχει δίκιο;

Ακόμη και στους πιο χαλεπούς καιρούς του Ψυχρού Πολέμου, κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε αποκαλέσει σοβιετικό ηγέτη «δολοφόνο». Το είπε ο Τζο Μπάιντεν για τον Βλαντίμιρ Πούτιν τον Μάρτιο του 2021. Και τότε είχε ακουστεί κάπως βαρύ και παράταιρο, σαν το φάλτσο ενός ηλικιωμένου που έχει χάσει το μέτρο.

Ο Μπάιντεν επανέλαβε τον χαρακτηρισμό έναν χρόνο μετά. Αλλά δεν ακούστηκε το ίδιο φάλτσος. Η Ρωσία είχε στο μεταξύ εισβάλει στην Ουκρανία και ο Μπάιντεν είχε ήδη δικαιωθεί επιμένοντας, μόνος αυτός, πως η εισβολή ήταν θέμα ημερών ακόμη και όταν το Κρεμλίνο συνέχιζε να διαψεύδει και κανένας στη Δύση δεν πολυπίστευε πως  θα συνέβαινε το αδιανόητο.

Δεν συνέβη μόνο, αλλά συνέβη με τον τρόπο που το περιέγραψε ο Μπάιντεν. Ο ρωσικός στρατός δεν δρα στην Ουκρανία ως πολεμική μηχανή, αλλά ως φονική. Οι στρατιώτες του Πούτιν δεν πολεμούν έναν ένοπλο αντίπαλο. Δολοφονούν αμάχους, εκτελούν εν ψυχρώ, λεηλατούν, βιάζουν. Ανάμεσα στον πόλεμο και τη βαρβαρότητα, το Κρεμλίνο επέλεξε τη βαρβαρότητα. Ανάμεσα στους στοιχειώδεις κανόνες διεξαγωγής μιας πολεμικής σύγκρουσης και την πλήρη αποκτήνωση, επέλεξε την πλήρη αποκτήνωση.

Είναι όμως αυτή η βαρβαρότητα γενοκτονία όπως είπε, και πάλι μόνο αυτός, ο αμερικανός πρόεδρος; Παρά τις συνθήκες, ο Μπάιντεν ακούστηκε και πάλι κάπως φάλτσος. Ο Εμανουέλ Μακρόν κράτησε αποστάσεις όταν ρωτήθηκε και πολλοί άλλοι, μεταξύ των οποίων και το BBC, ξεσκόνισαν τις χάρτες του ΟΗΕ.  

Και τι λένε οι χάρτες του ΟΗΕ; Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή Εγκλημάτων Γενοκτονίας που υπογράφηκε το 1948, ως γενοκτονία ορίζονται μια σειρά από πράξεις «με  πρόθεση τη μαζική εξόντωση μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων, εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής». Στις πράξεις που άπτονται της γενοκτονίας περιλαμβάνονται «η δολοφονία μελών της ομάδας, η πρόκληση σοβαρών ή ψυχικών βλαβών σε μέλη ομάδας, η σκόπιμη πρόκληση στην ομάδα συνθηκών ζωής με πρόθεση τη φυσική της καταστροφή στο σύνολο ή εν μέρει, η επιβολή μέτρων για την αποτροπή γεννήσεων εντός της ομάδας και η βίαιη μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα».

Στη Μπούτσα και άλλες μαρτυρικές πόλεις της Ουκρανίας βρίσκει κανείς πλήθος φρικιαστικών τεκμηρίων. Στην Ουκρανία δεν διεξάγεται απλώς ένας πόλεμος. Βρίσκεται σε εξέλιξη η μεγαλύτερη εκστρατεία μαζικής καταστροφής από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Περίπου 4 εκατομμύρια άμαχοι έχουν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, χιλιάδες άλλοι έχουν μεταφερθεί με τη βία σε περιοχές που ελέγχουν οι Ρώσοι, ο στρατός τους βομβαρδίζει θέατρα και μαιευτήρια. Και αυτή δεν είναι παρά η αρχή ενός πολέμου, ή μάλλον μιας βαρβαρότητας, που μπορεί να κρατήσει πολύ καιρό.

Στην Ουκρανία βρίσκει κανείς το γράμμα μιας γενοκτονίας. Αλλά υπάρχει το πνεύμα; Υπάρχει η πρόθεση να εξαφανιστεί από προσώπου Γης ένα έθνος; Μα δεν αρκεί παρά να θυμηθεί κανείς το κείμενο «Σχετικά με την ιστορική ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών» που υπέγραφε ο Πούτιν τον Ιούλιο του 2021 υποστηρίζοντας πως η Ουκρανία αποτελούσε πάντοτε μέρος της Ρωσίας και πως η ανεξαρτησία της δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια «ιστορική ανωμαλία». 

Μπορεί ακόμη να ανατρέξει στο κείμενο που δημοσιεύθηκε στο Ria Novosti, του πρακτορείου ειδήσεων που είναι η επίσημη φωνή του Κρεμλίνου, όπου κρίνεται «ένοχο και ένα σημαντικό μέρος των μαζών που είναι παθητικοί Ναζί» ενώ προκρίνεται ως αποτελεσματική μέθοδος αποναζιστικοποίησης, «η επανεκπαίδευση και η ολική αναμόρφωση αυτής της μάζας του πληθυσμού». Η διάρκεια αυτής της ολικής αναμόρφωσης, λέει ακόμη το κείμενο, «δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι μικρότερη από μια γενιά, η οποία πρέπει να γεννηθεί, να μεγαλώσει και να ωριμάσει υπό συνθήκες αποναζιστικοποίησης».

Αποναζιστικοποίηση; Όχι, αποουκρανοποίηση. Στη λογική του κειμένου (και του Κρεμλίνου) οι Ουκρανοί θα πρέπει να πάψουν μέσα σε μια γενιά να μιλούν την ουκρανική γλώσσα ή να διακονούν την ουκρανική κουλτούρα και τον ουκρανικό πολιτισμό. Στο μυαλό του Βλαντίμιρ Πούτιν, η Ουκρανία πρέπει να πάψει να υπάρχει.

Πέφτει λοιπόν βαριά η γενοκτονία; Ακούγεται παράταιρη και φάλτσα, είναι ακόμη ένα δείγμα της αμετροέπειας ενός ηλικιωμένου προέδρου; Μπορεί να διαφωνήσει ή να συμφωνήσει κανείς, μπορεί να παίξει όσο θέλει με τις λέξεις. Αλλά δεν μπορεί να μην παραδεχθεί πως αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας είναι η επιχείρηση αφανισμού ενός έθνους.