Οι μέρες του ελληνικού Καπιτωλίου;

Θυμάται άραγε κανείς ότι φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση; Μια σημαντική ευκαιρία αναστοχασμού, επαναπροσδιορισμού, χάνεται μέσα σε μια οικονομική κρίση δίχως τέλος. Μία κρίση που διαρκεί για την ελληνική κοινωνία σχεδόν 12 χρόνια. Μετά τη διακομματική υπογραφή των μνημονίων υπήρξε προσωρινά κοινωνική συναίνεση, η οποία ωστόσο τείνει να διακοπεί όπως αποδεικνύεται με πλείστες αφορμές, πχ. Νέα Σμύρνη.

Σε ένα τέτοιο υπόβαθρο στήνεται ένα νέο σκηνικό πόλωσης, από το οποίο σίγουρα ενισχυμένες θα βγουν οι αντισυστημικές δυνάμεις, τα άκρα. Όποιος δεν το βλέπει, στρουθοκαμηλίζει. Από τη μια μεριά, η αποκλειστική εστίαση σε έκνομες δράσεις περιθωριοποιημένων ατόμων, ενισχύει το γόνιμο έδαφος για κανονικοποίηση του λόγου και της ατζέντας του αυταρχισμού και της ακροδεξιάς. Ταυτόχρονα κυριαρχούν λογικές που θεωρούν ότι η αστυνόμευση είναι η λύση για όλα τα προβλήματα της χώρας. Ενδεικτικά, στον χώρο των πανεπιστημίων βαφτίζεται ως «μεταρρύθμιση», η επίλυση των προβλημάτων ανομίας και παραβατικότητας, που κατά κύριο λόγο δημιουργούνται από εξωπανεπιστημιακούς δρώντες. Μοιάζει να λειτουργεί σχεδόν ως εμμονή, η κανονικοποίηση της λογικής που θέλει κάθε ζήτημα πολιτικό /κοινωνικό/ οικονομικό να γίνεται αντιληπτό ως «απειλή» που πρέπει να αντιμετωπιστεί με πυγμή/αυστηρά (με περισσότερη αστυνομία στους δρόμους, στα πάρκα κ.ά.). Τα αποτελέσματα τόσο στη Νέα Σμύρνη, όσο και στις πρόσφατες καταλήψεις του ΑΠΘ είναι αποκαλυπτικά. 

Από την άλλη πλευρά, η νομιμοποίηση της βίας ως δικαιολογημένης ή συμβολικής, οι αναφορές/συγκρίσεις με αυταρχικά καθεστώτα (Τουρκία, Ουγγαρία) ή Χούντα, καθώς και η απαξίωση του μεσαίου χώρου με θλιβερούς χαρακτηρισμούς «ισαποστάκηδες», «σιωπηρούς συνένοχους», «νοικοκυραίους» που έχουν πάρει τη θέση των «γερμανοτσολιάδων», ενισχύει ακόμα περισσότερο τη θέση που θέλει περιστατικά όπως η διαπόμπευση πρυτάνεων/καθηγητών και οι καταλήψεις κτιρίων να αποτελούν κανονικότητα στο πλαίσιο λειτουργίας της δημοκρατίας και της ελευθερίας έκφρασης. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον εκκολάπτεται ένα ελληνικό «Καπιτώλιο». Η Αμερική δεν είναι μακριά. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι προχθές, σε μια συγκέντρωση για την Ημέρα της Γυναίκας στο Σύνταγμα, ακούστηκαν πάλι οι φωνές «να καεί η Βουλή».

Γίνεται αντιληπτό ότι αυτή η αντιπαράθεση μπορεί να αποβεί καταστροφική για το μέλλον της χώρας και η καταπολέμησή της δεν μπορεί να γίνει με κατασταλτικούς μηχανισμούς, αλλά απαιτεί ειλικρινή και ανοικτό διάλογο με στόχο να αυξηθεί η εμπιστοσύνη και η εγκυρότητα της πολιτικής και της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αυτό που επιδιώκεται είναι να μην επικεντρωθούμε στην ανάγκη συνεννόησης αλλά στην εξόντωση του πολιτικού/ιδεολογικού αντιπάλου, και κυρίως με σοφιστείες, επιφανειακά και απόλυτα επιχειρήματα. Η κοινωνία δεν έχει βρει λύσεις και αυτό πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ανάλυσης από τα πολιτικά κόμματα. Διαφορετικά το ελληνικό Καπιτώλιο είναι κοντά. Εάν δεν βελτιώσουμε τους όρους και το επίπεδο της συζήτησης, της ανταλλαγής απόψεων, επιχειρημάτων και αντι-επιχειρημάτων, το μόνο που κάνουμε είναι να υπονομεύουμε αυτό που όλοι/όλες υποστηρίζουμε ότι θέλουμε να διασφαλίσουμε: τη Δημοκρατία και την ελευθερία έκφρασης.

Οι «ισαποστάκηδες» δεν φοβούνται να τοποθετηθούν κατά των «μπαχαλάκηδων» ούτε κατά της «αστυνομίας». Νιώθουν εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε μια ελιτιστική-τεχνοκρατική λογική και μια υπεραπλουστευτική ρητορική, μεταξύ αυτών που υπόσχονται «εκσυγχρονισμό με μεταρρυθμίσεις για καλύτερες ημέρες» και αυτών που δημαγωγούν με εύκολες λύσεις του τύπου «θα σκίσουμε τα μνημόνια».

Τα μηνύματα που παίρνουμε μέσα από τα Πανεπιστήμια, από τους χώρους που διδάσκουμε δεν είναι ενθαρρυντικά. Υποβόσκει μια νέα γενιά «αγανακτισμένων» που σήμερα δεν θέλει να ταυτιστεί με «μπαχαλάκηδες» ούτε επιθυμεί την κατάληψη αντί της διδασκαλίας. Αλλά δεν είναι σίγουρο ποια μορφή αντίδρασης θα αναζητήσει αύριο και σε συγκεκριμένες συνθήκες. Οι φοιτητές/τριες μας σήμερα:

• Αγανακτούν με τα ΜΜΕ που σπεύδουν με μεγάλη ευκολία να υιοθετήσουν τη θέση ότι οι αστυνομικοί δέχτηκαν επίθεση από ταραχοποιούς την Κυριακή στην πλατεία Νέας Σμύρνης.
• Αγανακτούν με το κλίμα οξύτατης πολιτικής αντιπαράθεσης
• Αγανακτούν, διαπιστώνοντας ότι οι συνθήκες στο εσωτερικό χώρας δεν ήταν ευνοϊκές για τη διαχείριση της πανδημίας.
• Αγανακτούν για το γεγονός ότι βιώνουν πολλαπλές κρίσεις, με ελάχιστες ευκαιρίες και διεξόδους προσωπικής και επαγγελματικής προοπτικής.

Η πανδημία, που ακόμη εξελίσσεται ανά τον κόσμο, φέρνει και θα φέρει τρομακτική πίεση που θα αλλάξει ριζικά την οικονομία και την κοινωνία. Που σημαίνει ότι το πολιτικό μας σύστημα οφείλει να σκεφτεί βαθύτερα τις πιέσεις (και ειδικότερα αυτές που θα έχει ο αντίκτυπος της πανδημίας στην οικονομία και στην ψυχολογία τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο), και πως μπορούν οι πιέσεις αυτές όχι μόνο να αποσταθεροποιήσουν τη συνοχή της χώρας μας, αλλά να μετατρέψουν την πόλωση σε ένα μόνιμο φαινόμενο.

Το πολιτικό μας σύστημα, η ακαδημαϊκή κοινότητα, α ΜΜΕ, οι επαγγελματικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, όλοι οι φορείς άσκησης δημόσιου λόγου έχουν την ευθύνη να δώσουν προτεραιότητα στην ανθεκτικότητα του πολιτεύματός μας, επιλέγοντας τον δρόμο συνεργασίας και του ουσιαστικού διαλόγου. Οι προκλήσεις είναι τέτοιες που απαιτούν συζήτηση και συμμετοχή των πολιτών. Η προθυμία να ακούσεις και να δείξεις σεβασμό σε εμπεριστατωμένες εναλλακτικές φωνές και προτάσεις, όχι μόνο θα επιστρέψει στους πολίτες να αρθρώσουν και να εκφράσουν λόγο και πολιτικές, αλλά και να βελτιώσουν τη διαχείριση των προβλημάτων. 

Ανοίγοντας δίαυλους επικοινωνίας με πολίτες στα αίτια και στις αντίστοιχες λύσεις, η δημοκρατία μας όχι μόνο θα εμπλουτίσει τον δημόσιο διάλογο αλλά θα προσφέρει και περισσότερες επιλογές προς εξέταση και σκέψη που δυνητικά μπορούν να οδηγήσουν σε βέλτιστες πρακτικές και αποτελέσματα. Χρήσιμο, λοιπόν, θα ήταν όλοι που συμμετέχουμε στην άσκηση δημόσιου λόγου, να επικεντρωθούμε σε αυτό που είναι απαραίτητο: να ακούσουμε τους πολίτες. Σε μια περίοδο κρίσης χρειάζεται να πάρουμε πρωτοβουλίες και να πράξουμε δραστικά γιατί η πόλωση θα ενισχύσει τον νέο τύπου αντισυστημισμό και τα άκρα.