Ο ΣΥΡΙΖΑ γκρέμισε τη γέφυρα

Το προσωπικό είναι πολιτικό, συνηθίζαμε να λέμε στην εποχή της ακραίας πολιτικοποίησης. Όσο περνά ο καιρός, ωστόσο, τόσο πείθομαι ότι ισχύει το αντίστροφο: το πολιτικό είναι προσωπικό. Μόνο έτσι, πιστεύω, μπορεί να ερμηνευτεί η τελευταία έκρηξη αντιπολιτευτικής αδιαλλαξίας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το πρωτοσέλιδο της Αυγής ήταν το αποκορύφωμα.

Σίγουρα μπορεί να σκεφτεί κανείς κι άλλες εξηγήσεις. Άλλωστε καμιά ερμηνεία δεν είναι μονοσήμαντη. Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται κολλημένος στις δημοσκοπήσεις ασφαλώς συμβάλλει στον εκνευρισμό της ηγεσίας του. Η εσωτερική αμφισβήτηση προς τις επιλογές της δημιουργεί ταυτόχρονα έναν φαύλο κύκλο εσωστρέφειας, δημοσκοπικής στασιμότητας και ακόμα μεγαλύτερης αμφισβήτησης, η οποία εντείνει την έλλειψη ψυχραιμίας από την πλευρά του κ. Τσίπρα.

Τίποτα από αυτά ωστόσο δεν είναι δυσερμήνευτο, δεν θα έπρεπε να δημιουργεί πανικό στα στελέχη του. Έναν χρόνο και τρεις μήνες μετά τις εκλογές είναι φυσικό και αναμενόμενο για μια κυβέρνηση να διατηρεί τη δημοτικότητά της. Πόσο μάλλον όταν έχει το μεγάλο άλλοθι της πανδημίας για την οποία ουδείς μπορεί να την ψέξει.

Η λογική επιλογή για τον ΣΥΡΙΖΑ, με άλλα λόγια, θα ήταν αυτή την στιγμή να περιμένει την αναπόφευκτη φθορά. Να ασκεί βέβαια κριτική στη διαχείριση της καθημερινότητας, αποφεύγοντας ωστόσο να σηκώσει τόσο ψηλά τους τόνους. Ιδίως σε ζητήματα με ιδεολογικό χαρακτήρα που συσπειρώνουν τον αντίπαλο. Τέτοιο σίγουρα είναι το ζήτημα της Χρυσής Αυγής. Αλλά και στην ελληνοτουρκική κρίση ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβασε τους τόνους πέρα από τα αναμενόμενα. Η πρόταση για τα 12 μίλια, εμμέσως δηλαδή για στρατιωτική κλιμάκωση, έχει ακουστεί μόνο από ακραίους εθνικιστικούς κύκλους.

Για να το πούμε διαφορετικά, για ένα κόμμα που προέρχεται από ήττα κι έχει απέναντί του μια κυβέρνηση που παραμένει ακόμα δημοφιλής, η λογική πολιτική δεν είναι να χτίζει τείχη προς τους ψηφοφόρους της αλλά να δημιουργεί γέφυρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολιτική της χωρίς όρια οξύτητας, όχι μόνο δεν προσελκύει ψηφοφόρους εκτός κόμματος αλλά αντίθετα προκαλεί και εσωτερικές αντιδράσεις. Ήταν ιδιαίτερα έντονες στην εξωτερική πολιτική με βαριές αλληλοκατηγορίες για χλαμύδες, περικεφαλαίες και απάτριδες κοσμοπολίτες. Για το πρωτοσέλιδο της Αυγής πάλι ακόμα και φιλικές εφημερίδες φιλοξένησαν άρθρα που το χαρακτήρισαν άστοχο. 

Ο κ. Τσίπρας γνωρίζει ότι στο κοντινό μέλλον η αξιωματική αντιπολίτευση θα αντιμετωπίσει μια μεγάλη δικαστική περιπέτεια, στη διάρκεια της οποίας δεν θα τεθεί απλώς υπό αμφισβήτηση το ηθικό πλεονέκτημα της αριστεράς αλλά και η δημοκρατική της νομιμοποίηση.

Η εξήγηση για τη βιασύνη του ΣΥΡΙΖΑ και την επιλογή του να απευθυνθεί και να φανατίσει έναν στενό πυρήνα οπαδών θα πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Την έδωσε κάποια στιγμή ο ίδιος ο κ. Τσίπρας όταν, αναφερόμενος στην κρίση με την Τουρκία, άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι δεν μπορεί να δοθεί συναίνεση την ώρα που στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τελούν υπό κατηγορία. Ο κ. Τσίπρας γνωρίζει ότι στο κοντινό μέλλον η αξιωματική αντιπολίτευση θα έχει να αντιμετωπίσει τουλάχιστον μια μεγάλη δικαστική περιπέτεια, στη διάρκεια της οποίας δεν θα τεθεί απλώς υπό αμφισβήτηση το ηθικό πλεονέκτημα της αριστεράς αλλά και η ίδια η δημοκρατική της νομιμοποίηση. Ποινικά για ορισμένα στελέχη της, πολιτικά για τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι εν όψει αυτής της επίθεσης που χρειάζεται ένα κόμμα συσπειρωμένο και μια βάση φανατισμένη, απρόσβλητη στις επιθέσεις που θα δεχθεί.

Εν μέρει το έχει επιτύχει. Αν τα κοινωνικά δίκτυα και οι δημοσκοπήσεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής βάσης συμμερίζεται τις κατηγορίες που απευθύνει στη Νέα Δημοκρατία και στον κ. Μητσοτάκη προσωπικά. Πιστεύει πραγματικά ότι ο πρωθυπουργός αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία, ότι υπηρετεί τα συμφέροντα μιας αδίστακτης πλουτοκρατίας, ότι χρησιμοποιεί την κρίση για να πλήξει τα δικαιώματα των εργαζομένων και να ξεπουλήσει τον πλούτο της χώρας. Με μια τέτοια κυβέρνηση κάθε συναίνεση είναι αδύνατη, ακόμα και όταν μιλάμε για τη Χρυσή Αυγή. Μπορεί να αφήσαμε πίσω τα μνημόνια, η πόλωση που τα συνόδευε ωστόσο είναι ακόμα εδώ. Κι αυτά που για ορισμένους μπορεί να φαίνονται εξωφρενικά, για άλλους αποτελούν αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα.

Το πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι μια τέτοια πολιτική έρχεται σε αντίθεση με το σχέδιό του για διεύρυνση στον χώρο της κεντροαριστεράς. Η προσέλκυση ψηφοφόρων από τον μεσαίο χώρο προϋποθέτει κι ένα πολιτικό, όχι μόνο οργανωτικό άνοιγμα. Ένα άνοιγμα όμως που ο κ. Τσίπρας και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν να κάνουν. Οι δικαστικές εμπλοκές, που για κάποιους θα είναι και προσωπικές, δεν τους αφήνουν. Κινδυνεύουν έτσι να βρεθούν για πολύ καιρό ακόμα εγκλωβισμένοι σε μια πολιτική λαμπρής απομόνωσης. Αυτό που ελπίζουν στην πραγματικότητα είναι να δημιουργηθούν ξανά συνθήκες συνολικής αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος, όπως το 2010. Μόνο που αυτή τη φορά οι πέτρες θα πάρουν και τους ίδιους.

Για τα αδιέξοδά τους δεν έχουν παρά να μέμφονται τους εαυτούς τους. Αυτοί έκοψαν τις γέφυρες το 2018 με την παραπομπή των αντιπάλων τους και την εργαλιοποίηση της δικαιοσύνης και αυτή τη ρήξη με τη δημοκρατική δεοντολογία πληρώνουν σήμερα. Το ζήτημα δεν θα μας απασχολούσε  αν δεν είχε μια σειρά από αρνητικές παρενέργειες. Πρώτον, ότι αντανακλαστικά έχει προκαλέσει την ενίσχυση δυνάμεων μέσα στη Νέα Δημοκρατία που υιοθετούν μια ρεβανσιστική λογική. Μερικές φορές στελέχη  της συμπολίτευσης μοιάζει να επιδιώκουν μια προσωπική βεντέτα. Δίνουν τον τόνο στην αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν αφήνουν περιθώρια συνεννόησης. Δεύτερον και κυριότερο, κάνουν πρακτικά αδύνατη μια επιστροφή στην πολιτική κανονικότητα. Μια επιστροφή η οποία θα ήταν έτσι κι αλλιώς εξαιρετικά δύσκολη ακόμα και με τις πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις. Σε μια περίοδο που η χώρα μπορεί να αντιμετωπίσει υπαρξιακούς κινδύνους ένας τέτοιος διχασμός είναι διπλά επικίνδυνος. Εκτός κι αν ο Ερντογάν μας βάλει μυαλό.