Ο Μάκης Μυλωνάς εξηγεί γιατί η αναγνώριση ιδεολογικών προτιμήσεων στην εθνική επιλογή της 28ης Οκτωβρίου του 1940 είναι απόλυτα διαστρεβλωτική της ιστορικής πραγματικότητας.
«Μέρα μνήμης και υπερηφάνειας για όλους τους Έλληνες σήμερα. Θυμόμαστε τον αγώνα της μικρής Ελλάδας κατά του ιταλικού φασισμού και του γερμανικού ναζισμού. Το αλβανικό έπος. Την Εθνική Αντίσταση, το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, όλους όσοι έδωσαν και τη ζωή τους ακόμα στον αγώνα κατά του πάνοπλου κατακτητή. Τίποτε και κανένας δεν ξεχάστηκε. Και η μνήμη γίνεται απόφαση να αντιπαλέψουμε και σήμερα, με όλες μας τις δυνάμεις, τον φασισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, με όποιο πρόσχημα, όνομα, στολή ή κοστούμι και αν εμφανίζονται στην Ελλάδα και την Ευρώπη».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και αποτέλεσαν το μήνυμα του προς τον ελληνικό λαό για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Πρόκειται για ένα μήνυμα ενδεικτικό του πόσο η ελληνική Αριστερά, στον βαθμό που εκπροσωπείται από τη σημερινή εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ, επιμένει σε μια ιδεοληπτική ανάγνωση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αλλά και του πόσο βαθιά προσκολλημένος σε αυτή την Αριστερά παραμένει ο Αλέξης Τσίπρας, παρά τις διακηρύξεις του για μια «μεγάλη δημοκρατική παράταξη» και τις αναφορές του στον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το «ΟΧΙ» ήταν στο αίτημα του κατακτητή, όχι την ιδεολογία του
Αρχικά, ο Αλέξης Τσίπρας μοιάζει να υιοθετεί την ιδεοληπτική άποψη, που αναπτύχθηκε κυρίως στα φοιτητικά αμφιθέατρα της Μεταπολίτευσης, η οποία θέλει το «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου του 1940 να αποτελεί μια συλλογική απόφαση του ελληνικού λαού να απορρίψει την φασιστική ιδεολογία του Ιταλού εισβολέα και την ναζιστική ιδεολογία του Γερμανού κατακτητή.
Στην πραγματικότητα, το «ΟΧΙ» του 1940 ελάχιστα σχετίζεται με τις ιδεολογικές προτιμήσεις των επίδοξων κατακτητών της Ελλάδας - εξάλλου ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς εμπνεόταν από τα φασιστικά καθεστώτα της εποχής. Το «ΟΧΙ» του 1940 δεν ήταν τίποτα περισσότερο από την απάντηση που διαχρονικά επιφύλαξε ο ελληνισμός στους επίδοξους κατακτητές του, ανεξάρτητα από την ιδεολογία, την εθνότητα ή το θρήσκευμα τους. Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, η Ελλάδα αρνήθηκε να παραδώσει την εθνική της κυριαρχία, χωρίς καμία άλλη ιδεολογική συνυποδήλωση. Όπως εκπληκτικά θα περιγράψει αργότερα ο Άγγελος Σικελιανός, ήταν ο «υπέρτατος ηθικός ιστορικός ρυθμός» αυτός που ένωσε τον Μαραθώνα, την Σαλαμίνα και το ’21 με την επιλογή της Ελλάδας του ’40 να αντισταθεί.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, ελάχιστη συνειδητοποίηση υπήρχε για το είδος του ιστορικού κινδύνου που αποτελούσε ο ιταλικός φασισμός και ο γερμανικός ναζισμός. Μέχρι τότε, το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ παρέμενε σε ισχύ και η Σοβιετική Ένωση όχι μόνο δεν είχε έρθει σε σύγκρουση με τη ναζιστική Γερμανία αλλά αντίθετα εισέβαλε σε πλήθος χωρών, ενσωματώνοντας τες στην επικράτεια της. Σχετικά άγνωστο παρέμενε μέχρι τότε και το εύρος της ναζιστικής θηριωδίας εναντίον των Εβραίων της Ευρώπης, μιας και η περιβόητη «Τελική Λύση», δηλαδή η κυρία φάση του Ολοκαυτώματος, λαμβάνει χώρα την περίοδο 1941-1945.
Ιδιαίτερα προβληματική είναι και η επιλεκτική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα στο ΕΑΜ και τις οργανώσεις του, αν και απόλυτα συμβατή με την επιλογή του να παραθέσει μια στενά κομματική οπτική των ιστορικών γεγονότων του 1940.
Το ΕΑΜ ιδρύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941, σχεδόν ένα χρόνο μετά από την 28η Οκτωβρίου του 1940. Η αντιστασιακή του δράση δεν αμφισβητείται αλλά και δεν συνδέεται με το έπος της Αλβανίας. Αντίστοιχα, δεν αμφισβητείται και η αντιστασιακή δράση άλλων οργανώσεων που βρέθηκαν απέναντι στο ΕΑΜ κατά τα θλιβερά γεγονότα του Εμφυλίου. Προς τι λοιπόν η ξεχωριστή αναφορά; Σε τι αποσκοπεί πέρα από την συντήρηση ενός ψευδοεμφυλιακού κλίματος πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των ακραίων του ΣΥΡΙΖΑ και των ακραίων της Νέας Δημοκρατίας; Εξάλλου, η μέρα εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης είναι η 25η Νοεμβρίου, ημερομηνία της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου από τον ΕΔΕΣ και τον ΕΛΑΣ, κι όχι η 28η Οκτωβρίου.
Σε κάθε περίπτωση, ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης. Εξ ορισμού, πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων. Πώς τόσο γρήγορα επέστρεψε στην ελαφρότητα ενός ιστορικού αναθεωρητισμού που ξεχειλίζει από το δηλητήριο του διχασμού; Ο Αλέξης Τσίπρας ανήκει σε μια γενιά που έχει την πολυτέλεια της χρονικής και ψυχικής απόστασης από τα θλιβερά γεγονότα του Εμφυλίου που βύθισαν την μεταπολεμική πατρίδας μας στο χάος. Γιατί επιμένει σε τέτοιου είδους αναφορές και συνδέσεις;
Θα περίμενε κανείς από το πρώτο πρωθυπουργό της Αριστεράς, εκείνον δηλαδή που ανέθεσε το χαρτοφυλάκιο της Εθνικής Άμυνας σε έναν ακροδεξιό πολιτικό του περιθωρίου, μεγαλύτερη ωριμότητα -ιδιαίτερα μετά την «αποφοίτηση» του από τα πρωθυπουργικά έδρανα. Οι ηγέτες αξιοποιούν τις εθνικές επετείους υπέρ της σφυρηλάτησης ενός κλίματος εθνικής ομοψυχίας, δεν τις προσαρμόζουν σε κοντόφθαλμες πολιτικές στρατηγικές επιβεβαίωσης των ιδεοληψιών τους.
Υπέρ βωμών και εστιών, χωρίς αστερίσκους
Συνοψίζοντας, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ήταν η επέλαση του ιταλικού φασισμού και του γερμανικού ναζισμού εκείνη που έσυρε την ανθρωπότητα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και γέννησε την απειλή του 1940 για την πατρίδα μας. Αντίστοιχα όμως, δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι οι φορείς κάποια άλλης ιδεολογίας θα λάμβαναν διαφορετική απάντηση από τους προγόνους μας.
Η αναγνώριση ιδεολογικών προτιμήσεων στην εθνική επιλογή της 28ης Οκτωβρίου του 1940, πόσο μάλλον από μια χώρα που τελούσε υπό ένα δικτατορικό καθεστώς ιδεολογικά συγγενές με τους επίδοξους κατακτητές, είναι απόλυτα διαστρεβλωτική της ιστορικής πραγματικότητας και ανατροφοδοτεί μονάχα μεταγενέστερα διαμορφωμένες ιδεοληψίες ενός μεγάλου μέρους της Αριστεράς.
Ως εκ τούτου, είναι αληθινά απογοητευτικό για έναν πρώην πρωθυπουργό να μην βλέπει στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου το προφανές, δηλαδή την απόφαση ενός Έθνους να υπερασπιστεί την ανεξάρτητη κρατική υπόσταση του, και να προτιμά να εστιάσει σε ύστερες πολιτικές επινοήσεις. Λες και τα κίνητρα των αγωνιστών του ’40 δεν ήταν από μόνα τους ικανά να μας προκαλούν δέος, λες και η ελευθερία και η εθνική ανεξαρτησία δεν αποτελούν απαραίτητα εφόδια για μια κοινωνία που εξ ορισμού θα αποστρέφεται κάθε ολοκληρωτική ιδεολογία.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, το δίλημμα που είχε μπροστά της η Ελλάδα δεν ήταν ιδεολογικό. Ήταν υπαρξιακά πρακτικό, ήταν εθνικά ταυτοτικό, δεν ήταν καν νέο. Το δίλημμα ήταν Ελευθερία ή Θάνατος και απαντήθηκε με τρόπο σαφή. Από την Πίνδο μέχρι το Ελ Αλαμέιν.
21°
