Οι απανωτές ακυρώσεις παραστάσεων λόγω απεργιών, η απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, το νέο οργανόγραμμα που περιμένει την έγκριση των υπουργών, το ερώτημα αν πρέπει να κλείσει η Λυρική προσωρινά, πριν την είσοδό της στο Πολιτιστικό Κέντρο Σταύρος Νιάρχος… Η ΕΛΣ ζει μέρες και νύχτες οπερατικής έντασης.
Η άρια της δούκισσας Έλενας στην πρώτη πράξη του «Σικελικού Εσπερινού» είναι η επιτομή της επαναστατημένης, οργισμένης φωνής. Δέχεται να τραγουδήσει προς τιμήν των κατακτητών, μόνο και μόνο για να καλέσει το λαό σε εξέγερση. Με αυτή την πυρακτωμένη σκηνή θα αρχίσει η όπερα του Βέρντι με την οποία η ΕΛΣ δεν μπαίνει απλά στη νέα χρονιά, αλλά ουσιαστικά φεύγει από μια σκοτεινή περίοδο σιγής που διήρκησε σχεδόν ολόκληρο τον Δεκέμβριο.
Οι στάσεις εργασίας μέρους του τεχνικού προσωπικού, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ένταξη στο ενιαίο μισθολόγιο του Δημοσίου, προκάλεσαν ένα κύμα ματαιώσεων των παραστάσεων μέσα στην εορταστική περίοδο, εντάσεις, διαξιφισμούς μεταξύ κοινού και απεργών και δυσφορία σε μια χρονική περίοδο που η Λυρική κυριολεκτικά έκανε επέλαση. Το αίτημα του τεχνικού προσωπικού είναι να εξαιρεθούν από το ενιαίο μισθολόγιο και να έχουν την ίδια αντιμετώπιση με αυτή που έχει και το καλλιτεχνικό προσωπικό. Το καθεστώς που απολαμβάνουν ως τώρα είναι βέβαια σαφώς διαφορετικό από των καλλιτεχνών. Οι τεχνικοί, όπως και το διοικητικό προσωπικό, έχουν πενθήμερο και συνεχές ωράριο, ενώ οι καλλιτέχνες σπαστό ωράριο και εξαήμερο.
Γι’ αυτό το λόγο κάποιοι επιμένουν ότι οι κινητοποιήσεις κινούνται στη σφαίρα του παραλόγου: γιατί ο ηλεκτρολόγος της Λυρικής να έχει διαφορετικό καθεστώς από τον ηλεκτρολόγο ενός νοσοκομείου, για παράδειγμα; Πώς μπορεί να εξισωθεί το έργο του με το καλλιτεχνικό έργο; Η απάντηση που ακούστηκε από κάποιους πως οι καθαρίστριες ανεβαίνουν στη σκηνή και την καθαρίζουν όταν χρειάζεται μεταξύ των πράξεων – άρα επιτελούν καλλιτεχνικό έργο…– προκαλεί σε πολλούς οργή. Εκτιμάται ότι οι κινητοποιήσεις έχουν στερήσει από τη Λυρική περισσότερα από 200.000 ευρώ τον τελευταίο μήνα. Απώλειες που μπορεί να είναι πολλαπλάσιες, αν μετατραπούν σε δυσπιστία του κοινού απέναντι στη Λυρική και μικρότερη πληρότητα θέσεων.
Η απόλυτη καταιγίδα της Λυρικής
Όταν η διοίκηση της Λυρικής μετά από πολυήμερες διαπραγματεύσεις συνέχιζε να προσκρούει στην απόλυτη αδιαλλαξία –με δεδομένο ότι το αίτημα εξαίρεσης από το ενιαίο μισθολόγιο είναι μια απόφαση που μπορεί να πάρει μόνο το Υπουργείο Οικονομικών– απέστειλε στο σύνολο του προσωπικού μια επιστολή την παραμονή των Χριστουγέννων. Εκεί εξηγούσε τι έχει συμβεί, όλα τα βήματα που έγιναν και ότι θα έπρεπε να αναληφθούν ευθύνες. Μάλιστα με προσπάθειες του αντιπροέδρου της Λυρικής Σκηνής –καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέα– Γιώργου Γραμματικάκη στις 27 Δεκεμβρίου διαφάνηκε η πιθανότητα να γίνει κανονικά η παράσταση της 28ης Δεκεμβρίου. Φευ, την επόμενη μέρα οι περίπου 20 με 30 τεχνικοί που αντιδρούν δεν επέτρεψαν να γίνει η παράσταση. Το κοινό δεν μπόρεσε να δει τον «Καρυοθραύστη» επειδή οι τεχνικοί κατέβασαν τους διακόπτες, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου στη γενική δοκιμή παρουσία κοινού, μια ομάδα περίπου 30 τεχνικών ανέβηκαν στη σκηνή και έκαναν κατάληψη. Απτόητοι, παιδική χορωδία και κοινό βγήκαν στο φουαγιέ, όπου ακολούθησε μια μικρή παράσταση γιορτής, αλλά και αντίστασης στις δυνάμεις που εκ των έσω επιχειρούν αποσύνθεση της Λυρικής Σκηνής.
Oι εξελίξεις ήταν ραγδαίες: Στις 31 Ιανουαρίου η Λυρική κατέφυγε στη δικαιοσύνη και το δικαστήριο απεφάνθη ότι οι στάσεις εργασίας είναι καταχρηστικές και παρεμποδίζουν το καλλιτεχνικό έργο, ενώ επιπλέον δεν επιτρέπουν να εργαστούν όσοι εργαζόμενοι επιθυμούν να προσέλθουν στην εργασία τους. Η απόφαση ανακοινώθηκε στις 3 Ιανουαρίου, όμως από τις 4 Ιανουαρίου ξεκίνησαν νέες στάσεις εργασίας, αυτή τη φορά υπό τη σκέπη της ΠΟΘΑ, που κατήγγειλε τη διοίκηση της Λυρικής για καταστολή συνδικαλιστικής δράσης. Ουσιαστικά από τις 9 Δεκεμβρίου και ως τις 8 Ιανουαρίου οι στάσεις εργασίας ήταν καθημερινές.
«Κάποιοι επιχειρούν να παίξουν παιχνίδια αντιπολίτευσης στο χώρο του πολιτισμού εκμεταλλευόμενοι την οργή και τη συναισθηματική αντίδραση των εργαζομένων» είναι η κυρίαρχη αίσθηση αυτή τη στιγμή. Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί (εντός και εκτός Λυρικής) που πιστεύουν πως στο άμεσο μέλλον θα ακολουθήσουν σποραδικές κινητοποιήσεις στο χώρο του πολιτισμού για καθαρά πολιτικούς λόγους.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο οργανόγραμμα της Λυρικής Σκηνής θα δώσει απαντήσεις και λύσεις σε αγκυλώσεις που δημιουργήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στη Λυρική. Σύμφωνα με πληροφορίες της ATHENS VOICE το οργανόγραμμα είναι πανέτοιμο και η Λυρική περιμένει την έγκρισή του από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υπουργείο Εσωτερικών. Άλλωστε, η προετοιμασία για την είσοδο στο Πολιτιστικό Κέντρο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από το 2015 απαιτεί την εφαρμογή του οργανογράμματος εγκαίρως για την ομαλή μετάβαση στη νέα εποχή.
Εντωμεταξύ, οι εκπρόσωποι του τεχνικού προσωπικού που ματαίωσαν τις κινητοποιήσεις (γεγονός που συνέπεσε βέβαια με μια νεκρή περίοδο για τη Λυρική, καθώς προετοιμάζεται ολοταχώς για τον «Σικελικό Εσπερινό» στο Μέγαρο Μουσικής στις 24, 25, 26, 27/1) περιμένουν τώρα να συναντηθούν με τον υπουργό Οικονομικών. Ήδη, πάντως, την Παρασκευή έγινε νέα συνάντησή τους με τη διοίκηση της Λυρικής (κάτι που μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει γνωστό) και φαίνεται πως οι εντάσεις υποχωρούν. Ο πρόεδρος του συνδικαλιστικού σωματείου των εργαζομένων Γιώργος Αλέσιος, ερωτώμενος αν υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθούν κινητοποιήσεις κατά τη διάρκεια του «Σικελικού Εσπερινού», δήλωσε στην A.V. «Πιστεύω ότι θα λειτουργήσουν όλα κανονικά. Πραγματικά έτσι θέλω να πιστεύω, εκτός αν υπάρξουν ραγδαίες εξελίξεις για τις οποίες δεν θα μπορούμε να βρούμε λύσεις».
Το σενάριο προσωρινής διακοπής λειτουργίας
Όλα τα βλέμματα στρέφονται τώρα στην παράσταση του «Σικελικού Εσπερινού» που θα πραγματοποιήσει τελικά μόνο 4 παραστάσεις τον Ιανουάριο, αν και αναζητούνται ημερομηνίες για να επαναληφθεί τον Μάρτιο. Πρόκειται για μια όπερα επαναστατική, με ενθουσιώδη και μελωδική μουσική, που θα υποδεχθεί το αφοσιωμένο κοινό της Λυρικής. Ένα κοινό που γεμίζει ασφυκτικά τις αίθουσες τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά και κατακλύζει κατά χιλιάδες δράσεις σαν και αυτή στη Βαρβάκειο Αγορά. Το στοίχημα της Λυρικής, που το 2010 κινδύνευε με λουκέτο, φαίνεται πως έχει κερδηθεί.
Απομένει να αφαιρεθούν βαρίδια ή διαδικασίες που θα παρεμποδίσουν τη μετάβαση στη νέα εποχή. «Μήπως ένα προσωρινό κλείσιμο της Λυρικής Σκηνής για ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν μεταφερθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο Σταύρος Νιάρχος, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις, είναι μια εύλογη λύση;» Αυτό είναι ένα ερώτημα που τίθεται εσχάτως όλο και πιο έντονα.
Προς το παρόν πάντως τα βλέμματα είναι στραμμένα καταρχήν στον «Σικελικό Εσπερινό», σε μουσική διεύθυνση του καλλιτεχνικού διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη και σε σκηνοθεσία του διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ Ρενάτο Τζανέλλα.
Η σκηνή από τον «Σικελικό Εσπερινό» με το βαρύτονο Δημήτρη Πλατανιά (Μονφόρτε) και τη σοπράνο Τσέλια Κοστέα (Δούκισσα Έλενα) μπορεί να ειδωθεί και ως μια μεταφορά της κατάστασης που επικρατεί στην Εθνική Λυρική Σκηνή.
21°
