Στα γυρίσματα του docudrama «Ιωάννης Καποδίστριας: Η Ζωή και το Έργο του» του COSMOTE HISTORY HD

Πλατεία Συντάγματος, Ναύπλιο, αρχές Ιούνη. Το καλοκαίρι έχει ξεκινήσει στον δημοφιλή ταξιδιωτικό και ιστορικό προορισμό, ο καιρός είναι χαλαρός, γλυκός, θαλπωρικά ζεστός. Τουρίστες με θερινή περιβολή, λινά πουκάμισα, βερμούδες ή «καπετάνιε, καπετάνιε, χαμογέλα» γιοτ στιλ, πάρκαραν το ιστιοπλοϊκό τους στη μαρίνα και πλημμυρίζουν τα γραφικά σοκάκια. Διαλέγουν τραπέζι στα εστιατόρια, τσεκάρουν τα καταστήματα με σουβενίρ λαϊκής τέχνης ή τις βιτρίνες υπερκαλαίσθητων μπουτίκ. Τουριστικά λεωφορεία και ημερήσιοι εκδρομείς που πιο πριν ανέβηκαν στο Παλαμήδι έρχονται επίσης για να ξαποστάσουν. Γιατί όλους όσοι έχετε έρθει έως το Ναύπλιο για όλα τα «γνωστά» και ιστορικά κατανυκτικά με τα οποία είναι ντυμένο το ζωντανό τάιμλάιν του τόπου, να ξέρετε σας νιώθω! Υπέροχες ράθυμες βόλτες, ο κλασικός περίπατος, παρέα και με τους ντόπιους που επίσης δεν χάνουν την ευκαιρία: η ζωή στο Ναύπλιο, ειδικά τέτοιον καιρό-πρόλογο καλοκαιριού, κυλά ανθρώπινα και προπάντων περιπατητικά!

Η κεντρική πλατεία της πόλης, που αποτελεί σημείο αναφοράς για την ιστορική, αλλά και κοινωνική ζωή του, ετοιμάζεται να λουστεί με κινηματογραφικό νυχτερινό φως, η ώρα είναι κάπου στο μεταίχμιο, σε λίγα λεπτά η μέρα θα σβήσει, η μέρα αποχαιρετά με βαθιά υπόκλιση την ιστορία. Γιατί όλα σε αυτό το αστικό τοπόσημο των σύγχρονων και των ελληνικών περασμένων χρόνων κινούνται γύρω από αυτήν. Τη μεγάλη ιστορία και τις καθοριστικές στιγμές που διαδραματίστηκαν στην πόλη. Συγχρωτίζομαι με τον ανοιχτόκαρδο ρυθμό της πόλης, ένας κι εγώ ανάμεσα στους πολλούς και απομαγεμένος. Η μόνη διαφορά μου, όμως, με αυτό το πολύβουο πλήθος, που μοιάζει να απορεί ξαφνικά με τις εικόνες που ξεδιπλώνονται μπροστά του και το κοντράστ τούς αποσυντονίζει, είναι πως εγώ τις θεωρώ φυσιολογικές. Ναι, το φως της πλατείας Συντάγματος μοιάζει με κινηματογραφικό, αλλά είναι κιόλας. Το βλέπω. Γιατί βρίσκομαι εδώ για έναν συγκεκριμένα τέτοιο λόγο, ασχέτως εάν οι περιπατητές ούτε που το φαντάζονταν όταν διάλεξαν τις ημερομηνίες 4 και 5 Ιουνίου για την περαντζάδα τους στην πόλη, πως θα ζήσουν μια μοναδική στιγμή. Γιατί αυτό που «βιώνουν» αλλά και «παθαίνουν» οι ανέμελοι περιπατητές της ναυπλιώτικης νυχτερινής ρέμβης μοιάζει με ίλιγγο, παραίσθηση, κάτι συμβαίνει ξαφνικά μπροστά στα μάτια τους και ιδού: το γραμμικό τάιμλάιν της αφήγησης δείχνει να υποτροπιάζει! Είναι δυνατόν; Αναμφισβήτητα ναι, γιατί συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας: πολεμιστές του 1821, άλλοι με κοφτερά μαχαίρια στο ζωνάρι, φουστανέλες και μονόκαννα πιστόλια τσεκάρουν τα κινητά τους. Για τους ντόπιους, βέβαια, η εικόνα δεν είναι ανοίκεια, μιας και πολλές ταινίες ή ντοκιμαντέρ ιστορικής αναπαράστασης έχουν γυριστεί στο Ναύπλιο.

Ας αποκαλύψω επομένως και τι γυρεύω εγώ εδώ. «Η εφημερίδα Άθενς Βόις θα έχει την ευκαιρία να γίνει μέρος της Ιστορίας και να βιώσει σε πραγματικό χρόνο ένα συμβάν που άλλαξε τα δεδομένα της Ελλάδας». Κι εγώ που εκπροσωπώ την Άθενς Βόις τσεκάρω τους κομπάρσους και τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ «Ιωάννης Καποδίστριας, Η Ζωή και το Έργο του». Όλα είναι έτοιμα για το γύρισμα του πολυαναμενομένου docudrama, μία παραγωγή της COSMOTE TV, που για πρώτη φορά θα παρουσιαστεί στην ελληνική τηλεόραση από το COSMOTE HISTORY HD το προσεχές φθινόπωρο. Είναι το «θέμα» μου! Περιμένω υπομονετικά μαζί με όλο το τιμ της παραγωγής το κάλεσμα του σκηνοθέτη Γιώργου Γκικαπέππα, που συζητά με τον διευθυντή φωτογραφίας, νουθετεί τους καμέραμαν και συντονίζει τα επίλεκτα μέλη του μόνιτορ για την τελική σκηνή αυτής της δραματοποιημένης σειράς. Την τελική σκηνή που γυρίζεται εδώ στο Ναύπλιο, αφηγούμενη το μνημειώδες και τραγικό τέλος και του ανδρός, αλλά και της εποχής του. Αφού σε αυτή την πόλη έλαβε τέλος και η ζωή μα και το έργο του πρώτου μεταβυζαντινού κυβερνήτη της Ελλάδας, του πρωταγωνιστή του «έργου» που σκιαγραφεί μέσα από έξι επεισόδια όλα τα σχετικά με τον πολυτάραχο εθνικό μας βίο, αλλά και την προσωπικότητα του Ιωάννη Καποδίστρια. Από τα νεανικά του χρόνια στην Κέρκυρα μέχρι τη δολοφονία του στο Ναύπλιο, από τη διεθνή πολιτική καριέρα σε Ρωσία, Γαλλία και δράση του εκεί, έως την επιστροφή του στην Ελλάδα. Μια σειρά που μιλά στην ουσία για την εκ του μηδενός σύσταση του Ελληνικού Έθνους. Μια παραγωγή υψηλών προδιαγραφών που συνδέει τη σύγχρονη ιστορική αφήγηση με τη μυθοπλασία, προκειμένου να εμψυχώσει με τον ιδανικότερο τρόπο τη χαρισματική προσωπικότητα του Καποδίστρια.

Τρία, δύο, ένα, απόλυτη ησυχία παρακαλώ, γύρισμα, πάμε. Κρατώ την ανάσα μου. Τον Καποδίστρια υποδύεται ο ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου, Σπύρος Σταμούλης. «Ήταν ένας λόγιος ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ανεξάρτητα από το αν κλήθηκε να ανορθώσει την κρατική μηχανή και να εγκαθιδρύσει διοίκηση, μην ξεχνάς πως και λόγω σπουδών εκτός από τα νομικά μυήθηκε και στη φιλοσοφία. Κι εκεί στη Γαλλία, την Ελβετία και την Ιταλία ήρθε σε επαφή με το πνεύμα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, που δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε επιστημονικές, τεχνοκρατικές και ουμανιστικές σπουδές. Αυτό ήταν κάτι που με προβλημάτισε αλλά και με ενθουσίασε ως προς την πρόκληση απόδοσης του ρόλου μου. Το πολυσχιδές του».

Γκρούμερ, μακιγιέρ και ενδυματολόγος έχουν κάνει θαύματα. Έξω από τον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, μια ανάσα από την πλατεία Συντάγματος, ο Σταμούλης, ολόιδιος ο Καποδίστριας, προσέρχεται για να εκκλησιαστεί. Δίπλα του ο έμπιστος άντρας της προσωπικής του φρουράς που τον επιτηρεί, σαν κάτι να οσμίζεται. Εδώ ο Καποδίστριας θα αφήσει την τελευταία του πνοή από τραύματα στην ινιακή και τη δεξιά κοιλιακή χώρα. Ο Κρητικός μονόχειρας σωματοφύλακάς του, Γεώργιος Κοζόνης, πυροβολεί μεν τον δολοφόνο του, Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, που όμως καταφέρνει να δραπετεύσει. Πρόσκαιρα, γιατί λίγο αργότερα, στο λιμάνι του Ναυπλίου, ο όχλος θα τον αποτελειώσει, πετώντας το πτώμα του στα νερά.

Επιστροφή στη δράση. Ο Γκικαπέππας σκηνοθετεί με ένταση καθοδηγώντας πρωταγωνιστές και κομπάρσους. Δείχνει σίγουρος γι’ αυτό που έχει στο μυαλό του και θέλει να δει στο μόνιτορ να καταγράφεται. Γνωρίζω ένεκα του «φροντιστηρίου» που τον άκουσα προηγουμένως να κάνει, πως όλα πρέπει να κινηθούν και να «βιωθούν» απόλυτα μετρονομημένα, προκειμένου το «παραχθέν» να αγγίζει τα υψηλά στάνταρ των σειρών του COSMOTE HISTORY HD. Μόνο που για να προκύψει το «τελικό», εκείνη δηλαδή η φάιναλ κατ σκηνή, πρέπει να γυριστεί πολλές φορές - ορκίζομαι ότι με τα μάτια μου την είδα να γυρίζεται ακριβώς έντεκα φορές. Έντεκα φορές στις 4 Ιουνίου, κι άλλες τόσες το επόμενο πρωινό της 5ης του μήνα. «Μελετώντας τα πάντα γύρω από αυτόν αλλά και τις αιτίες της σύγκρουσής του με το κατεστημένο της εποχής, ο Καποδίστριας ακόμα και σήμερα ίσως να παραμένει το αιώνια χαμένο στοίχημα του ελληνικού κράτους. Για να σου το πω πιο απλά, ήθελε να μεταρρυθμίσει μια ανοργάνωτη και μεγαλομανή ταυτόχρονα κοινωνία της εποχής, που έμαθε να δρα χωρίς οργάνωση και μέσα από έναν κύκλο ταπεινών συμφερόντων που πρότασσαν το προσωπικό πάνω από το εθνικό συμφέρον. Ο ίδιος, που αν σκεφτείς πως ακόμα και τον μισθό-αμοιβή του τον αρνήθηκε, χαρίζοντάς τον στο ελληνικό κράτος, ήξερε λόγω της πρότερης διεθνούς του τριβής, πως η διαλυμένη εξαιτίας του πολέμου χώρα έπρεπε να ξεκινήσει από την οργάνωση των βασικών της δομών: στρατός, εκπαίδευση, δόμηση ενός υποτυπώδους κοινωνικού κράτους. Αυτό τον έφερε κατευθείαν σε σύγκρουση με τις οικογένειες της εποχής που ήθελαν το εντελώς αντίθετο: εξόφληση και επιστροφή κατά κάποιον τρόπο του αγώνα που είχαν δώσει αδιαμφισβήτητα για την απελευθέρωση σε χρήμα και οφίτσια. Από τους ναυάρχους καραβοκύρηδες ως κάποιους οπλαρχηγούς, η πλειοψηφία επιθυμούσε αυτή να μοιράσει το χρήμα όπως ήθελε κι όχι όπως σχεδίαζε ο Καποδίστριας. Ο οποίος, για να μιλήσουμε με σημερινούς τεχνοκρατικούς όρους, ήταν ένας φωτισμένος μάνατζερ. Ήξερε πως το μπίζνες πλαν που λέγεται ανόρθωση του ελληνικού κράτους δεν μπορούσε να πιάσει τον στόχο αν δεν έκανε πρώτα από όλα κάποιες πολύ συγκεκριμένες κινήσεις. Φαντάσου την απογοήτευση κάποιων μεγαλομανών που ήθελαν τη δημιουργία ακόμα και ελληνικού πανεπιστημίου όταν τους είπε “μα πρέπει πρώτα να ξεκινήσουμε από τη βασική εκπαίδευση”. Ή κάποιων άλλων που, όταν ζήτησαν αποζημιώσεις για τον αγώνα που πρόσφεραν, τους είπε πως πριν την εξόφλησή τους προέχει η ίδρυση ορφανοτροφείων και άλλου τέτοιου είδους κοινωνικών ιδρυμάτων ή παρθεναγωγείων». 

Αναχωρούμε για το τραπέζι, αφού άλλη μια κουραστική μέρα γυρισμάτων έχει τελειώσει. Ευκαιρία για μερικές κουβέντες επί του «θέματος» και γνωριμία με τον σκηνοθέτη και τον πρωταγωνιστή. Που καθ'όλη τη διάρκεια της φετινής χρονιάς διάβασαν ο καθένας μοναχικά τα πάντα για τον Καποδίστρια, ιστορικά κείμενα και την προσωπική διασωζόμενη ανεκτίμητη αλληλογραφία του, προκειμένου να προετοιμάσουν τον ρόλο τους μέχρι το αντάμωμά τους στο σετ, αλλά και ταυτόχρονα πέρασαν από κοινού έναν μεγάλο χρόνο προετοιμασίας. Ερεύνησαν μαζί, έψαξαν μαζί, ο Γκικαπέππας ως σκηνοθέτης και ο Σταμούλης ως πρωταγωνιστής,ωσμώθηκαν μέσα από το διάβασμα αλλά και το ταξίδι, χτίζοντας την πολυπόθητη σχέση σκηνοθέτη-μέντορα και ηθοποιού-εργαλείο. Έχτισαν τον ρόλο μαζί, μυήθηκαν στα λεπτά, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αληθινών γεγονότων, την ιδιόμορφη προσωπικότητα και τον λιτό βίο του Ιωάννη Καποδίστρια, το μεγαλειώδες της σκέψης και των πράξεών του. Ο Σταμούλης, συνειδητά, ενώ είχε προτάσεις, αρνήθηκε να εμπλακεί σε άλλη μια ταυτόχρονη δουλειά σε σίριαλ ή θεατρική παράσταση, προκειμένου αδιάσπαστος και αυτοσυγκεντρωμένος να αποδώσει τον ρόλο του με τον καλύτερο τρόπο.«Αυτό ήταν κάτι που επιβαλλόταν, γιατί ως ηθοποιός εκπαιδεύτηκα μεν να πολυδιασπώμαι, αλλά για τις ανάγκες της συγκεκριμένης σειράς έπρεπε να είμαι απόλυτα αυτοσυγκεντρωμένος».

Και ο Γκικαπέππας, προκειμένου να φιλμάρει αυτό το docudrama με έναν νεωτερικά καινοτόμο τρόπο που να ξεφεύγει από τα γνωστά, όμως να τηρεί την ποιοτική νόρμα του COSMOTE HISTORY HD, έπρεπε να ψάξει τη δική του ιδιαίτερη «γλώσσα αφήγησης». «Όχι πράγματα εκκωφαντικά ή φαντεζί, μιας και το συγκεκριμένο είδος εικόνας έχει κατακτημένο κώδικα. Μπορείς όμως -και αυτό νομίζω πως καταφέρνουμε σε αυτή τη σειρά- να μετατοπίσεις τον πήχη: η ιδέα, ας πούμε, που από την αρχή είχα και είδα πως μου βγήκε ήταν όχι μόνο ως προς την εικόνα αλλά και τη δραματοποίηση του σπικάζ. Να μην ακούγεται δηλαδή πάνω από τη δράση η φωνή του τυπικού αφηγητή, αλλά πιθανότατα η φωνή που μιλάει να είναι και αυτή του ίδιου του σκηνοθέτη! Πάντως είμαι περήφανος γιατί το συγκεκριμένο πρότζεκτ είναι ευθυγραμμισμένο με την αγγλική σχολή του docudrama, διαθέτει όμως και νεωτερικές, ας πούμε, προθέσεις- μετατοπίσεις».

Στη συζήτησή μας οι λέξεις-κλειδιά και τα πρόσωπα εναλλάσσονται ταχύτατα: από τον Καποδίστρια στον Λαρς Φον Τρίερ και τον Μπέργκμαν. Καταλαβαίνω πως ο Γκικαπέππας, όταν μπει στο μοντάζ, θα έχει να επεξεργαστεί ένα τεράστιο υλικό. Η τελική του μορφή θα είναι ένα δείγμα για το πώς ακόμα και το ακούνητο ως προς τους κανόνες docudrama μπορεί να εξελιχθεί, να ανανεωθεί και να μετακινηθεί από τα αφηγηματικά στερεότυπα.

Ανυπομονώ για το φθινόπωρο, τους λέω καθώς αποχαιρετιζόμαστε εγκάρδια, καθένας για το κατάλυμά του. Το πρωί της επόμενης μέρας, πριν οδηγήσω για την Αθήνα, ξαναπέρασα από τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα κι όλα είναι όπως τα άφησα εχθές: νεύρο, ένταση, κλακέτες, κυβερνήτης, υπασπιστής, μακιγιέρ, διευθυντής φωτογραφίας, δολοφόνος και κομπάρσοι-λαός περιμένουν την εντολή του Γκικαπέππα. Ο Καποδίστριας θα πέσει νεκρός.

Μέχρι όμως η αναπαράσταση να επιτελεστεί ιδανικά σαν σκηνή, ο ήλιος μπορεί και να ξαναγίνει φεγγάρι. Είπαμε: είναι μια σειρά όπου όλα θα εντυπωθούν με ποιοτικά και ιστορικά στάνταρ πρωτόγνωρα για τα ελληνικά docudrama δεδομένα. 

Περισσότερα για το COSMOTE HISTORY HD

Το COSMOTE HISTORY HD είναι το μόνο κανάλι ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα, που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεματικών: ιστορία και μυθολογία, τέχνες και πολιτισμός, επιστήμη και σημαντικά ανθρώπινα επιτεύγματα, οι τόποι της Ελλάδας και οι παραδόσεις τους, οι μεγάλες προσωπικότητες του χθες και του σήμερα. Από το 2016, στο κανάλι έχουν προβληθεί περισσότερα από 70 πρωτότυπα ντοκιμαντέρ ή σειρές ντοκιμαντέρ, σε παραγωγή ή συμπαραγωγή COSMOTE TV, και πάνω από 1.000 τίτλοι ντοκιμαντέρ με την υπογραφή καταξιωμένων Ελλήνων και ξένων δημιουργών.

Για το 2019, το πρόγραμμα του COSMOTE HISTORY HD περιλαμβάνει 18 νέες πρωτότυπες παραγωγές, όπως το αφιέρωμα στο Άγιο Όρος και το έργο της ψηφιοποίησης των θησαυρών της Αθωνικής Πολιτείας που έχει αναλάβει ο Όμιλος ΟΤΕ, το πρώτο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ (docudrama) για τον Ιωάννη Καποδίστρια και τη διεθνή πολιτική του δράση, τη σειρά ντοκιμαντέρ για τα Σύνορα της Ελλάδας με παρουσιάστρια τη συγγραφέα Λένα Διβάνη, τη σειρά Μεγάλος Πόλεμος- Μακεδονικό Μέτωπο (1915-1918), και πολλά άλλα.