Στην αποκατάσταση και στην αναγέννηση των οδοντικών ιστών στοχεύουν οι εφαρμογές βλαστοκυττάρων στην Οδοντιατρική. Μέχρι στιγμής έχει επιτευχθεί η αναγέννηση επιμέρους οδοντικών ιστών, όπως ο πολφός και η οδοντίνη, αλλά θα χρειαστεί ακόμη χρόνος για τη δημιουργία πλήρους οδοντικού οργάνου. Πρόσφατα, στην Οδοντιατρική Σχολή του ΑΠΘ , ολοκληρώθηκε, στο πλαίσιο του προγράμματος «Αριστεία ΙΙ», μελέτη για τους μηχανισμούς με τους οποίους μπορούν να αναπληρωθούν οδοντικές ουσίες, κυρίως η οδοντίνη βασιζόμενη σε βλαστοκύτταρα οδοντικού πολφού.
«Έχει γίνει πολύ μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Έχουμε φτάσει από τη βασική έρευνα στη μεταφραστική έρευνα και την κλινική έρευνα. Ήδη οι πρώτες εφαρμογές βλαστοκυττάρων έχουν ξεκινήσει στην Οδοντιατρική» επισήμανε η επίκουρη καθηγήτρια στην Οδοντιατρική Σχολή του ΑΠΘ και επισκέπτρια ερευνήτρια στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ανόβερου της Γερμανίας, Αθηνά Μπακοπούλου, με αφορμή ανακοίνωσή της στο διεθνές συνεδρίο με τίτλο «Stem Cells in Surgery», το οποίο διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
Η κ Μπακοπούλου, ανέφερε ότι υπάρχουν εφαρμογές βλαστοκυττάρων που στοχεύουν στην αναγέννηση και αποκατάσταση των οδοντικών ιστών, στη θεραπεία της περιοδοντίτιδας, στην αντιμετώπιση της ξηροστομίας και άλλων παθήσεων του στόματος, οι οποίες είναι σε στάδιο προς την κλινική εφαρμογή, ή την κλινική εφαρμογή. Τα βλαστοκύτταρα που χρησιμοποιούνται είναι αυτόλογα, δηλαδή λαμβάνονται από τον πολφό, τα οστά των γνάθων, και τους μικρούς σιελογόνες αδένες του ιδίου του ασθενούς και αναπτύσσονται υπό συγκεκριμένες συνθήκες .
Μιλώντας για τις περιπτώσεις στις οποίες γίνεται χρήση βλαστοκυττάρων για την αναγέννηση και αποκατάσταση δοντιών εξηγεί: «Επεμβαίνουμε και σε περιπτώσεις που ένα δόντι έχει υποστεί βλάβη και από τερηδόνα και από κατάγματα. Η αιτιολογία δεν μας πειράζει τόσο πολύ όσο η δυνατότητα να αναγεννηθούν οι απωλεσθέντες ιστοί. Σε αυτό είμαστε το λιγότερο κοντά, δηλαδή στην κλινική πράξη αυτό έχει επιτευχθεί στο επίπεδο πολφού, του κεντρικού ιστού και όχι του συνολικού οδοντικού οργάνου. Αυτό έχει σχέση περισσότερο με την αρχιτεκτονική και πώς θα συγκρατηθεί το σύμπλεγμα που θα τοποθετηθεί στη στοματική κοιλότητα. Εκεί πιθανότατα να μας δώσει λύση η τεχνολογία 3d printing σε συνδυασμό με βλαστοκύτταρα, δηλαδή η βιοεκτύπωση δοντιού και η δυνατότητα μετά να εμφυτευτεί».
Η κ Μπακοπούλου, αναφέρει ότι υπάρχει μία κλινική μελέτη όπου η βάση, η ρίζα, διαμορφώθηκε με ιστοτεχνολογία. «Διαμορφώθηκε μια τέτοια ιστοτεχνολογική ρίζα επάνω στην οποία τοποθετείται μια συμβατική προσθετική αποκατάσταση. Αυτό συγκρίθηκε με τη συμβατική μέθοδο που είναι τα εμφυτεύματα και ήδη δείχνει πολύ καλά αποτελέσματα. Δημοσιεύτηκε πρόσφατα και επομένως δεν απέχουμε πολύ. Οι ιστοί του στόματος έχουν μία ετερογένεια και μία ανισοτροπικότητα, δηλαδή δεν είναι ομοιογενείς στις ιδιότητές τους. Ακόμη και το οδοντικό όργανο είναι ένα όργανο που έχει πολλούς διαφορετικούς ιστούς.
Όσο λοιπόν κι αν προσπαθήσουν τα υλικά να μιμηθούν αυτό, φτάνουν μέχρι ενός σημείου. Και το δεύτερο και το σημαντικότερο είναι αυτό που έχει να κάνει με την παγκόσμια γήρανση του πληθυσμού γεγονός που καθιστά αναγκαία την εξεύρεση λύσεων με μεγαλύτερη μακροβιότητα σε σχέση με τις συμβατικές προσθετικές αποκαταστάσεις, όπου πάντοτε υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρξουν υποτροπές και να μην αποδοθεί τελικά αυτό το οποίο χάθηκε. Αυτός λοιπόν είναι ο στόχος. Θεωρούμε ότι έως το 2020 η τεχνολογία αυτή θα έχει μπει αρκετά σε επίπεδο τουλάχιστον ολοκλήρωσης κλινικών δοκιμών και από κει και πέρα κάποιες απ' αυτές - πιθανότατα ένα μικρό μόνο μέρος - θα καταξιωθούν έναντι των υπαρχόντων θεραπευτικών προσεγγίσεων και θα αρχίσει να γίνεται η διάχυση τους στην κοινωνία και τους ασθενείς μας αποκτώντας μεγαλύτερη απήχηση. Το καλύτερο είναι ότι είναι πιο βιοσυμβατό, έχει μεγαλύτερη μακροβιότητα, είναι εύκολο στην κλινική χρήση για κλινικούς γιατρούς που θα το εφαρμόσουν και αποτελεσματικό ως προς το κόστος. Στην ουσία με αυτές τις βάσεις θα μπορέσει να γίνει αντικατάσταση της όποια συμβατικής τεχνικής».
Στο εγγύς μέλλον θεραπεία περιοδοντίτιδας με βλαστοκύτταρα
Η εφαρμογές των βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία της περιοδοντίτιδας στοχεύουν στην αναγέννηση των ιστών που έχουν απωλεστεί αλλά και στην αναχαίτιση της πορείας και της εξέλιξης της νόσου η οποία προσβάλει πάνω από το 50% του πληθυσμού. Όπως αναφέρει η κ Μπακοπούλου στο εγγύς μέλλον αναμένεται να υπάρξει θεραπεία της περιοδοντίτιδας με τη χρήση βλαστοκυττάρων.
«Στο τμήμα της Προσθετικής, σε συνεργασία με το τμήμα της Περιοδοντολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΑΠΘ έχουμε ξεκινήσει μία μελέτη σε ασθενείς την οποία θέλουμε να κάνουμε πολυκεντρικά. Μέχρι στιγμής τα πρώτα περιστατικά δείχνουν πολύ καλά αποτελέσματα και είναι σε εξέλιξη. Παίρνουμε βλαστοκύτταρα από τον ίδιο τον ασθενή, από μια παρακείμενη οστική περιοχή, γίνεται μία ανάπτυξη σε ειδικές συνθήκες και αυτό τοποθετείται σε ένα εμπορικά διαθέσιμο ικρίωμα κολλαγόνου.
Στη συνέχεια με μια μικρή επέμβαση ρουτίνας τοποθετούμε τα συμπλέγματα στην περιοχή της βλάβης και βλέπουμε την οστική αναγέννηση. Τώρα είμαστε στους πρώτους ασθενείς κι από κει και πέρα θέλουμε να επεκταθούμε σε κλινικές δοκιμές σύμφωνα με τα θεσμικά πλαίσια. Αυτό, σύμφωνα με κάποιες ήδη δημοσιευμένες μελέτες, έστω και σαν μεμονωμένα case reports, έχει υλοποιηθεί. Μένει να αξιολογηθεί και το κόστος αποτελεσματικότητας και η δυνατότητα να δώσει ένα καλύτερο αποτέλεσμα σε σχέση με τη συμβατική θεραπεία. Οπότε χρειάζεται ένα μεγάλο αριθμό ασθενών για στατιστική επιβεβαίωση. Πιστεύω ότι αυτό θα γίνει στο εγγύς μέλλον. Κινούμαστε πάντα σε τρία επίπεδα: βασικό, μεταφραστικό και κλινικό και πιστεύουμε να έχουμε πολύ σύντομα καλά αποτελέσματα», πρόσθεσε η κ Μπακοπούλου.
10°
