Μέτσοβο: Το πανέμορφο χωριό της Ηπείρου, ένας ιδιαίτερος προορισμός με πολλά τοπικά προϊόντα
Το Μέτσοβο είναι μια παραδοσιακή κωμόπολη, η οποία γεωγραφικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, ανάμεσα στα βουνά της μεγαλόπρεπης οροσειράς της Πίνδου. Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι είναι βλάχικης καταγωγής —γι’ αυτό και θα ακούσεις συχνά τους μεγαλύτερους σε ηλικία ντόπιους να συνεννοούνται μεταξύ τους στην «αρωμουνική» ή αλλιώς την βλάχικη διάλεκτο— και ασχολούνται περισσότερο με την κτηνοτροφία. Ανάμεσα στα μνημεία του 17ου και 18ου αιώνα που ξεχωρίζουν, όπως για παράδειγμα το Ιερό Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή την Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου, σημαντικά είναι και τα κληροδοτήματα της οικογένειας Αβέρωφ-Τοσίτσα, όπως το Αρχοντικό Τοσίτσα (που από το 1955 λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο), το οινοποιείο Αβέρωφ και η Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. Στην κεντρική πλατεία του Μετσόβου και σε διάφορα επιμέρους σημεία, θα δει κανείς ξύλινα ή χάλκινα γλυπτά με αρκούδες, τις μασκότ της κωμόπολης, η οποία άλλωστε πήρε και το όνομά της από τα άγρια αυτά ζώα του δάσους (στα σλάβικα «μέτσκα» σημαίνει αρκούδα και «όβο» χωριό —τα δύο συνθετικά, δηλαδή, της λέξης Μέτσοβο).
Η εκδρομή μου στο Μέτσοβο πραγματοποιήθηκε με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης «Άηχοι διάλογοι», με έργα των Γιαννιωτών καλλιτεχνών Γιώργου και Νίκου Χουλιαρά, στην Πινακοθήκη Αβέρωφ. Η θερμοκρασία, αν και σχετικά υψηλή για την εποχή, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ντόπιων, οι οποίοι θυμούνται παλαιότερες χρονιές όπου η παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου ακυρώθηκε, γιατί το χιόνι είχε φτάσει τα δύο μέτρα ύψος, ήταν αρκετά χαμηλότερη από την θερμοκρασία στην Αθήνα. Επίσης, λόγω του υψομέτρου, η αναπνοές ήταν αρκετά δυσκολότερες εκεί, κάτι το οποίο ο οργανισμός μου άργησε να συνηθίσει. Το μεσημέρι των εγκαινίων, βγαίνοντας από το κτίριο της Πινακοθήκης, ήρθαμε αντιμέτωποι με την πιο πυκνή ομίχλη που έχω δει ποτέ μου —σε σημείο που για μερικά λεπτά δεν φαίνονταν ούτε τα δέντρα στο πάρκο, 50 μέτρα μακριά από το σημείο όπου βρισκόμασταν.
Το Μέτσοβο είναι ένας τόπος που έχει υποφέρει πολλά δεινά. Τον 15ο αιώνα περιήλθε υπό οθωμανική κυριαρχία και έγινε τμήμα του «σαντζακίου» των Ιωαννίνων. Ενώ αρχικά επρόκειτο για ένα φτωχό χωριό, όταν σταδιακά γνώρισε ανάπτυξη λόγω της στρατηγικής του θέσης, άρχισε να λεηλατείται από ληστές. Κατά την τοπική ελληνική επανάσταση του 1854, η κωμόπολη λεηλατήθηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα, αλλά και τους άνδρες του Θεόδωρου Γρίβα (πρώην στρατηγού του Ελληνικού στρατού) κατά τη σύγκρουσή τους για τον έλεγχο της πόλης. Με το ξέσπασμα του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, το Μέτσοβο κάηκε από συμμορίες. Οι Οθωμανοί παρέδωσαν την περιοχή στους επαναστατημένους Έλληνες μόλις το 1912 και αμέσως μετά, με τον Α’ αλλά και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή έγινε πρωτεύουσα ενός κράτους-«μαριονέτας», που επιχείρησαν να δημιουργήσουν οι Ιταλοί.
Σήμερα, αν και οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λιγότεροι από 2.000, το Μέτσοβο αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό, με μερικά ξακουστά τοπικά προϊόντα. Ένα από αυτά είναι το τυρί μετσοβόνε, ένα καπνιστό τυρί ωρίμανσης που παράγεται κυρίως από αγελαδινό γάλα, το οποίο δημιουργήθηκε στην προσπάθεια των ντόπιων να αντιγράψουν το ιταλικό τυρί προβολόνε. Το δεύτερο προϊόν που αποτελεί σήμα κατατεθέν του Μετσόβου είναι μάλλον το κρασί «Κατώγι Αβέρωφ». Τα αμπέλια δεν υπήρχαν στην ορεινή περιοχή της Πίνδου, πριν τα φέρει εκεί ο ευεργέτης της περιοχής, Ευάγγελος Αβέρωφ, που δημιούργησε το οινοποιείο και ξεκίνησε μια παράδοση η οποία συνεχίζει μέχρι σήμερα. Το Μέτσοβο, αρχιτεκτονικά, ξεχωρίζει για τα παραδοσιακά του κτίσματα από πέτρα και ξύλο, με τις χαρακτηριστικές τους στέγες από πλάκες. Τα στενά λιθόστρωτα δρομάκια της μικρής πόλης είναι συχνά απόκρημνα και γλιστράνε, λόγω των συχνών βροχοπτώσεων.
14°
