Μπορεί άραγε να σε σκοτώσει μία λέσχη ανάγνωσης;

ΠΟΣΟ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ Η ΕΥΤΥΧΙΑ

Κάποιες φορές μέσα στη μέρα, ή έστω μία, ανάμεσα από τις δουλειές και τα τρεχάματα που μας εξαντλούν και μας περιπαίζουν, νιώθουμε να ζούμε στον Παράδεισο: εκείνες τις στιγμές —ή έστω εκείνη τη μία—, δέκα, εκατό, χίλια, ένα εκατομμύριο ευρώ παραπάνω στην τσέπη μας δεν θα μας έκαναν ούτε μια στάλα πιο ευτυχείς.

Όλοι οι άνθρωποι χορταίνουμε το ίδιο. Αρκεί να βλέπουμε μια καλή σειρά, ή να ’χουμε κάποιον δίπλα μας, ή να κρατάμε ένα καινούργιο βιβλίο, ή ένα παλιό και αγαπημένο βιβλίο, ή να ξετυλίγουμε μια πλάκα σοκολάτα ακούγοντας τραγούδια που μοιάζουν να γράφτηκαν για εμάς, ή να χώνουμε τα δάχτυλά μας στη γούνα μιας γάτας. O altra cosa.

* * *

ΤΑΔΕ ΕΦΗ ΣΤΙΒΕΝ ΚΙΝΓΚ

Κυκλοφορεί ένα πινακάκι, ένα meme που έχει τίτλο, «Όσα έπρεπε να μάθω στη ζωή, τα έμαθα από τον Στίβεν Κινγκ». Το προσυπογράφουμε, καθότι είμαστε —κι εμείς, και δη υπερήφανα— βασιλικότεροι του Βασιλέως.

Πάει κάπως έτσι:

1. Χτίστε το οχυρό σας εκεί όπου σας χρειάζονται περισσότερο.
2. Βρεθήκαμε σε αυτή τη γη για να βοηθάμε ο ένας τον άλλον.
3. Να είστε πάντα ευγενικοί και να σέβεστε όλους τους ανθρώπους.
4. Μην ξεχνάτε ποτέ το πρόσωπο του πατέρα σας.
5. Μην εκφοβίζετε τους αδύναμους.
6. Να κοιτάτε κατάματα τους φόβους σας.
7. Να εκτιμάτε τις καλές φιλίες.
8. Οι λέξεις έχουν δύναμη.
9. Η μαγεία υπάρχει.
10. Μη γίνεστε εμμονικοί με τα υπάρχοντά σας.
11. Να εμπιστεύεστε το ένστικτό σας.
12. Οι άνθρωποι που στριμώχνονται στη γωνία μπορούν να γίνουν ήρωες.
13. Το καλό συνήθως νικά το κακό.
14. Μερικές φορές, κακά πράγματα συμβαίνουν σε καλούς ανθρώπους.
15. Τα ζώα είναι φίλοι μας.
16. Μην προσκαλείτε το κακό στο σπίτι σας.
17. Τα πραγματικά τέρατα είναι άνθρωποι.
18. Οι άνθρωποι δεν είναι πάντα αυτό που φαίνονται.
19. Μην εμπιστεύεστε τους κλόουν.
20. Να κρατάτε τα πόδια σας κάτω από την κουβέρτα.

Αυτά. Διαβάζετε Κινγκ. Ο χρόνος περνά καλύτερα έτσι, λιγότερο επώδυνα. It’s a peaceful life.

* * *

ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ Ψ

Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και ομαδική αναλύτρια Σουζάνα Παπαφάγου γράφει σήμερα για την τοξική οικογενειακή κουλτούρα. Την ευχαριστούμε πολύ! Ενώ έχει πλέον και τη δική της στήλη, κάθε εβδομάδα μιλά στο Ημερολόγιο για έναν φόβο μας, ένα πρόβλημα, κάτι που μας τρώει και μας ταλαιπωρεί — και πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε.

Η τοξική οικογενειακή κουλτούρα, ή: Η συνειδητοποίηση είναι η αρχή της αλλαγής

Η Θ. μπήκε στη συνεδρία κουρασμένη. Όχι από τη μέρα — κουρασμένη από όλα αυτά τα χρόνια που ένιωθε εγκλωβισμένη χωρίς να μπορεί να καταλάβει γιατί. Μιλώντας, άρχισε να περιγράφει την οικογένεια όπου μεγάλωσε: οι ανάγκες δεν χωρούσαν, τα συναισθήματα ήταν πολυτέλεια, η αποδοχή ερχόταν μόνο όταν «έκανε το σωστό». Δεν υπήρχε χώρος για αυθεντικότητα, παρά μόνο για συμμόρφωση.

Κάποια στιγμή σταμάτησε και είπε: «Μα έτσι είναι όλες οι οικογένειες… σωστά;»

Και τότε ξεκινήσαμε να ξετυλίγουμε το νήμα. Και να δούμε πως μια τοξική οικογενειακή κουλτούρα δεν χρειάζεται φωνές ή κακοποίηση για να πληγώνει. Αρκεί να μην υπάρχει χώρος. Ούτε για φωνή, ούτε για λάθος, ούτε για ελευθερία. Μαζί οι δυο μας στρέψαμε τους προβολείς της θεραπευτικής διαδικασίας προς τις αναμνήσεις της μέσα στην οικογένεια… έως ότου άρχισε να αντιλαμβάνεται πως το πρόβλημα δεν ήταν εκείνη — ήταν το πλαίσιο. Ξεκίνησε να ξεχωρίζει την αγάπη από τον έλεγχο, την ενοχή από τη φροντίδα και την υπακοή από τη σύνδεση. Μόλις το αναγνώρισε, αναστέναξε:

«Δηλαδή δεν είμαι υπερβολική; Δεν είμαι κακιά κόρη;»

Όχι. Είσαι ένας άνθρωπος που μεγάλωσε μέσα σε συνθήκες που δεν του έδωσαν χώρο να είναι ο εαυτός του. Και, μόλις αρχίσεις να το βλέπεις αυτό, έχεις ήδη αρχίσει να αλλάζεις.

Tips για όσους αναγνωρίζουν τοξικά μοτίβα στην οικογένειά τους:

• Μην αμφισβητείς αυτό που νιώθεις. Αν κάτι σε πονά ή σε περιορίζει, έχει σημασία ακόμα κι αν κανείς άλλος στην οικογένεια δεν το βλέπει.
• Κράτησε ημερολόγιο σκέψεων και συναισθημάτων. Σημείωνε πότε νιώθεις ενοχή, φόβο ή πίεση — θα σε βοηθήσει να δεις τα μοτίβα πιο καθαρά.
• Μάθε να βάζεις όρια. Ακόμα κι αν στην αρχή νιώθεις ενοχές, τα όρια είναι απαραίτητα για την ψυχική σου ισορροπία.
• Μίλα με ανθρώπους που σε καταλαβαίνουν. Η σύνδεση με άλλους που έχουν παρόμοιες εμπειρίες είναι θεραπευτική.
• Ζήτησε υποστήριξη. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να ξαναχτίσεις τον εαυτό σου με αλήθεια και αγάπη.

* * *

ΦΕΛΑΧΟΛΑΟΙ ΚΑΙ ΧΙΛΜΠΙΛΗΔΕΣ

Ο ακατάβλητος Σπένγκλερ λέει πολλά που εντυπωσιάζουν στην «Παρακμή της Δύσης», και ασφαλώς οι ομοιότητες και οι αναλογίες που εντοπίζει ανάμεσα στους εφτά πολιτισμούς που υπήρξαν και στον όγδοο, που μέσα του ζούμε όλοι, θέλοντας και μη, ενεργητικά ή παθητικά, είναι πολύ παραπάνω από απλώς γοητευτικές: στην παραλληλία τους, ο αιγυπτιακός-μινωικός, ο βαβυλωνιακός, ο ινδικός, ο κινεζικός, ο ελληνορωμαϊκός, ο «μεξικανικός», ο αραβικός (από αυτόν κρατάμε κι εμείς, όχι από τον ελληνορωμαϊκό, μην εξαπατώμεθα: πρόκειται περί συνωνυμίας) και ο δυτικός πολιτισμός γεννιούνται, αναπτύσσονται, μεγαλουργούν, παρακμάζουν και σβήνουν «ταυτόχρονα» — κι αυτό το συμπέρασμα δεν έχει τύχει να ανατραπεί ποτέ έναν αιώνα τώρα, παρά τις θυελλώδεις επικρίσεις που δέχτηκε από πολλούς ιστορικούς.

Λέει πολλά ο Σπένγκλερ, και το magnum opus του συστήνεται με ζέση· αλλά ένα με ενδιαφέρει εμένα εδώ: η ονομασία που δίνει στις πολιτισμικές ομάδες που επιβιώνουν τής («ψυχικής», εν πρώτοις, και υλικής έπειτα) παρακμής του πολιτισμού τους, και που βαδίζουν στο ιστορικό, κατ’ αυτούς, χάος που χαράσσει ο επόμενος πολιτισμός, τον οποίο και βδελύσσονται και μισούν, που τον φθονούν και τους τρομάζει, και στον οποίο οι ίδιοι δεν έχουν τίποτε να προσφέρουν: τους λέει «φελαχολαούς».

Βλέποντας τις μεγάλες μετακινήσεις μιας κάποιας αγέλης ψηφοφόρων από άκρατο λαϊκισμό σε θανάσιμο λαϊκισμό, δεν μπορώ να σκεφτώ πιο επιτυχημένο χαρακτηρισμό για σύνολα ανθρώπων όπως εμείς εδώ χάμω. Όχι ότι είμαστε οι μόνοι χιλμπίληδες της Ευρώπης βέβαια.

* * *

ΘΑΝΑΣΙΜΕΣ ΛΕΣΧΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ, Ή: ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Γενικά, δεν είναι επικίνδυνο πράγμα να είσαι μέλος σε μια λέσχη βιβλίου. Το περισσότερο που έχεις να φοβάσαι είναι να μη σου αρέσει το βιβλίο, ή να τσακωθείς με έναν άλλο από την ομάδα. Εκτός και αν ζεις σε μία από τις κατεχόμενες περιφέρειες της Ουκρανίας. Εκεί, το να είσαι μέλος μιας λέσχης ανάγνωσης μπορεί να σημαίνει ακόμη και τον θάνατό σου.

Ακόμη περισσότερο: οι γονείς που αφήνουν τον γιο ή την κόρη τους να μαθαίνει τη γλώσσα και να παρακολουθεί ένα από τα ονλάιν ουκρανικά «κρυφά σχολειά» κινδυνεύουν να χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους. 

Μία τέτοια λέσχη —ανάμεσα σε πολλές παρόμοιες— υπάρχει, πείτε, στη Μελιτόπολη της Ζαπορίζιας, ή σε μία άλλη, οποιαδήποτε, από τις υπό κατοχή πόλεις. Ή και σε όλες τους. Εκεί, οι άνθρωποι που είναι μέλη σε τέτοιου τύπου λέσχες, δεν συγκεντρώνονται σε βιβλιοπωλεία, ή σε καφέ, για να συζητήσουν το βιβλίο που διάβασαν, για να μιλήσουν για ποίηση και πεζογραφία και ιδέες. Ίσα-ίσα. Μαζεύονται σε σπίτια, με τα παράθυρα κλειστά και τις κουρτίνες τραβηγμένες.

Η γλώσσα τους είναι απαγορευμένη εκεί, και τα βιβλία που είναι γραμμένα στα ουκρανικά έχουν ήδη καεί στους κλιβάνους. Εκατοντάδες χιλιάδες τόμοι σε κάθε πόλη έγιναν στάχτη. Εκατοντάδες χιλιάδες. Δεν υπάρχει κανένα πια, ούτε στις βιβλιοθήκες, ούτε στα σχολεία, ούτε πουθενά. Μόνο όσα ο κόσμος έκρυψαν στα σπίτια τους, κάτω από σανίδες του πατώματος ή μέσα σε παλιά μπαούλα. Η κατοχή ενός —οποιουδήποτε— ουκρανικού βιβλίου μπορεί να επισύρει ποινή πέντε ετών: κάθειρξη — πας φυλακή. Ακόμη περισσότερο: οι γονείς που αφήνουν τον γιο ή την κόρη τους να μαθαίνει τη γλώσσα και να παρακολουθεί ένα από τα ονλάιν ουκρανικά «κρυφά σχολειά» κινδυνεύουν να χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους. Το δικαίωμα να είσαι και να αισθάνεσαι Ουκρανός δεν αμφισβητείται απλώς: είναι υπό διωγμό. Οι έφηβοι που μιλούν ουκρανικά στο σχολείο οδηγούνται από τραμπούκους στο δάσος για «ανακρίσεις».

Γι’ αυτό και η λέσχη βιβλίου στη Μελιτόπολη της Ζαπορίζιας, ή σε μία άλλη, οποιαδήποτε, από τις υπό κατοχή πόλεις δεν πρόκειται να έχει ποτέ περισσότερα από τρία, άντε τέσσερα άτομα. Άλλοι, θα φτιάξουν τη δική τους αντίστοιχη. Επίσης, κανείς τους δεν διαβάζει, βέβαια, χάρτινα βιβλία: μόνο PDF που κατεβάζουν στον υπολογιστή τους, φροντίζοντας να καθαρίσουν στη συνέχεια το ιστορικό αναζήτησης: οι κατοχικές Αρχές συνηθίζουν να αρπάζουν τηλέφωνα και υπολογιστές για να κάνουν έλεγχο για τυχόν «εξτρεμιστικό» περιεχόμενο.

Από το 2014, περισσότεροι από 50.000 Ουκρανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Κριμαία, ενώ ταυτόχρονα δόθηκαν σε 700.000 Ρώσους σπίτια για να έρθουν και να εποικήσουν την περιοχή

Στόχος της Ρωσίας είναι να καταστρέψει το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει σαν ανεξάρτητο κράτος, πολιτικά και πολιτιστικά. Είναι ένας στόχος αιώνων, που ξεκινά από τους τσάρους, περνά από τους Σοβιετικούς τυράννους και φτάνει στο σημερινό καθεστώς. Κατά την περίοδο της ρωσικής αυτοκρατορίας, η Ουκρανία κατακτήθηκε και η γλώσσα και η λογοτεχνία της τέθηκαν κάτω από σκληρή καταστολή. Το Κρεμλίνο χρησιμοποίησε τη μαζική πείνα και τη μαζική δολοφονία διανοουμένων, όπως στο Χολοντόμορ, τον ουκρανικό λιμό της δεκαετίας του 1930, όταν πάνα από 4 εκατομμύρια άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τις πολιτικές του Στάλιν. Κατά τα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, επιτρεπόταν μεν η λειτουργία κάποιων ουκρανικών σχολείων και η ανάγνωση (συγκεκριμένων) βιβλίων στα ουκρανικά, αλλά κανείς ουκρανόφωνος δεν είχε την παραμικρή πιθανότητα επαγγελματικής ή οικονομικής ανέλιξης: άπαντες όφειλαν να μιλούν ρωσικά και μόνο ρωσικά. Ουκρανοί ποιητές και ακτιβιστές που ζητούσαν περισσότερα εθνικά δικαιώματα στέλνονταν στα τελευταία στρατόπεδα «εργασίας», τα φρικτά γκουλάγκ, μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Και τώρα, σήμερα, με την αμέριστη συμβολή της τραμπικής Αμερικής, το πιο ζοφερό παρελθόν ξημερώνει ξανά πάνω από τα κατεχόμενα. Το τεράστιο ρωσικό πείραμα αποικιακής κοινωνικής μηχανικής για τη βίαιη αλλαγή της φύσης της ουκρανικής κοινωνίας, αναβιώνει εκ νέου.

Ήδη το Κρεμλίνο αλλάζει τη σύνθεση του πληθυσμού διώχνοντας τους ντόπιους από τα σπίτια τους και φέρνοντας εποίκους που δεν έχουν απολύτως καμία σύνδεση με την Ουκρανία, είναι εντελώς ξένοι με την περιοχή. Από το 2014, περισσότεροι από 50.000 Ουκρανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Κριμαία, ενώ ταυτόχρονα δόθηκαν σε 700.000 Ρώσους σπίτια για να έρθουν και να εποικήσουν την περιοχή. Οι παράνομες συλλήψεις, τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες και οι εξαφανίσεις έχουν γίνει κοινός τόπος. Δεκάδες χιλιάδες παιδιά μεταφέρονται βίαια στη Ρωσία για να τα κατηχήσουν, διακόπτοντας —ουσιαστικά: κόβοντας με το μαχαίρι— κάθε τους σύνδεση με την Ουκρανία. Ταυτόχρονα, εκατομμύρια παιδιά που βρίσκονται στις προσωρινά κατεχόμενες περιφέρειες, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την ουκρανική κληρονομιά τους, εντάσσονται σε «στρατιωτικές ομάδες νέων» και τελικά στρατολογούνται για να σταλούν στον πόλεμο με στόχο να σκοτώσουν άλλους Ουκρανούς.

Όλα αυτά δεν είναι απλώς γνωστά στα παιδιά που έχουν φτιάξει τη δική τους, μυστική λέσχη ανάγνωσης: είναι η ίδια τους η ζωή

Οι κατακτητές έχουν αφαιρέσει όλα τα ουκρανικά σύμβολα από παντού, και έχουν αναρτήσει σε σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες και αλλού, πορτρέτα του Πούτιν. Τα προγράμματα σπουδών και τα σχολικά συγγράμματα μοιάζουν απευθείας βγαλμένα από ζοφερά βιβλία επιστημονικής φαντασίας, κάνοντας διαρκώς λόγο για μια «πανρωσική ταυτότητα», ενωμένη υπό το «μεγαλείο» της ρωσικής γλώσσας, τα επιστημονικά και πολιτιστικά «επιτεύγματα» της μητέρας Ρωσίας, και το «ιερό καθήκον» της να υπερασπιστεί τον εαυτό της από τους εχθρούς. Οι καταστολές του Στάλιν δεν πιάνουν πάνω από μιάμιση σελίδα στα σχολικά βιβλία: ακόμη και εκεί, περιγράφονται σαν «σκληρά μέτρα» που έπρεπε να παρθούν, με ελάχιστη αναφορά στη φρίκη τους. Η δε κατάρρευση της ΕΣΣΔ παρουσιάζεται σαν μια «τραγωδία» που διέλυσε ένα «όμορφο» σύνολο — ένα σύνολο που πρέπει να αποκατασταθεί…

Όλα αυτά δεν είναι απλώς γνωστά στα παιδιά που έχουν φτιάξει τη δική τους, μυστική λέσχη ανάγνωσης: είναι η ίδια τους η ζωή. Ξέρουν πολύ καλά πόσο κινδυνεύουν, και τι ρίσκα παίρνουν. Ωστόσο… υπάρχει και κάτι άλλο εδώ. Κάτι σημαντικό. Τα παιδιά δεν διαβάζουν μόνο ιστορικά ή πολιτικά βιβλία. Πολλές φορές, τους αρέσει να διαβάζουν μυθιστορήματα: κανονικά μυθιστορήματα για την καθημερινή ζωή στην Ουκρανία. Συνήθως, για την κανονική ζωή των νεαρών γυναικών στην Ουκρανία — για έρωτες, για ραντεβού και για ψώνια. Άλλωστε, τα περισσότερα μέλη σ’ αυτές τις λέσχες είναι κορίτσια. Θέλουν όσο τίποτε άλλο να μείνουν σε επαφή με την καθημερινή ζωή στην υπόλοιπη χώρα. Θέλουν να νιώθουν μέλη της ευρύτερης κοινότητας, μιας πραγματικής χώρας. Κι αυτό κερδίζεται πρωτίστως με τη λογοτεχνία. Όπως και η αλληλεξάρτηση της προσωπικής ελευθερίας και της ελευθερίας του έθνους.

(Με στοιχεία από το άρθρο «Ukraine’s clandestine book club defies Russia’s push to rewrite history» των Peter Pomerantsev και Alina Dykhman στον Observer).

* * *

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, «Κοντά στη θάλασσα» (μετάφραση Κατερίνα Σχινά, Εκδόσεις Ψυχογιός)

Πολύ μεγάλος συγγραφέας, πολύ μεγάλα βιβλία. Και ένα Νόμπελ (του 2021) που μας επέτρεψε να ανακαλύψουμε μια φωνή που ώς τότε —το ομολογούμε— δεν ξέραμε πόσο ανάγκη την είχαμε. Το «Κοντά στη θάλασσα», εγγόνι των ιστοριών τού Σεβάχ του Θαλασσινού, των Χιλίων και Μίας Νυχτών και των αρχαίων ινδικών επών, είναι ένα συναρπαστικό υφαντό από πράξεις, οράματα, συναισθήματα και μαγευτικές αφηγήσεις, που θα κάνουν ακόμη και τον πιο έμπειρο αναγνώστη να σκύψει πάνω από τις σελίδες του σε μια προσπάθεια —για να το πούμε έτσι— να γίνει ένα μαζί τους και να χαθεί στις λέξεις. Μια ιστορία βέβαια όλο πίκρα, θυσίες, προδοσία και συγκίνηση, ναι — αλλά από τέτοια υλικά είναι φτιαγμένες οι ωραίες ιστορίες. Οι ζωές των ανθρώπων είναι μικρές και ευάλωτες, και ο Γκούρνα έχει τη γνώση και την τρυφεράδα για να το κάνει αυτό παραμύθι — αλλά παραμύθι τέτοιο που να μας αγγίζει όλους.

 

• Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:

Τις επόμενες ημέρες έμεινα στο σπίτι, πολύ αδύναμος για να πάω στο σχολείο, αν και είχα σηκωθεί από το κρεβάτι. Δεν ξέρω αν Χασάν εξακολουθούσε να είναι θυμωμένος μαζί μου, πάντως δε μου μιλούσε πολύ. Το απόγευμα πήγαινε για το μάθημα αγγλικών του με την ίδια προθυμία όπως πάντα και επέστρεφε δείχνοντας ενθουσιασμένος και συνάμα δυστυχισμένος. Συνήθως δεν τον έβλεπα μετά το μάθημά του με τον Θείο Χουσεΐν γιατί έπρεπε να πάω στα δικά μου μαθήματα, ωστόσο αναρωτιόμουν αν είχε αυτή την παράξενη διάθεση επειδή δυσκολευόταν με τα αγγλικά. Τότε ήταν που πρόσεξα το βλέμμα στα μάτια της μητέρας μου και κατάλαβα ότι ο Θείος Χουσεΐν την τρόμαζε. Τις μέρες που έμεινα σπίτι, ακολουθούσα τη μητέρα μου από δωμάτιο σε δωμάτιο όλο το πρωί και καθόμουν μαζί της στην κουζίνα ενώ μαγείρευε. Φαντάζομαι ότι μιλούσε και χαμογελούσε, με εμψύχωνε και με πείραζε όπως ακριβώς θα έκανε κάθε μητέρα με το άρρωστο αγοράκι της. Υπήρξε όμως μια στιγμή που τη θυμάμαι ολοκάθαρα. Ακούσαμε ένα κλειδί στην μπροστινή πόρτα κι εκείνη μαρμάρωσε στη θέση της· μόνο τα μάτια της κινήθηκαν ανήσυχα κι άνοιξαν διάπλατα, σε επιφυλακή. Κι ύστερα ξεροκατάπιε και πετάρισε τα βλέφαρα. Αυτό για κάποιο λόγο μ’ έκανε να υποθέσω ότι κινδύνευε ή ότι δεν αισθανόταν καλά. Ίσως να μου έριξε μια φευγαλέα ματιά και να χαμογέλασε. Ίσως να φαντάστηκα πως γούρλωσε τα μάτια της μ’ εκείνο τον δραματικό τρόπο κι έπειτα κατάπιε και πετάρισε τα βλέφαρα. Ίσως να βρισκόμουν κάπου αλλού στο σπίτι όταν επέστρεψε ο Θείος Χουσεΐν και να φαντάστηκα την έκφραση της μητέρας μου όταν άκουσε το κλειδί στην πόρτα. Και ίσως ήταν μια άλλη μέρα, και όχι η ίδια, όταν την είδα να του μιλάει κι έπειτα να τον ακολουθεί στο δωμάτιό του.

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Ένα απόγευμα, περί τα τέλη Νοεμβρίου, ο Σαλέχ Ομάρ φτάνει στο αεροδρόμιο του Γκάτγουικ από τη Ζανζιβάρη, ένα μακρινό νησί στον Ινδικό Ωκεανό. Έχει μαζί του μια μικρή τσάντα όπου φυλάει το πολυτιμότερο αγαθό του· ένα κουτί από μαόνι που περιέχει λιβάνι. Κάποτε ήταν ιδιοκτήτης ενός καταστήματος επίπλων, είχε σπίτι, ήταν σύζυγος και πατέρας. Τώρα, εξόριστος από τον παράδεισο, ζητάει άσυλο στην ξένη χώρα· η σιωπή είναι η μόνη του προστασία. Στο μεταξύ, ο Λατίφ Μαχμούντ, ένας άντρας που συνδέεται στενά με το παρελθόν του Σαλέχ, ζει μόνος στο διαμέρισμά του στο Λονδίνο. Όταν ο Σαλέχ και ο Λατίφ συναντιούνται σε μια αγγλική παραθαλάσσια πόλη, αρχίζει να ξετυλίγεται μια ιστορία. Μια ιστορία αγάπης και προδοσίας, αποπλάνησης και κατοχής, και ταυτόχρονα η ιστορία ενός λαού που προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει σταθερότητα μέσα στη δίνη της εποχής.

• Και ένα μικρό βιογραφικό του συγγραφέα: 

O Αμπντουλραζάκ Γκούρνα τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2021. Είναι συγγραφέας δέκα μυθιστορημάτων (με κεφαλαία όσα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τον Ψυχογιό): «Memory of Departure», «Pilgrims Way», «Dottie», «Admiring Silence», «ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» (στη μακρά λίστα για το Βραβείο Booker και στη βραχεία λίστα για το Βραβείο των Los Angeles Times), «ΛΙΠΟΤΑΞΙΑ» (στη βραχεία λίστα για το Βραβείο των Συγγραφέων της Κοινοπολιτείας), «The Last Gift», «Gravel Heart», «ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ» (στη βραχεία λίστα για τα Βραβεία Booker και Whitbread) και «ΑΛΛΕΣ ΖΩΕΣ» (στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Orwell και στη μακρά λίστα για το Βραβείο Walter Scott). Είναι ομότιμος καθηγητής Αγγλικής και Μετα-αποικιακής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Ζει στο Καντέρμπουρι.

Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

* * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Σάββατο, κάθε Κυριακή, και κάθε Τετάρτη. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.