Queens ανάμεσά μας. Γιατί το Enola gay bar είναι το πιο εμβληματικό gay bar της Θεσσαλονίκης

Ένα παιδί μεγαλώνει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Σύντομα  αναγνωρίζει τη σεξουαλική του ταυτότητα και αυτό τον κάνει εσωστρεφή. Μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη για σπουδές. Εκεί βρίσκει ένα μέρος. Βρίσκει ανθρώπους που του μοιάζουν. Αφορμή για να τους γνωρίσει στέκεται το ταλέντο του: το να ανεβαίνει στη σκηνή, το να μεταμορφώνεται, το να τραγουδάει και να χορεύει. Στο μέρος αυτό γνωρίζει και αλλά νέα παιδιά που ήρθαν για να σπουδάσουν από την επαρχία και έχουν τον ίδιο σεξουαλικό προσανατολισμό με εκείνον, τους ίδιους προβληματισμούς. Το δεκαεννιάχρονο αγόρι δεν έχει  συναναστραφεί ποτέ με gay άτομα μέχρι τη στιγμή που μπαίνει σε αυτό το μέρος. Αυτή είναι η ιστορία του Χάρη ή αλλιώς της Queen V, μίας από τις Drag Queens που πέρασαν από το Enola, το gay bar της Θεσσαλονίκης.

Το Enola gay bar

Στην οδό Βαλαωρίτου 19 υπάρχει μια μεγάλη καγκελόπορτα που μοιάζει πάντα κλειδωμένη. Όταν πλησιάσει κανείς, ένας security τον προσεγγίζει μέσα από τα κάγκελα και τον ρωτάει αν γνωρίζει ότι το μέρος αυτό αποτελεί ένα gay bar. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι στο Enola gay bar υπό τον όρο ότι σέβονται τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του μαγαζιού.

«Το Enola κάποτε ήταν το κρυφό σχολειό» λέει ο Ζαφείρης Ρίχτερ, ένας από τους ιδιοκτήτες του δημοφιλέστατου bar στη Θεσσαλονίκη. Η ιδέα να ανοίξει ένα gay bar στη Θεσσαλονίκη ήταν περισσότερο μια ανάγκη της πόλης και λιγότερο μια επιχειρηματική κίνηση. Το 2008 το Enola δεν ήταν το πρώτο gay bar της Θεσσαλονίκης, ήταν όμως η προσπάθεια να ικανοποιηθεί η ανάγκη για κάτι πιο φρέσκο. «Το Enola δεν ξεκίνησε ποτέ με λίγο κόσμο. Άνοιξε Πέμπτη και το Σάββατο είχε 200 άτομα ουρά απ’ έξω» αναφέρει ο Ζαφείρης Ρίχτερ, όταν τον ρωτάω για το αν υπήρξε δύσκολη περίοδος αποδοχής ενός τέτοιου bar στην πόλη.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το Enola είναι ένα στέκι για gay και για straight άτομα, ανοιχτό όλες τις μέρες της εβδομάδας. Πάντοτε γεμάτο κόσμο, ακόμη και τις βροχερές ή τις πολύ ζεστές μέρες. Ο κρυμμένος, στην κυριολεξία, χώρος του δεύτερου ορόφου ενός παλιού κτιρίου, όπου στεγάζεται το Εnola, λειτουργεί μόνο απελευθερωτικά για την LGBTQIA+ κοινότητα. Ο Ζαφείρης Ρίχτερ έχει να διηγηθεί πολλές ιστορίες ανθρώπων που μπήκαν μέσα στο μαγαζί και ούρλιαζαν από χαρά, που έρχονταν κρυφά τα βραδιά και ας ήταν άνω των 70 ετών. Ακόμη, διηγείται τις ιστορίες αυτών που ταξίδευαν από τα Σκόπια και την Ιταλία για να ζήσουν ξανά την ατμόσφαιρα μιας βραδιάς στο Εnola gay bar. Ο ιδιοκτήτης παρατηρεί καθημερινά ανθρώπους να μπαίνουν στο μπαρ και να γελάνε. Χαρακτηριστικά λέει: «Δεν υπάρχουν σκοτεινά  σημεία στο Εnola. Η αμηχανία όσων έρχονται για πρώτη φορά ξεπερνιέται στα πρώτα πέντε λεπτά».

Δεν ήταν βέβαια πάντοτε όλα τόσα εύκολα στο επίπεδο αποδοχής και ενσωμάτωσης του gay bar στη νυχτερινή ζωή της πόλης. Υπήρξαν φορές που ο security της μαύρης καγκελόπορτας χρειάστηκε να απωθήσει ανθρώπους που δεν είχαν πραγματική πρόθεση να μπουν στο bar για να διασκεδάσουν. Ποτέ όμως δεν έχει επιτραπεί να προσβάλλουν τα γεγονότα αυτά ανθρώπους που διασκέδαζαν μέσα στο μπαρ.

Ο Στάθης Καπράβελος εργάζεται στο Enola τα τελευταία εννιά χρόνια. Την πρώτη φορά που βρέθηκε εκεί δεν είχε καν αποδεχτεί ακόμη τη σεξουαλική του ταυτότητα. Το μαγαζί εξελίχθηκε μέσα στον χρόνο και μέσα από αυτό άλλαζε και ο ίδιος. Στην αρχή, όπως αναφέρει, οι ίδιοι οι ομοφυλόφιλοι είχαν συστολή για το γεγονός ότι σύχναζαν σε ένα gay bar. «Το μαγαζί με έκανε να νιώσω ότι δεν κάνω κάτι λάθος εγώ. Είπα: αυτό είμαι» λέει χαρακτηριστικά. Σήμερα παρατηρεί ότι στο Εnola συχνάζουν στην πλειοψηφία νέα παιδιά που φαίνεται να έχουν αποδεχθεί την ταυτότητά τους, όποια και αν είναι αυτή. «Θα έρθει ένα αρρενωπό αγόρι που έχει βαμμένα νύχια, ένα άλλο με φουλ make up, και ένα άλλο ντυμένο ως drag, και την άλλη μέρα θα έρθει το ίδιο με την φόρμα. Έχει απελευθερωθεί πολύ στο εσωτερικό της η κοινότητα». Την ίδια στιγμή, η αποδοχή και από τη straight κοινότητα είναι τεράστια. Ο Στάθης θυμάται πως τα straight άτομα κάποτε δεν περνούσαν ούτε απ’ έξω γιατί φοβόντουσαν μήπως τους χαρακτηρίσουν ως gay. Πλέον, όταν δουλεύει, βλέπει straight ζευγάρια και straight αγόρια να συχνάζουν στο μαγαζί.

Drag shows, μια «ανάγκη» της LGBTQIA+ κοινότητας  

Σε ένα gay bar το απόγειο της διασκέδασης έρχεται με την εμφάνιση μιας drag Queen στη σκηνή. Τα drag shows, πέρα από μια απαίτηση του κοινού, είναι μια «ανάγκη» της LGBTQIA+ κοινότητας.  

Ο Μάριος, γνωστός ως Bim8oy, είναι η drag artist και η «υποδοχή» του Enola αυτή την περίοδο. Από μικρός ασχολούταν με το θέατρο. Πολλοί από τους ρόλους που ερμήνευε ήταν γυναικείοι, αλλά δεν συνειδητοποιούσε ότι αυτό που έκανε ήταν drag. Όταν αργότερα άρχισε να διδάσκει ως δάσκαλος χορού και είχε μαθητές που ασχολούνταν με το drag ξεκίνησε να καταλαβαίνει ότι αυτό είναι που κάνει τόσο καιρό. Άρχισε έτσι να το εξελίσσει και να το εντάσσει στην τέχνη του.

Όταν του ζήτησα να μου απαντήσει για το πώς νιώθει, όντας ο ίδιος drag περιγράφει: «Όταν μεταμορφώνεσαι, αισθάνεσαι απελευθέρωση, μια απελευθέρωση που δεν την έχεις ξαναζήσει ποτέ. Μπαίνεις στην ψυχοσύνθεση ενός άλλου φύλου και προσπαθείς να σκεφτείς πώς θα λειτουργούσες κάτω από αυτές τις συνθήκες». Αυτό που τονίζει όμως είναι ότι και ο κόσμος νιώθει ελευθερία την ώρα ενός drag show. Νιώθει ο εαυτός του. Μάλιστα, αποκαλεί το drag show «παιχνίδι της ψευδαίσθησης». Όταν μια drag artist ανεβαίνει στη σκηνή, ο θεατής διερωτάται πόσο όμορφη γυναίκα μπορεί να είναι ένας άνδρας και από εκείνο το σημείο αρχίζει συνειρμικά να αμφισβητεί και άλλες έννοιες.

Όσο για το LGBTQIA+ κοινό των drag shows, ο Bim8oy λέει: «Το κάνουμε για αυτούς και αυτοί για μας. Για να ανέβει όλο προς τα πάνω». Ο Στάθης, ως μέλος της LGBTQIA+ κοινότητας, θεωρεί πως το drag show είναι χαραγμένο στο αίμα τους.

Ο Bim8οy κάνει drag show για τον Στάθη, που μέσα από τα shows του Εnola άρχισε να αποδομεί όλα τα ταμπού του, να βάφεται και να ντύνεται, όπως θέλει. Και για εκείνο το παιδί που είναι στο υπνοδωμάτιό του σε μια κλειστή κοινωνία, αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητά του αλλά δεν μπορεί να την εκφράσει και την καταπιέζει, που παίρνει μια μπλούζα, τη βάζει στο κεφάλι του και φαντάζεται πως έχει μαλλιά. Για τον μικρό Μάριο.

Ο Queen V για το Εnola

Άντρας με γόβες στην Τσιμισκή
Για τον Χάρη, την Queen V, το Εnola υπήρξε το πρώτο μέρος που μπόρεσε να εκφράσει αυτό που πήγαζε από μέσα του. Και εκείνος μιλάει για την απελευθέρωσή του. Ενώ έχει φύγει από τη Θεσσαλονίκη και το drag show δεν είναι από τις κύριες ασχολίες του, μόνο και μόνο η ερώτηση σχετικά με αυτό το κάνει να χαμόγελα. Λίγες ήταν οι στιγμές που βίωσε ρατσισμό μέσα στην πόλη, είτε ως ομοφυλόφιλος, είτε φέροντας την ταυτότητα της drag. Ο Χάρης δεν δίσταζε να κυκλοφορεί ως drag queen στον δρόμο. «Πήγαινα και δοκίμαζα ως άντρας γόβες στη Εγνατία και στην Τσιμισκή. Δεν είχα ποτέ την αίσθηση ότι κάποιος θα μου δημιουργήσει πρόβλημα. Έχω κάνει και πρόβα νυφικού. Δεν είχα αισθανθεί ποτέ μου φόβο». Ωστόσο, υπήρξαν φορές που ένιωσε ότι κρίνεται από τα ίδια τα άτομα της LGBTQIA+ κοινότητας. Τονίζει πως τις συμπεριφορές αυτές τις δικαιολογεί ως αποτέλεσμα της έντονης ενοχικότητας που διακατέχει πολλές φορές τα άτομα αυτά.

Η Fatality για το Enola

H κίνηση της νικήτριας
Η Fatality είναι ακόμη μία από τις εμβληματικές drag φυσιογνωμίες που πέρασαν από το Εnola. Παίρνοντας τη «σκυτάλη» από την Queen V, η Fatality δούλεψε εκεί ως drag queen για πέντε χρόνια. Μαζί με την Queen V και τον Bim8oy πραγματοποίησαν shows που έμειναν χαραγμένα στις μνήμες του κοινού. Ένα από εκείνα τα βράδια ο τότε χορογράφος της Madonna πλησίασε τη Fatality και τη συνεχάρη για το ταλέντο και την ενέργειά της. Αυτό το γεγονός ήταν που της έδωσε την ώθηση να φύγει μέσα στα επόμενα χρόνια για την Αγγλία και να κυνηγήσει μια καριέρα στη διεθνή drag σκηνή. Να κάνει τη δική της κίνηση, της νικήτριας!

Όλα όσα συνάντησε στην drag σκηνή του Manchester ήταν πολύ διαφορετικά. Υπάρχει μια πληθώρα από performers από όλες τις χώρες με πολλά διαφορετικά στιλ. Μερικές καλές γνωριμίες, βέβαια, είναι και εκεί απαραίτητες. Ο ενθουσιασμός του κόσμου, όταν καταλαβαίνει ότι η Fatality προέρχεται από την ελληνική drag κοινότητα. Οι άνθρωποι εκεί είναι πολύ εξοικειωμένοι με το drag, το οποίο υπάρχει στην τηλεόραση, σε κάθε είδους μαγαζιά και στα σχολεία. Χαρακτηριστικό είναι το panto (pantomime dame) ένα είδος παιδικού θεάτρου που διδάσκεται στο σχολείο και βασίζεται σε drag φιγούρες. «Είναι θέμα κουλτούρας και παιδείας» αναφέρει η Fatality. Παρότι η κατάσταση για τις drag artist δεν είναι ούτε εκεί ιδανική, στη μεγάλη Βρετανία συναντά κανείς πράγματα που η Ελλάδα ακόμη δεν έχει κατακτήσει.

Η Fatality, κλείνοντας τη συνέντευξη, λέει: «Πάντα το δικό μου drag θεωρούνταν πρόστυχο, σεξουαλικό, δυναμικό. Αυτός όμως είναι ένας ο ύμνος της αγάπης μου σε όλες αυτές τις γυναίκες που δεν ακούν τι θέλει η κοινωνία από αυτές και γιορτάζουν τον εαυτό τους, όπως το θέλουν αυτές. Και ταυτόχρονα αυτό πάει και σε όλη τη LGBTQIA+ κοινότητα που δεν τη νοιάζει τι θα πει ο κόσμος· τι πρέπει να φοράνε τα αγόρια και τι τα κορίτσια…».

O Bim8oy για το Enola

Απότομη προσγείωση
Η drag κουλτούρα να γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Οι drag artist κερδίζουν θαυμασμό και εκτίμηση. Ο Bim8oy χαρακτηριστικά λέει: «Οι drag queens είναι πραγματικά οι rockstars της γενιάς μας». Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και σέβονται το πολύπλοκο αυτό είδος τέχνης. Ακόμα και οι σειρές που σχετίζονται με την drag κουλτούρα γνωρίζουν μεγάλη απήχηση. Όμως, στην Ελλάδα, στην Αθήνα, και πολύ περισσότερο στη Θεσσαλονίκη, τα drag shows αποτελούν κάτι δυσεύρετο. Ο λόγος δεν είναι γιατί δεν υπάρχουν αρκετοί καλλιτέχνες που ασχολούνται με το drag, αλλά γιατί η προετοιμασία μιας drag artist κοστίζει στον ίδιο πολύ περισσότερο από την αμοιβή που θα λάβει για το show του. Στην πραγματικότητα, στη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχουν drag performers που μπορούν να συντηρούνται μόνο από την ενασχόλησή τους με το drag. Ακόμη και στην Αθήνα οι περιπτώσεις ανθρώπων που βιοπορίζονται μέσω του drag είναι λίγες. Ο Bim8oy, ο οποίος είναι ιδρυτής και δάσκαλος χορού του The HOUSE of DRAMA, από όπου ξεκίνησαν οι περισσότερες drag queen της Θεσσαλονίκης αναφέρει μεταξύ άλλων: «Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν όλων των ειδών drag αλλά δεν υπάρχουν μέρη για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους».

Η Raw Bee Candles και οι νέες drag queens

H Raw Bee Candles ανήκει στη νέα γένια των drag queens της Θεσσαλονίκης, αν και δουλεύει παράλληλα και σε τρεις άλλες δουλειές. Δεν θέλει να βάλει στον εαυτό της «ταμπέλες», ακόμη και αν αφορούν την drag ταυτότητά της. Δεν θέλει καν να αυτοαποκαλείται queen. Στο make up της αγαπά να συνδυάζει το μοβ, το ροζ και το μπλε. Ονειρεύεται να μπορέσει κάποτε να βιοπορίζεται μέσα από τα drag shows της στη Θεσσαλονίκη.