Σε ιστορικό χαμηλό οι πάγοι της Ανταρκτικής

Η έκταση των θαλάσσιων πάγων γύρω από την Ανταρκτική έχει φθάσει σε χαμηλό επίπεδο ρεκόρ, με τους επιστήμονες να αναφέρουν ότι «δεν έχουν ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν μια τόσο ακραία κατάσταση».

Η έκταση των πάγων αναμένεται να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο πριν από το τέλος της φετινής καλοκαιρινής περιόδου τήξης, την ίδια ώρα που υπάρχει λιγότερος θαλάσσιος πάγος που περιβάλλει την ήπειρο της Ανταρκτικής από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από τότε που αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε δορυφόρους για τη μέτρησή του στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Οι άνεμοι και ο θερμότερος αέρας και νερό μείωσαν σε μόλις 1,91 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα τον θαλάσσιο πάγο, ενώ πέρυσι, το προηγούμενο ελάχιστο ρεκόρ των 1,92 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων σημειώθηκε μόλις στις 25 Φεβρουαρίου.

Μάλιστα τα τρία τα τελευταία ρεκόρ έχουν καταγραφεί τα τελευταία επτά χρόνια: 2017, 2022 και τώρα 2023.

Τα ερευνητικά, τα κρουαζιερόπλοια και τα αλιευτικά σκάφη αναφέρουν παρόμοια εικόνα: «Οι περισσότεροι τομείς είναι ουσιαστικά χωρίς πάγο».

Πόσο ασυνήθιστο είναι αυτό το νέο ρεκόρ;

Οι επιστήμονες θεωρούν τη συμπεριφορά του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ως ένα περίπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί απλώς να αποδοθεί στην κλιματική αλλαγή. Εξετάζοντας τα δεδομένα από τα τελευταία 40 χρόνια των διαθέσιμων δορυφορικών δεδομένων, η έκταση του θαλάσσιου πάγου δείχνει μεγάλη μεταβλητότητα. Για αυτό και μια πτωτική τάση προς όλο και μικρότερες ποσότητες πάγου είναι ορατή μόνο τα τελευταία χρόνια.

Τα μοντέλα υπολογιστών είχαν προβλέψει ότι η ποσότητα θα παρουσίαζε μακροπρόθεσμη πτώση, όπως έχουμε δει στην Αρκτική, όπου η έκταση του θαλάσσιου πάγου έχει συρρικνωθεί κατά 12-13% ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Αλλά η Ανταρκτική δεν έχει συμπεριφερθεί έτσι. Πηγές δεδομένων εκτός από δορυφόρους μας επιτρέπουν να κοιτάξουμε πίσω τουλάχιστον μέχρι το 1900. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής ήταν σε κατάσταση παρακμής στις αρχές του περασμένου αιώνα, αλλά στη συνέχεια άρχισε να αυξάνεται. Το χειμώνα, οι πτέρυγες μπορούν να καλύψουν 18 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και περισσότερα.

Πόσος πάγος είναι ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα;

Σε γενικές γραμμές, αυτό που λείπει από τη φετινή καλοκαιρινή περίοδο στην Ανταρκτική σε σύγκριση με τον συνηθισμένο μέσο όρο θα ήταν αρκετό για να καλύψει τα βρετανικά νησιά.

Βέβαια, ο πάγος που «λείπει» θα αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά πολύ σύντομα και αυτό είναι σημαντικό για πολλούς λόγους.

Το παγωμένο θαλασσινό νερό στην επιφάνεια του ωκεανού διώχνει το αλάτι, καθιστώντας το νερό πιο πυκνό, με αποτέλεσμα να βυθίζεται. Αυτό είναι μέρος του κινητήρα που οδηγεί τον μεγάλο ωκεάνιο μεταφορέα - τη μαζική κίνηση του νερού που βοηθά στη ρύθμιση της ενέργειας στο κλιματικό σύστημα.

Ο θαλάσσιος πάγος είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικός για τη ζωή στους πόλους.

Στην Ανταρκτική, τα φύκια που προσκολλώνται στον πάγο αποτελούν πηγή τροφής για τα μικρά καρκινοειδή γνωστά ως κριλ, τα οποία αποτελούν βασικό πόρο τροφής για φάλαινες, φώκιες, πιγκουίνους και άλλα πουλιά.

Ο θαλάσσιος πάγος είναι επίσης μια πλατφόρμα στην οποία ορισμένα είδη θα ανασυρθούν και θα ξεκουραστούν.

Ο θερμός αέρας αυξάνει το λιώσιμο

Είναι πιθανό το ελάχιστο ρεκόρ του φετινού θαλάσσιου πάγου να έχει επηρεαστεί από τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες του αέρα στα δυτικά και ανατολικά της Ανταρκτικής Χερσονήσου. Αυτά ήταν 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο.

Υπάρχει επίσης κάτι που ονομάζεται Southern Annular Mode (SAM), το οποίο είναι βασικός παράγοντας στην περιοχή. Περιγράφει τις διακυμάνσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης γύρω από την Ανταρκτική, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν τους περίφημους δυτικούς ανέμους της ηπείρου που περικυκλώνουν.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι αυξημένες τάσεις που παρατηρούνται στο SAM μακροπρόθεσμα συνδέονται πιθανώς με την παρουσία μιας τρύπας του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική και την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Πώς συγκρίνεται αυτό με τον πάγο της Αρκτικής που λιώνει;

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους δύο πόλους.  Η Αρκτική είναι ένας ωκεανός που περικλείεται από ηπείρους, ενώ η Ανταρκτική είναι μια ήπειρος που περιβάλλεται από ωκεανό.

Η απόκλιση στη γεωγραφία σημαίνει ότι η ανάπτυξη πάγου το χειμώνα στην Ανταρκτική είναι πολύ λιγότερο περιορισμένη. Οι πλάκες μπορούν να αναπτυχθούν όσο πιο βόρεια το επιτρέπουν οι συνθήκες. Αυτό εξηγεί τις πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις πάγου σε σχέση με την Αρκτική, όπου τα σε μέγιστο βαθμό, σπάνια θα ξεπεράσει τα 15 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.