8 ερωτήσεις και απαντήσεις για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διαρροών του Nord Stream

Η φαινομενική δολιοφθορά και των δύο αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream μπορεί να είναι ένα από τα χειρότερα βιομηχανικά ατυχήματα μεθανίου στην ιστορία, δήλωσαν επιστήμονες. Επισημαίνουν ωστόσο ότι δεν αποτελεί μείζονα κλιματική καταστροφή.

Το μεθάνιο, ένα αέριο του θερμοκηπίου έως και 80 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα, διαφεύγει στην ατμόσφαιρα από τρία σημεία που βράζουν στην επιφάνεια της Βαλτικής Θάλασσας, το μεγαλύτερο από τα οποία ο στρατός της Δανίας ανέφερε ότι ήταν πλάτους ενός χιλιομέτρου.

Το απόγευμα της Τρίτης, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν καταδίκασε τη «δολιοφθορά» και «σκόπιμη διακοπή της ευρωπαϊκής ενεργειακής υποδομής».

Ακολουθούν οκτώ βασικά ερωτήματα σχετικά με τον αντίκτυπο των διαρροών και οι απαντήσεις τους, όπως καταγράφονται σε έρευνα του Politico.

1. Πόσο μεθάνιο υπήρχε στους αγωγούς;

Καμία κυβερνητική υπηρεσία στην Ευρώπη δεν μπορούσε να πει με βεβαιότητα πόσο φυσικό αέριο υπήρχε στους σωλήνες.

«Δεν μπορώ να σας πω ξεκάθαρα καθώς οι αγωγοί ανήκουν στην Nord Stream AG και το φυσικό αέριο προέρχεται από την Gazprom», δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Κλίματος και Οικονομίας.

Οι δύο αγωγοί Nord Stream 1 ήταν σε λειτουργία, αν και η Μόσχα διέκοψε την παράδοση φυσικού αερίου πριν από ένα μήνα και οι δύο χτυπήθηκαν. «Μπορεί να υποτεθεί ότι πρόκειται για μεγάλη ποσότητα φυσικού αερίου σε αυτές τις γραμμές», είπε ο Γερμανός αξιωματούχος. Μόνο μία από τις γραμμές Nord Stream 2 χτυπήθηκε. Δεν ήταν σε λειτουργία αλλά πλήρωσε 177 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου πέρυσι.

Οι εκτιμήσεις για το συνολικό αέριο στους αγωγούς που διαρρέουν κυμαίνονται από 150 εκατομμύρια κυβικά μέτρα έως 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

2. Πόσο μεθάνιο κυκλοφορεί;

Ο Kristoffer Böttzauw, διευθυντής του Δανικού Οργανισμού Ενέργειας, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι οι διαρροές θα ισοδυναμούσαν με περίπου 14 εκατομμύρια τόνους CO2, περίπου το 32 τοις εκατό των ετήσιων εκπομπών της Δανίας.

Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Γερμανίας εκτίμησε ότι οι διαρροές θα οδηγήσουν σε εκπομπές περίπου 7,5 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου CO2 — περίπου 1 τοις εκατό των ετήσιων εκπομπών της Γερμανίας. Το πρακτορείο σημείωσε επίσης ότι δεν υπάρχουν «μηχανισμοί σφράγισης» κατά μήκος των αγωγών, «άρα κατά πάσα πιθανότητα θα διαφύγει ολόκληρο το περιεχόμενο των σωλήνων».

Επειδή τουλάχιστον μία από τις διαρροές είναι στα ύδατα της Δανίας, η Δανία θα πρέπει να προσθέσει αυτές τις εκπομπές στον κλιματικό της ισολογισμό, ανέφερε ο οργανισμός.

Αλλά δεν είναι σαφές εάν όλο το αέριο στις γραμμές θα απελευθερωθεί πραγματικά στην ατμόσφαιρα. Το μεθάνιο καταναλώνεται επίσης από τα βακτήρια του ωκεανού καθώς διέρχεται από τη στήλη του νερού.

3. Πώς συγκρίνεται αυτό με προηγούμενες διαρροές;

Η μεγαλύτερη διαρροή που καταγράφηκε ποτέ στις ΗΠΑ ήταν η διαρροή Aliso Canyon του 2015 περίπου 90.000 τόνων μεθανίου σε διάστημα μηνών. Με τις ανώτερες εκτιμήσεις για το τι θα μπορούσε να απελευθερωθεί στη Βαλτική περισσότερο από το διπλάσιο, η καταστροφή αυτής της εβδομάδας μπορεί να είναι «άνευ προηγουμένου», δήλωσε ο David McCabe, ανώτερος επιστήμονας της Task Force Clean Air.

Ο Τζέφρι Κάργκελ, ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Πλανητικής Έρευνας στο Τουσόν της Αριζόνα, είπε ότι η διαρροή ήταν «πραγματικά ανησυχητική. Είναι μια πραγματική παρωδία, ένα περιβαλλοντικό έγκλημα εάν ήταν εσκεμμένη».

4. Θα έχει αυτό σημαντική επίδραση στις παγκόσμιες θερμοκρασίες;

«Η ποσότητα φυσικού αερίου που χάνεται από τον αγωγό είναι προφανώς μεγάλη», είπε ο Κάργκελ. Αλλά «δεν είναι η κλιματική καταστροφή που μπορεί να σκεφτεί κανείς».

Οι ετήσιες παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα είναι περίπου 32 δισεκατομμύρια τόνοι, επομένως αυτό αντιπροσωπεύει ένα μικρό κλάσμα της ρύπανσης που οδηγεί στην κλιματική αλλαγή. Ωχριά ακόμη και σε σύγκριση με τη συσσώρευση χιλιάδων βιομηχανικών και γεωργικών πηγών μεθανίου που θερμαίνουν τον πλανήτη.

«Πρόκειται για μια φυσαλίδα στον ωκεανό σε σύγκριση με τις τεράστιες ποσότητες του λεγόμενου φυγού μεθανίου που εκπέμπονται καθημερινά σε όλο τον κόσμο λόγω παραγόντων όπως το fracking, η εξόρυξη άνθρακα και η εξόρυξη πετρελαίου», δήλωσε ο Dave Reay, εκτελεστικός διευθυντής του Εδιμβούργου. Ινστιτούτο Κλιματικής Αλλαγής.

Ο Lauri Myllyvirta, επικεφαλής αναλυτής στο Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα, είπε ότι ήταν περίπου συγκρίσιμο με την ποσότητα μεθανίου που διέρρεε από όλη την υποδομή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας κάθε εργάσιμη εβδομάδα.

5. Επηρεάζεται το τοπικό περιβάλλον;

Ενώ το αέριο εξακολουθεί να διαρρέει, η άμεση γειτνίαση είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο μέρος. Ο αέρας που περιέχει περισσότερο από 5 τοις εκατό μεθάνιο μπορεί να είναι εύφλεκτος, είπε ο Rehder, επομένως ο κίνδυνος έκρηξης είναι πραγματικός. Το μεθάνιο δεν είναι τοξικό αέριο, αλλά οι υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να μειώσουν την ποσότητα του διαθέσιμου οξυγόνου.

Η αποστολή έχει περιοριστεί από μια ακτίνα 5 ναυτικών μιλίων γύρω από τις διαρροές. Αυτό συμβαίνει επειδή το μεθάνιο στο νερό μπορεί να επηρεάσει την άνωση και να σπάσει το κύτος του σκάφους.

Τα θαλάσσια ζώα κοντά στο αέριο που διαφεύγει μπορεί να πιαστούν και να θανατωθούν - ειδικά φτωχοί κολυμβητές όπως οι μέδουσες, είπε ο Rehder. Όμως δεν αναμένονται μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο τοπικό περιβάλλον.

«Είναι μια άνευ προηγουμένου περίπτωση», είπε. «Αλλά από την τρέχουσα κατανόησή μας, θα πίστευα ότι οι τοπικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή στην περιοχή είναι μάλλον μικρές».

6. Τι μπορεί να γίνει;

Κάποιοι πρότειναν ότι το υπόλοιπο φυσικό αέριο πρέπει να αντληθεί, αλλά εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας και Κλίματος την Τετάρτη είπε ότι αυτό δεν ήταν δυνατό.

Μόλις ο αγωγός αδειάσει, «θα γεμίσει με νερό», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος. «Προς το παρόν, κανείς δεν μπορεί να πάει κάτω από το νερό - ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος λόγω του μεθανίου που διαφεύγει».

Οποιαδήποτε επισκευή θα είναι ευθύνη του ιδιοκτήτη του αγωγού Nord Stream AG, είπαν οι Γερμανοί.

7. Να του βάλουν φωτιά;

Όχι μόνο θα φαινόταν εντυπωσιακό, αλλά η ανάφλεξη του φυσικού αερίου θα μείωνε σε μεγάλο βαθμό τον αντίκτυπο της διαρροής στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Το μεθάνιο αποτελείται από άνθρακα και υδρογόνο, όταν καίγεται δημιουργεί διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο είναι μεταξύ 30 και 80 φορές λιγότερη θέρμανση του πλανήτη ανά τόνο από το μεθάνιο. Το flaring είναι μια κοινή μέθοδος για τη μείωση των επιπτώσεων της διαφυγής μεθανίου.

Από καθαρά κλιματική άποψη, το να βάλεις φωτιά στο μεθάνιο που διαφεύγει είναι λογικό. «Ναι, σίγουρα — θα βοηθήσει», είπε ο Piers Forster, διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου για το Κλίμα Priestley στο Πανεπιστήμιο του Leeds.

Ωστόσο, θα υπήρχαν ζητήματα ασφάλειας και πιθανές περιβαλλοντικές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από την καύση. «Με τη γη —ιδίως το κατοικημένο και τουριστικό νησί του Μπόρνχολμ— κοντά, δεν θα τολμούσατε σε αυτό», είπε ο Ρέιντερ.

Καμία κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αναφέρει ότι κάτι τέτοιο είναι υπό εξέταση.

8. Πόσο θα διαρκέσει και τι θα ακολουθήσει;

«Αναμένουμε ότι το φυσικό αέριο θα ρέει από τους σωλήνες μέχρι το τέλος της εβδομάδας. Μετά από αυτό, πρώτα απ' όλα, από την πλευρά της Δανίας, θα προσπαθήσουμε να βγούμε έξω και να διερευνήσουμε ποια είναι η αιτία και να πλησιάσουμε τους σωλήνες, ώστε να μπορέσουμε να το διερευνήσουμε σωστά. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό όταν σταματήσει η διαρροή αερίου», δήλωσε ο διευθυντής της Δανικής Υπηρεσίας Ενέργειας στα τοπικά μέσα ενημέρωσης.