Η ιστορία του Κολλεγίου Αθηνών μέσα από εικόνες και βιώματα ανθρώπων που οραματίστηκαν, εργάστηκαν, έμαθαν και προσέφεραν
Το Κολλέγιο Αθηνών, 100 χρόνια μετά την ίδρυσή του, ανοίγει τα αρχεία, τις φωτογραφίες και τις αναμνήσεις του, προσκαλώντας το κοινό σε ένα ταξίδι στον χρόνο – στην εκπαίδευση, τους ανθρώπους και τις αξίες που το διαμόρφωσαν.
Η έκθεση συγκινεί βαθιά όσους υπήρξαν μαθητές και απόφοιτοι του Κολλεγίου Αθηνών, γονείς που βλέπουν τα παιδιά τους να συνεχίζουν την παράδοση, αλλά και κάθε επισκέπτη που αναγνωρίζει πως η πορεία του εκπαιδευτικού ιδρύματος συμβαδίζει με την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας.
Μέσα από σπάνια τεκμήρια, φωτογραφίες, αρχεία και μαρτυρίες, φωτίζεται ένας αιώνας παιδείας, αξιών και κοινωνικής προσφοράς – ένας αιώνας που καθρεφτίζει την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη και ταυτόχρονα σημαντική έκθεση, που διαθέτει πλούσιο και σπάνιο υλικό. Σ’ αυτή δεν αποτυπώνεται μόνο η ιστορία του σχολείου, αλλά και το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησαν οι άνθρωποι που συνδέθηκαν με αυτό, είτε ως ιδρυτικά μέλη, είτε ως μαθητές, είτε ως καθηγητές.
Τα γεγονότα και οι μνήμες ξετυλίγονται σε δέκα δεκαετίες, καθεμία από τις οποίες προσεγγίζει την εποχή, τα συμβάντα και τους ανθρώπους μέσα από τέσσερα «φίλτρα».
Σε κάθε βασική ενότητα της δεκαετίας επιχειρείται να «ακουστεί» η φωνή του παρελθόντος, όπως είχε καταγραφεί τότε – αυθεντική, ζωντανή, γεμάτη με τον παλμό της εποχής.
Πρόκειται για μια συνοπτική, φευγαλέα ματιά στα κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά γεγονότα κάθε περιόδου, γεγονότα που πλαισιώνουν και επηρεάζουν τους ανθρώπους και τις πράξεις τους. Από τα προπολεμικά χρόνια, στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στα μεταπολεμικά χρόνια της ανασυγκρότησης, στη Δικτατορία, και κατόπιν στις δεκαετίες των κοινωνικών και εκπαιδευτικών μεταβολών, της αλλαγής της χιλιετίας και των τεχνολογικών εξελίξεων, έως και την πιο πρόσφατη δεκαετία που ολοκληρώνει την εκατονταετή διαδρομή.
Ο επισκέπτης μπορεί να δει το Memorandum της 28ης Οκτωβρίου 1924, σύμφωνα με το οποίο είχε συμφωνηθεί ότι «το Κολλέγιο δεν θα αποτελέσει προσπάθεια επιβολής των αμερικανικών μεθόδων εκπαίδευσης, αλλά επιλογή των καλύτερων μεθόδων –είτε αμερικανικών, είτε αγγλικών, είτε ελληνικών– και των καλύτερων διδασκόντων, με σκοπό να αποφοιτούν άνθρωποι με εξαιρετική κατάρτιση και ήθος».
Η επιθυμία των ιδρυτών ήταν να βρουν τους καλύτερους καθηγητές, που θα μπορούσαν να ανταποκριθούν επιτυχώς σε αυτό το όραμα. Ένας από τους εξέχοντες διευθυντές του Κολλεγίου, του οποίου η 35ετής συμβολή στην οργάνωση, την ανάπτυξη του Προγράμματος Υποτροφιών και την ανάδειξη του σχολείου σε ένα από τα πιο πρωτοποριακά και υψηλού επιπέδου σχολεία υπήρξε καθοριστική, είναι ο Αμερικανός Χόμερ Ντέιβις (Homer Davis).
Όπως φαίνεται σε σχετικό έγγραφο, το 1929 ο Κάρολος Κουν προσλαμβάνεται ως καθηγητής αγγλικών, θέση που διατήρησε για δέκα χρόνια. Καθηγητής μουσικής υπήρξε ο Μίνος Δούνιας, ο οποίος συνάντησε στο σχολείο μια ομάδα Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη –τον Χόμερ Ντέιβις, τον Γιώργο Φυλακτόπουλο και τον Κάρολο Κουν–, με κοινές εκπαιδευτικές καταβολές από τη Ροβέρτειο Σχολή.
Βρήκε ακόμη ένα πρόσφορο περιβάλλον για διδακτικές και παιδαγωγικές καινοτομίες, ιδίως στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης. Από την πρώτη στιγμή που ο Δούνιας εντάχθηκε στο δυναμικό του Κολλεγίου, ένας ζωογόνος αέρας φύσηξε στον μουσικό τομέα του σχολείου.
Ένα κλειδοκύμβαλο του 1934, ένα βιολί του 1937, ένα δοξάρι και παρτιτούρες –όλα τους εκτεθειμένα στην ενότητα «Το Σχολείο στον Πόλεμο»– είναι αντικείμενα που προέρχονται από ευγενική παραχώρηση της οικογένειας του Μίνου Δούνια. Στον ίδιο χώρο, εκτίθεται η σημαία που είχαν υψώσει οι Ναζί από τη στιγμή της επίταξης του Μπενακείου, η οποία θυμίζει τη μαύρη εκείνη περίοδο.
Το 1933 προσλαμβάνεται ο Φώτης Κόντογλου για να διδάξει ιχνογραφία αλλά και ιστορία της τέχνης, συνεργαζόμενος στενά με τον Κάρολο Κουν. Ανάμεσα στους μαθητές του ήταν ο Δημήτρης Χορν και ο Αλέξης Σολωμός. Ιδιαίτερα σημαντικά τεκμήρια αποτελούν τα ημερολόγια που κρατούσαν και αντάλλασσαν οι διευθυντές του Σχολείου –Ε. Τρουλλινός, Γ. Φυλακτόπουλος και Στ. Δημητρακόπουλος– κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όταν το κτίριο του Κολλεγίου επιτάχθηκε και το σχολείο στεγάστηκε προσωρινά σε ένα πρώην δημόσιο μαιευτήριο στην οδό Ακαδημίας 40 και σε ένα νοικιασμένο σπίτι στο Ψυχικό («Παράρτημα»).
Είναι η χρονολογική περιήγηση στα κολεγιακά γεγονότα, μέσα από αντικείμενα, φωτογραφικά, οπτικοακουστικά και αρχειακά τεκμήρια. Εδώ ακούμε τις φωνές μαθητών, εκπαιδευτικών και ανθρώπων της διοίκησης, όπως αυτές αποτυπώνονται στα περιοδικά του σχολείου.
Ο πλούτος των μαθητικών εκδόσεων είναι ανεκτίμητος: μέσα τους καταγράφονται μικρές στιγμές της καθημερινότητας –για το φαγητό, τη διασκέδαση ή τον σχολικό χορό– αλλά και ώριμοι προβληματισμοί, αναλύσεις της επικαιρότητας και σκέψεις που αποκαλύπτουν τον παλμό κάθε εποχής.
Αφορά την επιλογή και ανάδειξη θεματικών που αποτέλεσαν βασικούς άξονες της ταυτότητας του Κολλεγίου. Η ενότητα «Το Νέο Πρόγραμμα» συμβολίζει την καινοτομία στην εκπαίδευση.
Μέσα στα εκατό αυτά χρόνια, το Κολλέγιο άνοιξε νέους, πρωτοποριακούς εκπαιδευτικούς ορίζοντες, με προοδευτικούς θεσμούς, δράσεις και μεθόδους διδασκαλίας εξαιρετικά ρηξικέλευθες, ειδικά για την εποχή που ξεκίνησε να λειτουργεί.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο Ταμείο Υποτροφιών, το οποίο αντικατοπτρίζει το πνεύμα και τα ιδανικά του Κολλεγίου και αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του.
Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, το κρατικό πρόγραμμα διδακτικών βιβλίων συμπληρωνόταν με ειδικά συγγράμματα γραμμένα από τους καθηγητές του Κολλεγίου για τους μαθητές του.
Πρωτοπόροι υπήρξαν ο Χαρίλαος Λαγουδάκης και ο Νικηφόρος Ελεόπουλος, οι οποίοι εισήγαγαν μια νέα μέθοδο διδασκαλίας της ιστορίας, βασισμένη στην κριτική προσέγγιση και όχι στη στείρα απομνημόνευση. Οι κολλεγιακές εκδόσεις, δείγματα αυτής της πρωτοπορίας, παρουσιάζονται σε ξεχωριστή προθήκη.
Η ενότητα «Το Σχολείο στον Πόλεμο» αναφέρεται στην αντοχή και την ανταπόκριση στις προκλήσεις, ενώ η «Κοινωφελής Δράση», με αφορμή τη μεταπολεμική συμβολή της μαθητικής κοινότητας στο χτίσιμο σχολείων, αναδεικνύει τη διαχρονική καλλιέργεια της κοινωνικής προσφοράς και της εθνωφελής δράσης.
Το σχολικό έτος 1949-1950 αποτελεί σταθμό στην ιστορία της εθνικής δράσης των μαθητών του Κολλεγίου, καθώς η μαθητική κοινότητα αποφασίζει να αναλάβει εξ ολοκλήρου τις δαπάνες για την ανέγερση διδακτηρίου σε ένα κατεστραμμένο ορεινό χωριό της Φθιώτιδας – μια πράξη που συμβόλιζε το πνεύμα ευθύνης και αλληλεγγύης που χαρακτηρίζει το Κολλέγιο μέχρι σήμερα.
Το «Οικοτροφείο», το οποίο λειτούργησε υποδειγματικά από το 1925 έως το 1983 κι όπου μαθήτευσαν παιδιά από τα αστικά κέντρα, την ύπαιθρο και τη διασπορά, συνδέεται με τη διαμόρφωση της παιδαγωγικής φιλοσοφίας του Κολλεγίου.
Οι θεματικές των επόμενων ενοτήτων αναδεικνύουν τον ρόλο της Βιβλιοθήκης (η οποία θεωρείται η μεγαλύτερη και παλαιότερη σχολική βιβλιοθήκη της Ελλάδας), του Θεάτρου, των Αθλημάτων και των μαθητικών εντύπων στη σχολική ζωή, υπογραμμίζοντας την ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης που χαρακτήριζε ανέκαθεν το Κολλέγιο: τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων, με πνεύμα, ήθος και κοινωνική ευαισθησία.
Ξεχωρίζει η ενότητα αφιερωμένη στο Θέατρο, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία του σχολείου. Η ερασιτεχνική ομάδα του Κάρολου Κουν, οι Athens College Players, αποτελούμενη από καθηγητές του Κολλεγίου, ενέπνευσε πλήθος μαθητών ώστε να συμμετάσχουν στους θεατρικούς ομίλους και να αφήσουν αργότερα το αποτύπωμά τους στον χώρο του ελληνικού θεάτρου. Η Αθήνα είδε για πρώτη φορά, το 1932, μαθητικό θίασο να ανεβάζει, με πρωτοποριακές αξιώσεις, τις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο της δημοσιογράφου Ε. Παναγοπούλου στα «Εκπαιδευτικά Χρονικά» (03/1937), η οποία παρακολούθησε στο θέατρο του Κολλεγίου την πρόβα της παράστασης «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, και εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι «...δεν υπήρχε κανένας δάσκαλος επιτηρητής. Μόνο παιδιά που προσπαθούσαν κάτι να κατορθώσουν. Πίσω από τη σκηνή, ο μαθητής-ηλεκτρολόγος με την ποδιά και με τον βοηθό του κοντά, μπροστά στα μηχανήματα, προσπαθεί να κανονίσει τις αντιστάσεις».
Η δε σημασία της επέκτασης του σχολείου στην Κάντζα, με τη μεταφορά εκεί των δύο δημοτικών σχολείων, διαφαίνεται μέσα από τα τεκμήρια που παρατίθενται στη σχετική υποενότητα.
Είναι η περιήγηση μέσα από μνήμες και τεκμήρια της σχολικής ζωής που προσέφεραν απόφοιτοι και εκπαιδευτικοί: τετράδια, κατασκευές, βιβλία, φωτογραφίες, έλεγχοι και βραβεία. Όλα αυτά τα αντικείμενα στην έκθεση αποκτούν συμβολική διάσταση και αποδίδουν με τον πιο άμεσο τρόπο το εκθεσιακό αφήγημα.
Η έκθεση για τα εκατό χρόνια του Κολλεγίου Αθηνών δεν είναι απλώς μια αναδρομή στο παρελθόν· είναι μια ζωντανή αφήγηση που ενώνει γενιές, εμπειρίες και αξίες.
Ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας κοινότητας που πορεύτηκε μαζί με την ιστορία της χώρας, με πίστη στην παιδεία, στην καινοτομία και στον άνθρωπο.
Κάθε εποχή, κάθε δεκαετία, κάθε πρόσωπο άφησε το δικό του αποτύπωμα, υφαίνοντας ένα πολύχρωμο νήμα μνήμης και συνέχειας.
Η ιστορία του Κολλεγίου είναι μια ιστορία ανθρώπων που οραματίστηκαν, εργάστηκαν, έμαθαν και πρόσφεραν. Και αυτή η αλυσίδα γνώσης και προσφοράς παραμένει ζωντανή, φωτίζοντας τα επόμενα βήματα των νέων γενεών.
Θερμές ευχαριστίες στην επιμελήτρια της έκθεσης Άννα Ενεπεκίδου, για την εξαιρετικά κατατοπιστική ξενάγηση στους χώρους της.
Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για την Εκατονταετηρίδα του Κολλεγίου Αθηνών και θα διαρκέσει έως τον Μάιο του 2026. Θα είναι ανοιχτή για το κοινό Σάββατο (10:00-14:00) και Τετάρτη (16:00-20:00) σε ορισμένες ημερομηνίες, με απαραίτητη τη δήλωση συμμετοχής στο: theater@athenscollege.edu.gr
Περισσότερες πληροφορίες: https://www.athenscollege.edu.gr/
Με το νέο του άλμπουμ «Ανάμεσα» ανανεώνει το ελληνικό τραγούδι. Πριν βρεθεί «Ανάμεσα σε φίλους» στο Παλλάς, ταξιδέψαμε μαζί του ακούγοντας και μιλώντας
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
15°
