Πλατεία Συντάγματος: Η ιστορία της από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα - Η Αθηναιογράφος Άρτεμις Σκουμπουρδή μιλάει στην Athens Voice.
Η πλατεία Συντάγματος δεν μοιάζει με έναν ζωντανό, γεμάτο παλμό κόμβο της πόλης μόνο τώρα. Εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες αυτή η ξεχωριστή πλατεία καθρέπτιζε την ίδια την καρδιά της πρωτεύουσας, αφουγκραζόταν τη φωνή των ανθρώπων της πόλης, τους χαλάρωνε, τους διασκέδαζε, τους κοινωνικοποιούσε.
Για κάποιους πέρασμα, για κάποιους στέκι, για αρκετούς σήμα κατατεθέν ολόκληρων δεκαετιών, μια μακέτα που ξεδιπλώνει τη φυσιογνωμία της κάθε εποχής. Η πλατεία Συντάγματος και οι γύρω δρόμοι χρωματιστήκαν μέσα στον χρόνο από τις μόδες, τις τάσεις και τις συνήθειες των Αθηναίων. Πώς αποτυπώθηκε όμως η κουλτούρα της πρωτεύουσας όσον αφορά στη διασκέδαση στην πλατεία Συντάγματος των αρχών του προηγούμενου αιώνα;
Από το τέλος του 19ου αιώνα την τιμητική τους στην πλατεία είχαν τα καφενεία που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία. Ανάμεσα σε αυτά δέσποζε το εμβληματικό καφενείο Ζαχαράτου που υπήρξε κέντρο συνάθροισης της πολιτικής, της διανόησης, γενικότερα σημείο συνάντησης των Αθηναίων. Εκεί σύχναζαν πολιτικοί, ξένοι επισκέπτες, διπλωμάτες, διανοούμενοι, καπετάνιοι, έμποροι, λογοτέχνες, συνταξιούχοι, κάθε ένας μαζί με έναν καφέ, απολάμβανε την εφημερίδα και τις συζητήσεις. Ταυτόχρονα βέβαια υπήρχαν την ίδια εποχή και καφενεία στην πλατεία Συντάγματος όπου σύχναζε κυρίως η νεολαία και οι φοιτητές της εποχής.
Πέρα όμως από τους θαμώνες στα μαγαζιά της πλατείας, ολόκληρος ο δρόμος κατά μήκος του Συντάγματος ήταν, ιδίως τις Κυριακές, ένας χώρος όπου αναρίθμητοι Αθηναίοι με ολόκληρες τις οικογένειές τους χαίρονταν τον περίπατό τους και τις κοινωνικές τους συναναστροφές. Μια βόλτα μπροστά από το Σύνταγμα με συναντήσεις γνωστών και φίλων ήταν αγαπημένη συνήθεια της εποχής. Οι κυρίες με τα ομπρελίνα, οι κύριοι με τα ψηλά καπέλα και τα παιδιά που έβρισκαν και εκείνα μια ευχάριστη διέξοδο στον ζωηρό περίπατό τους.
Η πλατεία Συντάγματος ακολουθούσε όχι μόνο την μόδα αλλά και τα πρωτοποριακά επιτεύγματα της εποχής. Ο κινηματογράφος που είχε πλέον το δικό του αγαπημένο κοινό και κέρδιζε όλο ένα και περισσότερο τις εντυπώσεις στα μάτια των θεατών, είχε εισβάλει ακόμα και μέσα στην πλατεία.
Μάλιστα το καφενείο Ζαχαράτου μετατρεπόταν σε κινηματογράφο τα βράδια με την τοποθέτηση κινηματογραφικής οθόνης και μηχανής προβολής, την περίοδο 1910-1912, τότε που ο κινηματογράφος είχε γοητεύσει για τα καλά τους Αθηναίους.
Χαρακτηριστικό απόσπασμα από το φύλλο της εφημερίδας Ακρόπολις, κατά μέσης του καλοκαιριού, τον Ιούλιο του 1912 αναφέρει: «Ο κινηματογράφος Ζαχαράτου εις το Σύνταγμα ήλλαξε θέσιν. Οι δυο στίλοι και το επ' αυτών τεντωμένο πανί μετεφέρθησαν από το άκρον της πλατείας που ήσαν, εις το μέσον σχεδόν. Εστήθησαν τα ξύλα, ετεντώθη το πανί, το ξύλινον παράπηγμα εις το οποίο εβρίσκεται η κινηματογραφική μηχανή ήλλαξε και αυτό όψιν, και από προχθές ήρχισεν ο κινηματογράφος εξασχών τα καθήκοντα του απέναντι του κόσμου, από την νέαν του θέσιν, η οποία φαίνεται ότι είναι πλέον κατάλληλος δια την ευκολίαν του κόσμου».
Μιλώντας στην ATHENS VOICE ηΑθηναιογράφος κ. Άρτεμις Σκουμπουρδή επισημαίνει: «Δίπλα από το Σύνταγμα, στην οδό Σταδίου, το 1913 μια διαφήμιση κινηματογράφου αναφέρει πως θα προβληθεί ένα δράμα μήκους 2.617 μέτρων που διαρκεί 3 ώρες και 40 λεπτά. Σε έναν άλλον κινηματογράφο της Αθήνας την άνοιξη της ίδιας χρονιάς προβάλλεται “Ο άνθρωπος και η άρκτος”, μήκους 1000 μέτρων. Από το 1914 και έπειτα θα δημιουργηθούν 7 αίθουσες κινηματογράφου».
Τα χρόνια περνούν οι καιροί αλλάζουν, και γύρω στα 1914 το ταγκό εισβάλει στην Ευρώπη και αργότερα και στην Αθήνα. Η Αθηναιογράφος σημειώνει: «Ωστόσο, παρουσιάζονται λίβελοι διαμαρτυρίας διότι θεωρείται χορός παθιάρικος, εξωτικός και ανήθικος. Οι νέοι λικνίζονται με πάθος στους ρυθμούς του. Σταδιακά ανοίγουν χοροδιδιασκαλεία στην Αθήνα προκειμένου όλο και περισσότεροι να μάθουν τα βήματα των νέων χορών. Στην πλατεία Συντάγματος παιάνιζαν πολύ συχνά μπάντες και διοργανώνονταν χοροί και εκδηλώσεις στις οποίες οι άνθρωποι συμμετείχαν με ενθουσιασμό. Την ίδια ώρα βέβαια διαμαρτύρονται όταν οι χοροί θεωρούνται προκλητικοί για την εποχή. Διανύοντας μάλιστα την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα, και αφήνοντας πίσω πια το προκλητικό ταγκό, στα 1927 υπάρχει και το τσάρλεστον. Σε χορό στην πλατεία Συντάγματος οι νέοι διασκεδάζουν με τα βήματα του. Στα 1927 χαρακτηρίζεται χορός άσχημος, άσεμνος, βάρβαρος και θεατρινίστικος. Όλοι κατηγορούν το τσάρλεστον και όλοι το χορεύουν. Πλέον εκείνη την εποχή το βαλς δεν χορεύοταν πια από τους νέους, καθώς θεωρούταν παλιό είδος χορού. Κάποιοι νέοι μάλιστα το αγνοούσαν εντελώς».
Και κάπως έτσι, ανάμεσα σε καφενεία και περιπάτους, κινηματογραφικές προβολές και χοροεσπερίδες με ταγκό και τσάρλεστον, η πλατεία Συντάγματος τροφοδότησε με ζωντάνια το κέντρο της πρωτεύουσας τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, αποτυπώνοντας μέσα από την κινητικότητά της το πορτρέτο μιας ολόκληρης εποχής, λίγο πριν αφήσει τα σημάδια της στην πόλη η λαίλαπα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
14°
