H ημικρανία είναι μία εξαιρετικά συχνή νευρολογική πάθηση, η οποία προσβάλλει παγκοσμίως το 12% του γενικού πληθυσμού. Οι γυναίκες προσβάλλονται 2,5 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Το 70% περίπου των ημικρανικών ασθενών έχουν ένα τουλάχιστον συγγενή 1ου ή 2ου βαθμού που πάσχει από ημικρανία. Το 30% των ασθενών αυτών, πριν από την έναρξη της ημικρανικής κεφαλαλγίας, παρουσιάζει συμπτώματα «αύρας» (συνήθως οπτικά συμπτώματα όπως φωτεινές ζικ-ζακ γραμμές και παρόμοια), επισημαίνει ο Θεόδωρος Σ. Κωνσταντινίδης, Δρ. Νευρολόγος, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας.
Θεόδωρος Κωνσταντινίδης Δρ Νευρολόγος, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας
Συμπτώματα
Χαρακτηρίζεται από κρίσεις κεφαλαλγίας μέτριας έως ισχυρής έντασης, η οποία χωρίς θεραπεία διαρκεί 4 έως 72 ώρες, επιδεινώνεται με την κίνηση και γι’ αυτό καθηλώνει συχνά τον ασθενή στο κρεβάτι, συνοδεύεται πολλές φορές από φωτοφοβία και ηχοφοβία και αρκετές φορές από ναυτία ή/και έμετο. Συνήθως, αλλά όχι πάντα, είναι μονόπλευρη και σφυγμώδης. Η διάγνωσή της προαπαιτεί περισσότερες από 5 τέτοιου τύπου κρίσεις κεφαλαλγίας στη ζωή του ασθενούς και τον αποκλεισμό άλλων νευρολογικών παθήσεων που μπορεί να τις προκαλούν. Η επαναληψιμότητα των κεφαλαλγικών κρίσεων της ημικρανίας κυμαίνεται από μία ανά μήνες μέχρι πολλές φορές το μήνα.
Παρά τη γενετικά καθορισμένη προδιάθεση, περιβαλλοντικοί παράγοντες της καθημερινής ζωής πυροδοτούν τις εξάρσεις των ημικρανικών κρίσεων (π.χ. ψυχικό στρες, στέρηση ύπνου, αλλαγές θερμοκρασίας, μεταβολές των γυναικολογικών ορμονών στις γυναίκες, χρήση αλκοόλ κ.λπ.).
Το 90% των ασθενών με επαναλαμβανόμενες κεφαλαλγίες που επισκέπτονται τους παρόχους της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και το δημόσιο τομέα, πάσχουν από ημικρανία. Ο λόγος της επίσκεψης είναι η (αρκετά συχνά) ισχυρή ένταση της κεφαλαλγίας, που ταλαιπωρεί και φοβίζει τους ασθενείς. Η πολύωρη ή πολυήμερη κεφαλαλγία ισχυρής έντασης οδηγεί τον ασθενή σε σοβαρότατη έκπτωση της καθημερινής του λειτουργικότητας, με βαρύτητα, βαθμολογημένη από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.), ισοδύναμη της τετραπληγίας ή της ενεργού ψύχωσης ή της άνοιας. Αυτός είναι ο λόγος που η Π.Ο.Υ., υπολογίζοντας κατά μέσο όρο το συνολικό χρόνο αναπηρίας στη ζωή των ασθενών σε συνδυασμό με τον επιπολασμό της νόσου, κατέταξε την ημικρανία 6η αιτία αναπηρίας, μεταξύ των παθήσεων όλων των ειδικοτήτων, με βάση τα έτη διαβίωσης με αναπηρία.
Ο υποπληθυσμός των ημικρανικών ασθενών με τη μεγαλύτερη έκπτωση της λειτουργικότητάς τους στην καθημερινή τους ζωή είναι οι ασθενείς με χρόνια ημικρανία (πάσχουν από 15 ή περισσότερες ημικρανικές κρίσεις ανά μήνα), και αποτελούν το 1-2% του γενικού πληθυσμού.
Η βαρύτητα της λειτουργικής έκπτωσης των ασθενών καθιστά επείγουσα την αναγκαιότητα θεραπευτικής παρέμβασης, αλλά και ευπρόσδεκτη κάθε νέα θεραπευτική παρέμβαση που βελτιώνει έστω εν μέρει το τρέχον θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Η αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης καλύπτεται από τις ειδικές για την ημικρανία τριπτάνες και τα μη ειδικά αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά φάρμακα. H αποτελεσματικότητά τους έχει ως μέγιστο τη μείωση της έντασης του πόνου στις 2 ώρες στο 51% των ασθενών και ελευθερία από τον πόνο επί 24ωρο στο 27%.
Η τρέχουσα διαθέσιμη προφυλακτική φαρμακευτική αγωγή κυριαρχείται από φάρμακα που επαναστόχευσαν την ημικρανία, αφού αρχικά χρησιμοποιήθηκαν σε διαφορετικές θεραπευτικές κατηγορίες (π.χ. αντιυπερτασικά, αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά). Ακόμη και η σχετικά πρόσφατη (από το 2013) έγκριση της αλλαντικής τοξίνης (Botulinum Toxin) στη χρόνια ημικρανία συνιστά επαναστόχευση από άλλες θεραπευτικές κατηγορίες (δυστονίες, σπαστικότητα κ.λπ.). Το θεραπευτικό αποτέλεσμα της τρέχουσας προφυλακτικής αγωγής αποτιμάται με τη μείωση των ημερών του ημικρανικού πόνου ανά μήνα, συγκριτικά με τις μέρες πόνου πριν από την έναρξη της θεραπείας, και κυμαίνεται από 0,4 έως 3,4 μέρες περισσότερες από το placebo (εικονικό φάρμακο) με την πλειοψηφία των φαρμάκων να επιτυγχάνει μείωση πέριξ της 1,4 ημέρας πόνου. Επιπλέον, η συμμόρφωση στις τρέχουσες προφυλακτικές αγωγές είναι πενιχρή, αφού το 50% των ασθενών διακόπτουν τη λήψη των φαρμάκων μόλις 2 μήνες μετά την έναρξή τους, λόγω παρενεργειών ή αναποτελεσματικότητας.
Τη χαμηλή αυτή συμμόρφωση και το μέτριο θεραπευτικό αποτέλεσμα διεκδικούν να καλύψουν οι νεότερες θεραπείες που επέρχονται. Τέλος αναμένονται τέσσερα φάρμακα (τα τρία υπό μορφή υποδόριας ένεσης και το ένα ενδοφλέβιας, μία φορά το μήνα ή τρίμηνο), που ανταγωνίζονται τους υποδοχείς του CGRP ή το ίδιο το μόριό του και ανήκουν στην κατηγορία των μονοκλωνικών αντισωμάτων. Από αυτά το ένα (Erenumab) έχει μόλις εγκριθεί από τον αμερικάνικο FDA και τoν ευρωπαϊκό ΕΜΑ. H συνταγογράφησή τους, όπως και η διαγνωστική προϋπόθεση της ημικρανίας, θα είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ειδικότητας των νευρολόγων.
11°
