Πώς οι βαριές, ακατάλληλες σχολικές τσάντες μπορούν να δημιουργήσουν μυοσκελετικά προβλήματα στα παιδιά
Κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς γονείς και δάσκαλοι πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή πρόκλησης μυοσκελετικών καταπονήσεων και εμφάνισης πόνου στην σπονδυλική στήλη των μαθητών. Η ύπαρξή τους ευθύνεται για κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα και αδυναμία συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες. Σε βάθος χρόνου είναι πιθανόν να γίνουν αιτία μόνιμων προβλημάτων, που θα υπονομεύσουν την υγεία και την ευεξία τους.
Για την ανάπτυξη μη ειδικού πόνου στη σπονδυλική στήλη και συχνότερα στη μέση ευθύνονται κυρίως οι βαριές, ακατάλληλες σχολικές τσάντες, ο τρόπος μεταφοράς τους και η κακή στάση του σώματος. Τα δυσανάλογα με το σώμα του παιδιού ή εφήβου γραφεία/θρανία, η καθιστική ζωή, η έλλειψη άσκησης και η παχυσαρκία είναι παράμετροι που επίσης συμβάλλουν.
«Το ποσοστό των μαθητών δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου με πόνο σε κάποιο σημείο της σπονδυλικής στήλης ολοένα αυξάνεται. Προκαλείται από το φορτίο που δέχεται η υπό ανάπτυξη και συνεπώς ευάλωτη σε καταπονήσεις και τραυματισμούς σπονδυλική στήλη για μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο επηρεάζει μυς, τένοντες και αρθρώσεις. Η πιο συχνή αιτία σε αυτές τις ηλικίες είναι τα σχολικά σακίδια», επισημαίνει ο δρ Κωνσταντίνος Σταραντζής, Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης, Διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης & Σκολίωσης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και επιστημονικός διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής στήλης της Osteon Orthopedic & Spine Clinic.
«Ένα βαρύ σακίδιο πλάτης τραβάει το παιδί προς τα πίσω και αυτό για να αντισταθμίσει το βάρος σκύβει προς τα εμπρός ή κάμπτει την πλάτη του, αλλάζοντας τη φυσική όρθια στάση. Επειδή το μεγαλύτερο βάρος βρίσκεται στον πάτο του σακιδίου, η πίεση αυξάνεται στις υποστηρικτικές δομές της σπονδυλικής στήλης οδηγώντας σε τραυματισμούς από καταπόνηση και πόνο στον αυχένα και στη μέση», εξηγεί.
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το βάρος του σακιδίου πλάτης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% του σωματικού βάρους του χρήστη. Όταν είναι βαρύτερο, υπάρχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη των οστών, αλλά και στην κατανάλωση ενέργειας.
Δυστυχώς η πλειονότητα των παιδιών δεν κρατά σακίδια που έχουν βάρος ανάλογο προς το σωματικό βάρος τους. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Orthopaedic Surgery and Research έδειξε ότι πάνω από τους μισούς μαθητές μετέφεραν βάρος μεγαλύτερο από το συνιστώμενο - ακόμα και ίσο με το 15% του σωματικού βάρους. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι περίπου το 48,5% των μαθητών της πέμπτης τάξης και το 50% της έκτης τάξης δημοτικού μετέφερε σχολικές τσάντες που ζύγιζαν περισσότερο από το 10% του σωματικού τους βάρους. Τα παιδιά που σήκωναν το υψηλότερο βάρος ένιωθαν πάντα κουρασμένα. Το 64,6% είχε βιώσει περιστασιακό πόνου στη μέση κατά τη μεταφορά της τσάντας και το 11,4% ανέφερε συχνό πόνο σε αυτήν.
Ο δεύτερος συχνότερος λόγος είναι η κακή στάση σώματος, η οποία προκαλεί πόνους στην πλάτη (από τον αυχένα έως τον κόκκυγα), πονοκεφάλους και κόπωση. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας ενδεχομένως σε χρόνιο πόνο και άλλες επιπλοκές - ιδίως στα παιδιά /εφήβους με σκολίωση ή κύφωση.
Τι να προσέξετε όταν αγοράζετε στα παιδιά σακίδιο πλάτης
Προκειμένου τα παιδιά να διατηρήσουν την υγεία της σπονδυλικής τους στήλης, οι γονείς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις εξής παραμέτρους όταν αγοράζουν σχολικά σακίδια:
Τα υπερμεγέθη σακίδια ενθαρρύνουν τη μεταφορά αντικειμένων που δεν χρειάζονται, επιβαρύνοντας την πλάτη των παιδιών. Επομένως,
το πλάτος του σακιδίου θα πρέπει να είναι ίσο ή μικρότερο από τον κορμό του και
το μήκος του να μην υπερβαίνει το ύψος της μέσης.
Εργονομία
Οι φαρδιοί επενδεδυμένοι ιμάντες βοηθούν στην ομοιόμορφη κατανομή του βάρους στους ώμους και στη διατήρηση της καλής στάσης σώματος.
Όταν η πλάτη του σακιδίου έχει επίσης επένδυση, η σπονδυλική στήλη προστατεύεται από τους κραδασμούς και τις αιχμηρές άκρες των βιβλίων που βρίσκονται μέσα σε αυτό.
Τα σακίδια που έχουν πολλές θήκες και ιμάντες μέσης και στήθους επιτρέπουν καλύτερη κατανομή του βάρους και καλύτερη στάση σώματος, διασφαλίζοντας την καλή στήριξη της σπονδυλικής στήλης από τους μυς και τους συνδέσμους και προλαμβάνοντας τραυματισμούς.
Συνολικό βάρος
Ένα γεμάτο σακίδιο δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% του σωματικού βάρους του παιδιού. Εάν ο μαθητής ζυγίζει 40 κιλά, για παράδειγμα, το μέγιστο βάρος που θα πρέπει να κουβαλά με το σακίδιο πλάτης είναι 4 κιλά. Οι γονείς θα πρέπει να διδάσκουν στα παιδιά:
πώς να γεμίζουν το σακίδιό τους, ώστε το βάρος να κατανέμεται σωστά (χρησιμοποιώντας κάθε θήκη εσωτερική και εξωτερική και όχι μόνο την κεντρική)
πώς να το σηκώνουν (με τα γόνατα λυγισμένα και κοντά στον κορμό τους)
να μην το κρατούν ποτέ από την χειρολαβή, ούτε να το τοποθετούν στον έναν ώμο.
Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά να έχουν καλή στάση σώματος
Για την πρόληψη της καταπόνησης της σπονδυλικής στήλης και του πόνου στον αυχένα και τη μέση, οι γονείς πρέπει:
Να επιλέγουν γραφείο και καρέκλα αναλόγως του ύψους των παιδιών τους
Ιδανικά θεωρούνται:
τα γραφεία/θρανία με ύψος που όταν ο χρήστης ακουμπά τα χέρια του στην επιφάνεια τους να σχηματίζεται ορθή γωνία όταν τα πόδια πατούν στο έδαφος
οι καρέκλες που επιτρέπουν στους μαθητές να κάθονται έχοντας τα πόδια τους στο πάτωμα και τα γόνατά τους σε γωνία 90 μοιρών ενώ η σπονδυλική στήλη τους ακουμπά στην πλάτη της καρέκλας, ακολουθώντας τις φυσικές κλίσεις της.
Να επιλέγουν υπολογιστή με οθόνη στο σωστό ύψος
Για την αποφυγή καταπόνησης του αυχένα και της μέσης καλό είναι:
να χρησιμοποιούνται επιτραπέζιοι υπολογιστές, με οθόνες τοποθετημένες στο ύψος των ματιών ή ελαφρώς κάτω από αυτό,
να μην επιλέγονται φορητοί υπολογιστές και να περιορίζεται η χρήση κινητών τηλεφώνων, διότι αφενός υποχρεώνουν σε υπερβολική κάμψη της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και αφετέρου χρησιμοποιούνται σε καναπέδες ή πολυθρόνες καταπονώντας τη οσφυϊκή περιοχή.
Να προτρέπουν τα παιδιά τους σε συχνά διαλείμματα και σε άσκηση
Η διακοπή της μελέτης και απομάκρυνση από το γραφείο για μερικά λεπτά ανά τακτά χρονικά διαστήματα και η εκτέλεση διατάσεων μπορούν να μειώσουν τη μυϊκή δυσκαμψία και να αποτρέψουν την καταπόνηση και εμφάνιση / επιδείνωση του πόνου στη σπονδυλική στήλη.
Κάθε δε σωματική δραστηριότητα, από την απλούστερη έως την πιο απαιτητική, ωφελεί. Δυναμώνει τους μύες, αυξάνει τη ροή του αίματος σε αυτούς, ενισχύει την ευλυγισία, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για τραυματισμούς και πόνο στη σπονδυλική στήλη.
«Κατά την παιδική και εφηβική ηλικία οι μαθητές αναπτύσσουν βασικές συνήθειες και συμπεριφορές. Αποκτώντας σταδιακά σωματικές ικανότητες, νέες δεξιότητες και γνώσεις του σωστού τρόπου φροντίδας του σώματός τους είναι σε θέση να προστατεύουν τη σπονδυλική τους στήλη - αρκεί να είναι σωστά εκπαιδευμένα. Η γνώση για τους κινδύνους και τους τρόπους προφύλαξης κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας μπορεί να γίνει η ασπίδα προστασίας τους», καταλήγει ο δρ Σταραντζής.
