Πότε ανησυχεί το τσίμπημα του κουνουπιού;

Σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού τα τσιμπήματα κουνουπιών μπορεί να αποβούν όχι μόνο ενοχλητικά αλλά και επικίνδυνα. Αν και στους περισσότερους δεν προκαλούν τίποτα παραπάνω από κνησμό, σε ένα ποσοστό ανθρώπων μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα, τόσο λόγω πρόκλησης αλλεργίας όσο και μόλυνσης. Το τσίμπημα από ένα θηλυκό αιμοβόρο κουνούπι, που είναι το μοναδικό που τσιμπά, μπορεί να γίνει η αιτία εμφάνισης διαφόρων συμπτωμάτων. Όμως, οι ελλιπείς γνώσεις των περισσοτέρων δεν επιτρέπουν την απόδοση της αιτίας στο τσίμπημα, το οποίο μπορεί να έχει προηγηθεί ακόμα και εβδομάδες πριν.

«Ενώ τα αρσενικά είναι ακίνδυνα -τρέφονται μόνο με νέκταρ και νερό- τα θηλυκά κουνούπια αναζητούν και αίμα, προκειμένου να ζήσουν και να γεννήσουν τα αβγά τους. Όταν η προβοσκίδα διεισδύσει στο δέρμα, προκαλούνται συνήθως ήπια συμπτώματα, όπως ένα μικρό ερυθρό εξόγκωμα και κνησμός, τα οποία υποχωρούν εντός του 24ώρου. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργίας, Άσθματος και Ανοσολογίας, η επαφή πρέπει να είναι έξι δευτερόλεπτα ή περισσότερο για να προκαλέσει συμπτώματα. Γι’ αυτά, όμως, δεν ευθύνεται το ίδιο το τσίμπημα, αλλά είναι αποτέλεσμα της αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος στα συστατικά που βρίσκονται στο σάλιο του κουνουπιού», μας εξηγεί ο δρ Χρήστος Στάμου.

«Κάποιοι πιο ευαίσθητοι άνθρωποι παρουσιάζουν έντονη και σοβαρή αλλεργική αντίδραση, η οποία χρήζει ιατρικής βοήθειας. Όσοι πάσχουν από το “σύνδρομο Skeeter”, όπως ονομάζεται, εμφανίζουν τοπικό οίδημα και συχνά πυρετό, εντός ολίγων ωρών από το τσίμπημα. Επίσης μπορεί να παρουσιάσουν μεγάλη περιοχή κνησμού, φλύκταινες στο σημείο ή γύρω από το τσίμπημα και αναφυλαξία -μια σπάνια, απειλητική για τη ζωή κατάσταση που οδηγεί σε πρήξιμο στο λαιμό και συριγμό- αλλά και σήψη. Τα δύο τελευταία συμπτώματα απαιτούν άμεση ιατρική αντιμετώπιση», προσθέτει.

Οι αλλεργικές αντιδράσεις δεν πρέπει να αποτελούν τη μόνη ανησυχία μας. Ένα μολυσμένο κουνούπι μπορεί να εκθέσει το θύμα του ακόμα και σε απειλητικούς για τη ζωή ιούς, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου και ο ιός Zika ή να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες, όπως ελονοσία, εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα, Δάγκειο πυρετό και Κίτρινο πυρετό.

Ειδικότερα, σε κάποιες περιοχές του κόσμου, τα κουνούπια μεταδίδουν ελονοσία, μια ασθένεια που προκαλείται από το παράσιτο «πλασμώδιο» της ελονοσίας. Παρότι στη χώρα μας η νόσος εκριζώθηκε το 1974, από το 2009 και μετά παρουσιάζονται σποραδικά κάποια κρούσματα. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί, είναι πιθανό να παρουσιάσουν σοβαρή νόσηση ή και να χάσουν τη ζωή τους. Τα κύρια συμπτώματα είναι υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, ρίγος, εφίδρωση και μυαλγία.

Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες της δύσης, τα κουνούπια μπορούν να εξαπλώσουν τον ιό του Δυτικού Νείλου. Στο 80% περίπου των ατόμων που μολύνονται, δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Στους υπόλοιπους, μπορεί να παρουσιαστούν έντονες αντιδράσεις ή να χάσουν τη ζωή τους. Στα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνονται ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, ο έμετος και οι σωματικοί πόνοι, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις ο πυρετός είναι υψηλός, ο ασθενής μπορεί να νιώθει μυϊκή αδυναμία, να έχει ρίγη, σπασμούς ή παράλυση, απώλεια της όρασης και σύγχυση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως τρεις ημέρες έως δύο εβδομάδες μετά από το τσίμπημα, συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών. Ο ιός του Δυτικού Νείλου μπορεί να οδηγήσει και σε μηνιγγίτιδα, μια δυνητικά θανατηφόρα φλεγμονή του εγκεφάλου.

Ο ιός Zika ανιχνεύθηκε πρώτη φορά στην Ουγκάντα και κατόπιν εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Η χώρα μας περιλαμβάνεται σε εκείνες όπου έχουν αναφερθεί κρούσματα. Ο χρόνος επώασης δεν είναι σαφής, αλλά εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τις μερικές ημέρες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, εξάνθημα, επιπεφυκίτιδα, μυαλγίες και αρθραλγίες, τα οποία διαρκούν έως 7 ημέρες. Δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε εμβόλιο ούτε φαρμακευτική προφυλακτική αγωγή.

Όσοι ταξιδεύουν σε χώρες της Αφρικής ή της Νότιας Αμερικής και δεν έχουν κάνει εμβόλιο (π.χ. λόγω αντένδειξης) κινδυνεύουν και από Κίτρινο πυρετό, εάν τσιμπηθούν από μολυσμένο κουνούπι. Πρόκειται για έναν ιό που μπορεί να επηρεάσει το συκώτι. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κόπωση, πονοκέφαλο, ρίγη, ευαισθησία στο φως, έμετο και ναυτία, ερυθρότητα της γλώσσας, του προσώπου και των ματιών.

Τα κουνούπια μπορούν να μεταδώσουν και τον αρμποϊό, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε απειλητική για τη ζωή φλεγμονή του εγκεφάλου (ιογενής εγκεφαλίτιδα). Στην αρχή, τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με γρίπη και μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, κόπωση και λήθαργο, πονοκέφαλο και σύγχυση.

Η πιο επικίνδυνη όμως ασθένεια που μπορούν να μεταφέρουν τα κουνούπια είναι ο Δάγκειος πυρετός. Οι ιοί που προκαλούν τον Δάγκειο πυρετό ενδημούν σε τροπικές και υποτροπικές χώρες, στην Ασία, στην Αφρική, στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό Ωκεανό. Τα κουνούπια γίνονται μολυσματικά 4-12 ημέρες μετά τη λήψη του μολυσμένου αίματος και παραμένουν μολυσματικά εφ’ όρου ζωής. Αν και το 50% των ανθρώπων που μολύνονται είναι ασυμπτωματικοί, ένα ποσοστό μπορεί να εμφανίσει υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, πόνο πίσω από τα μάτια, γενικευμένες μυαλγίες, αρθραλγίες, ναυτία, έμετους, ανορεξία, διογκωμένους λεμφαδένες, ερύθημα προσώπου και δέρματος, και εξάνθημα. Σπανιότερα εμφανίζονται αιμορραγικά επεισόδια. Αυτή η σοβαρότερη μορφή της νόσου μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο καταπληξίας. Στην Ελλάδα, ο ιός έχει εκριζωθεί.

«Εάν ένα κουνούπι σας τσιμπήσει, το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να μην το ξύσετε, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος δευτερογενούς μόλυνσης από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α και/ή χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο.

Πλύνετε το σημείο με κρύο νερό και σαπούνι και τοποθετήστε πάγο, ώστε να μειωθεί ο κνησμός. Ανακούφιση προσφέρει και μια κρέμα υδροκορτιζόνης ή καλαμίνης. Για τις σοβαρότερες αλλεργικές αντιδράσεις συστήνονται από του στόματος αντιισταμινικά, τοπικές αλοιφές με βενζοκαΐνη και σε περίπτωση αναφυλαξίας αυτοένεση επινεφρίνης.

Εάν γνωρίζετε ότι πάσχετε από το σύνδρομο Skeeter, καλό είναι να απευθυνθείτε σε έναν αλλεργιολόγο, ο οποίος μπορεί, μέσω εξετάσεων, να βρει το συστατικό του σάλιου του κουνουπιού στο οποίο είστε αλλεργικός και να καταρτίσει κάποιο θεραπευτικό πλάνο (συνήθως σταδιακή χορήγηση μικρών δόσεων του αλλεργιογόνου, για αρκετούς μήνες ή χρόνια).

Εάν ταξιδεύετε κάπου όπου ενδημούν κουνούπια και εμφανίσετε πυρετό, πονοκέφαλο και κόπωση, επισκεφθείτε έναν ιατρό. Εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Το ότι ορισμένες ασθένειες δεν εμφανίζονται στην Ελλάδα δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκλειστεί η νόσηση από αυτές, καθώς πάντα υπάρχει ο κίνδυνος του εισαγόμενου κρούσματος ή μεταφοράς μολυσμένου κουνουπιού με μεταφορικά μέσα ή εμπορικά προϊόντα», συμβουλεύει ο δρ Χρήστος Στάμου.