Το δημόσιο σχολείο ήταν, είναι και, απ’ ό,τι φαίνεται, μάλλον θα είναι άσχημο. Αίθουσες στεγνές και άχρωμες, κτίρια ακατάλληλα, αυλές μικρές. Μπετόν. Τάξεις χωρίς υποδομές, πάντα με ελλείψεις. Πέρυσι η εκπαιδευτική κοινότητα κυνηγούσε να βρει βιβλία. Φέτος τρέχει και δεν φτάνει να καλύψει χρέη και κενά. «Έρχεται ο χειμώνας και δεν έχουμε πετρέλαιο και φυσικό αέριο» μου λέει ο πρόεδρος της Γ΄ ΕΛΜΕ Μπάμπης Κόκλας και συνεχίζει: «Το ποσοστό του Υπουργείου Εσωτερικών για τις λειτουργικές δαπάνες δεν το έχουμε πάρει. Τα προβλεπόμενα χρήματα θα είναι κατά 54% λιγότερα. Υπάρχουν σοβαρά προβλήματα οφειλών σχολικών μονάδων προς τις πρώην ΔΕΚΟ, προς τους προμηθευτές γραφικής ύλης. Δεν έχουμε ακόμα καθαρίστριες σε όλα τα σχολεία της Αθήνας. Τα ψιλο-προβλήματα επιβαρύνουν την κατάσταση. Λείπουν λάμπες. Βρύσες στάζουν. Όταν δεν έχεις χρήματα, η παραμικρή επισκευή είναι δύσκολη. Ο δήμος αδυνατεί. Δίνει πια ελάχιστη βοήθεια. Βάζουμε πλάτη, αλλά μέχρι πότε το φιλότιμο;».
Χωρίς δασκάλους
Η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας υπολόγισε 3.750 κενά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση σ’ όλη την ελληνική επικράτεια. Ειδικότερα στη Β΄ Αθηνών υπάρχουν 40 κενά, 342 στην Ανατολική Αττική, 190 στη Δυτική Αττική και 440 τάξεις αναζητούν δασκάλους στον Πειραιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΛΜΕ μετά τους 1.200 διορισμούς αναπληρωτών υπάρχουν 3.500 κενά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παράλληλα τα τελευταία τρία χρόνια έχουν φύγει περί τους 13.000 με 14.000 εκπαιδευτικούς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχουν διοριστεί μόλις 2.000. «Τα προβλήματα προέρχονται από την πολιτική της λιτότητας, από την πολιτική των περικοπών. Οι δαπάνες προς τις σχολικές επιτροπές είναι ελάχιστες» λέει ο γενικός γραμματέας της ΟΛΜΕ, Θεμιστοκλής Κοτσιφάκης.
Οι σχολικές επιτροπές καθιερώθηκαν το 1990 με τον Καποδίστρια 2. Σήμερα είναι «Καλλικρατικές» και σε κάθε δήμο υπάρχει μία σχολική επιτροπή για την Πρωτοβάθμια και μία για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών δίνεται σε δόσεις και στη συνέχεια η επιτροπή κατανέμει τους πόρους σε κάθε σχολική μονάδα, βάσει ενός μαθηματικού τύπου.
«Οι σχολικές επιτροπές είναι αυτές που δίνουν χρήματα στα σχολεία για να λειτουργήσουν: για να αγοράσουν πετρέλαιο, γραφική ύλη, επισκευές. Φέτος έχει δοθεί περίπου το ένα τρίτο των χρημάτων σε σχέση με το κονδύλι του 2009. Αυτό φέρνει τα σχολεία σε δραματική κατάσταση. Δυστυχώς το σχολείο απευθύνεται μετά στην τσέπη των γονιών. Οι μαθητές φέρνουν το φωτοτυπικό χαρτί, οι σύλλογοι γονέων βάζουν τα χρήματα. Οι επισκευές έχουν μείνει πίσω. Δεν υπάρχει χρήμα. Οι δήμοι διαμαρτύρονται. Υπήρχαν πάντα περιοχές με σχολεία σε καλή κατάσταση και άλλα που ήταν άθλια. Ακόμα υπάρχουν διπλοβάρδιες, σχολεία σε ακατάλληλα, επικίνδυνα κτίρια. Ακόμα, υπάρχουν συστεγαζόμενα σχολεία. Σε αυτά οι αίθουσες πολλαπλών χρήσεων και οι βιβλιοθήκες καταργούνται, ενώ στήνονται τάξεις προκάτ σε υπόγεια, ακόμα και κάτω από σκάλες».
Η Α΄ ΕΛΜΕ ξεκίνησε «χωρίς θέρμανση». Στο 8ο Λύκειο της οδού Νικοπόλεως έχει διακοπεί το φυσικό αέριο. Ο χειμώνας θα τους βρει πιθανότατα χωρίς θέρμανση και ο λογαριασμός για το ρεύμα εκκρεμεί, καθώς το σχολείο χρωστάει 4.500 ευρώ στη ΔΕΗ. Στο 19ο Λύκειο - 42ο Γυμνάσιο της οδού Μιχ. Βόδα γίνονται διακοπές του φυσικού αερίου, διότι δεν έχουν πληρωθεί οι λογαριασμοί. Στη Β΄ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής, σε κάποια σχολεία του Αμαρουσίου χρωστούν σε θέρμανση έως και 230.000 ευρώ.
Στη Γ΄ ΕΛΜΕ ακόμα ψάχνουν «Ένα σχολείο για την Κυψέλη». Συγκρότημα Βελβενδούς: 30ό Γυμνάσιο-Λύκειο, 39ο Γυμνάσιο-Λύκειο. Είκοσι χρόνια στο καθεστώς της διπλοβάρδιας. Το κτίριο κρίθηκε αρχικά ακατάλληλο το 1994. Ξανακρίθηκε ακατάλληλο το 2001. Το μάθημα στα συστεγαζόμενα σχολεία γίνεται σε υπόγεια, σε αίθουσες χωρισμένες με γυψοσανίδες, χωρίς αερισμό, φωτισμό και τουαλέτες. «Εδώ και τώρα, δηλαδή χθες, θα έπρεπε να ανεγερθεί ένα σύγχρονο κτίριο στη συμβολή των οδών Κόκκερελ, Αγίων Αναργύρων και Λυδίας». Ο πρόεδρος της Γ΄ ΕΛΜΕ Μπάμπης Κόκλας προσθέτει ότι από το 2009 υπάρχει απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων με την οποία έχουν ήδη εγκριθεί: το τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο και οι όροι δόμησης του σχολείου. Το έργο δεν θα προχωρήσει εάν δε γίνει η ανάθεση τεχνικογεωλογικής μελέτης καταλληλότητας και εδαφοτεχνικής μελέτης ευστάθειας.
Στη Διεύθυνση Π.Ε. Γ΄ Αθήνας για τρίτη εβδομάδα τα ειδικά σχολεία του Αιγάλεω (αυτισμού, κινητικών προβλημάτων και ειδικό νηπιαγωγείο) δεν λειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού.
Ο νόμος δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Από το 1985 ο νομοθέτης πήρε το μέτρο και υπολόγισε ότι: σε κάθε νήπιο (ασχέτως διαστάσεων) αναλογούν 1,72 τ.μ. Αρχικά ο νόμος όριζε ότι χωρούν 30 νήπια ανά τάξη. Από το σχολικό έτος 2006-2007 το ΦΕΚ άλλαξε: «Ο αριθμός των νηπίων ανά νηπιαγωγό ορίζεται στα 25 νήπια». Το 1997 καθιερώθηκε το ολοήμερο σχολείο με το νόμο 2525, ο οποίος αναφέρεται μόνο στην ημερήσια διάρκεια λειτουργίας. Τα κριτήρια που θέτει εγκύκλιος για τα «διδακτήρια προσχολικής αγωγής» τηρούνται σαν «ευαγγέλιο». Ποια είναι αυτά;
Το νηπιαγωγείο είναι ισόγειο
Ο αύλειος χώρος πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 τ.μ. ανά νήπιο
Η αίθουσα πρέπει να είναι τουλάχιστον 30 τ.μ.
Το ύψος της αίθουσας τουλάχιστον 3,5 τ.μ.
Η φωτιστική επιφάνεια να είναι τουλάχιστον το 20% του εμβαδού της αίθουσας
Οι πόρτες να ανοίγουν από μέσα προς τα έξω
Χώροι υγιεινής: 1 wc ανά 10 νήπια και 1 νιπτήρας ανά 5 νήπια, ο ένας από αυτούς εντός της αίθουσας
«Το δικό μου το σχολείο δεν έχει νιπτήρα, ούτε τουαλέτες. Τσιμέντο παντού. Δεν υπάρχει χώρος στην αυλή πέρα από μια αμμοδόχο, που το χειμώνα είναι τελείως ακατάλληλη για παιχνίδι. Τα μισά νηπιαγωγεία στην Ελλάδα είναι παράνομα». Η Κατερίνα Τζαβάρα είναι νηπιαγωγός-συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Έχει περάσει από την ιδιωτική εκπαίδευση και τώρα εργάζεται στο Δημόσιο. «Δεν μπορεί να είναι νόμιμο ένα νηπιαγωγείο που είναι σε υπόγειο ή σε κατάστημα. Τα μισά ολοήμερα δεν πληρούν τις προϋποθέσεις. Δεν υπάρχει χώρος ξεχωριστός για την ξεκούραση, δεν έχουν κουζίνα».
Ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 11 νήπια ανά τάξη. «Έξω έχουν βοηθούς. Ποτέ δεν είναι η αίθουσα και ο/η εκπαιδευτικός μόνος του με 25 παιδιά, τα οποία δεν μπορεί να αφήσει μόνα ούτε για δύο λεπτά. Έχουμε καταλήξει να δουλεύουμε περισσότερο για την ασφάλεια των παιδιών και λιγότερο για το γνωστικό μας αντικείμενο».
Ολοήμερο στη Σαλαμίνα
«Δεν υπήρχε χώρος ξεχωριστός για το νηπιαγωγείο. Κάναμε ολοήμερο στο διάδρομο που ένωνε τις άλλες τρεις τάξεις. Διάδρομος, αριστερά και δεξιά δύο αίθουσες, μπροστά οι τουαλέτες και το γραφείο καθηγητών-αποθήκη. Βάλαμε στο διάδρομο δύο καναπεδάκια και υποδεχτήκαμε 15 παιδιά. Αυτό είναι το ολοήμερο. Ό,τι περισσεύει μπορεί να γίνει τάξη. Αξιολόγηση υποδομών; Θέλει πολύ μυαλό; Πώς να αξιολογήσεις μια υποδομή που δεν πληροί τις προϋποθέσεις της εγκυκλίου; Φαίνεται με γυμνό μάτι. Ελλείψεις πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. Τα μόνα χρήματα που θα πάρουμε φέτος είναι για τη θέρμανση, ώστε να πληρωθούν τα πάγια. Κι ακόμα υπάρχουν σχολεία που οφείλουν τα περσινά. Υπάρχουν σχολεία που ζητούν χρήματα από τους τοπικούς φορείς και τους γονείς. Τι δημόσια εκπαίδευση είναι αυτή, αν καταλήγω να ζητώ χρήματα από τον άνεργο πατέρα για τη θέρμανση του σχολείου; Είναι φαύλος κύκλος. Λείπει η οργάνωση. Το πρόβλημα δεν είναι οικονομικό. Ακόμα κι όταν είχαμε τα χρήματα δεν ήμασταν καλύτερα. Γίνονται σπατάλες και υπερβολές για πράγματα που δεν έχουν να κάνουν ούτε με το γνωστικό ούτε με το συναισθηματικό ούτε με το κινητικό κομμάτι της παιδείας».
Ο Γιαννάκης του Ίτον
Ο διευθυντής του 1ου Πειραματικού Γυμνασίων Αθηνών Κωστής Κοντογιάννης δηλώνει ότι με την εκπαίδευση έχει σχέση «κολλήματος». Γι’ αυτό και δεν αντέχει να ακούει ξανά και ξανά τη δικαιολογία ότι η έλλειψη χρημάτων ευθύνεται για την κατάσταση του δημόσιου σχολείου. «Γνωρίζεις πόσο σου κοστίζει η φοίτηση του παιδιού στο πιο άθλιο δημόσιο σχολείο; Λίγο παραπάνω από το να πήγαινε στο Κολέγιο. Κοστίζει γύρω 7.500 με 8.000 ευρώ το χρόνο. Δύο εκπαιδευτικοί εκπαιδεύουν κατά μέσο όρο ένα τμήμα 20-22 παιδιών. Ο κάθε εκπαιδευτικός κοστίζει 30.000 ευρώ (1.500 ανά μαθητή). Άρα 60.000 ευρώ πληρώνουμε μόνο για τους μισθούς δύο εκπαιδευτικών για 20 παιδιά.
Και συνεχίζουμε: λειτουργικά έξοδα του σχολείου, αναλώσιμα υλικά, βιβλία και διακίνηση βιβλίων, άλλα 3.000. Το κάθε παιδί κοστίζει 6.000 ευρώ. Όσα δίνεις για δίδακτρα στο Αρσάκειο. Να συμπεριλάβω και κάποια άλλα έξοδα; Το κτίριο του Πειραματικού στην Πλάκα έχει έξοδα, έχει αποσβέσεις κτιριολογικές, έχει ανάγκες συντήρησης. Το Υπουργείο Παιδείας διαθέτει ένα διοικητικό μηχανισμό που έχει κόστος περίπου όσο και το μάχιμο (εκπαιδευτικοί). Εάν ο Γιαννάκης πήγαινε στο 1ο Λύκειο Κορωπίου, το οποίο όλως τυχαίως ανήκει σε τοπικό δημοτικό παράγοντα, ο πολίτης θα πλήρωνε συν 150.000 το χρόνο ενοίκιο για τη σχολική εγκατάσταση. Για πόσα παιδιά; Για το φοβερό αριθμό των 200 μαθητών. Εάν, δε, υπολογίσεις ότι για να μεταφέρουμε 5.000 μαθητές σε όλη την ανατολική Αττική πληρώσαμε 19.000.000 ευρώ σε τρία χρόνια... Φτάνουμε κάπου στα 12.000 ευρώ. Ο Γιαννάκης επί της ουσίας δαπανά όσα κι ένας σπουδαστής στο κολέγιο του Ίτον στη Βρετανία. Το Δημόσιο δεν μπορεί άλλο. Πρέπει να προσλάβει εκατοντάδες εκπαιδευτικούς που δεν κάνουν τίποτα. Αντί να πάρει τους μισούς και να τους πληρώσει καλά, παίρνει τους διπλάσιους για να διαχειριστεί την πείνα».
Η μπάλα μόνιμα στην εξέδρα
Σύμφωνα με τον Κ. Κοντογιάννη, η εκπαίδευση είναι ο μόνος χώρος που πάντα φταίει κάποιος άλλος και όχι εμείς. «Τι εννοώ; Έχουμε άθλια βιβλία. Δεν φταίω εγώ, λέει ο συγγραφέας του βιβλίου. Το αναλυτικό πρόγραμμα φταίει. Δεν φταίω εγώ, λέει ο υπουργός, αλλά αυτοί που το έγραψαν. Δεν φταίμε εμείς, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Κτιριακές υποδομές ακατάλληλες: Δεν φταίω εγώ, λέει το υπουργείο. Φταίει ο δήμος. Δίκιο έχει. Ο δήμος λέει, δεν φταίω εγώ, αφού δεν έχω πια λεφτά. Ο καθηγητής λέει, δεν κάθομαι 20 ώρες στο σχολείο γιατί απλά μετά το μάθημα δεν έχω πού να κάτσω. Αλήθεια, λέει. Είναι όλοι παστωμένοι στο γραφείο του διευθυντή. Τα παιδιά διαμαρτύρονται για τις αυλές. Μας λένε: Πού θα παίξουμε για να εκτονωθούμε; Δίκιο έχουν. Άμα το γκρεμίσουν θα φταίνε τα παιδιά; Όχι. Δεν φταίνε που κάνουν κατάληψη, το μισούν το σχολικό κτίριο».
Για την ΟΛΜΕ το στοίχημα είναι το μέλλον. «Η παιδεία για μια χώρα σε κρίση είναι η επένδυση για το μέλλον» λέει ο γενικός γραμματέας της ομοσπονδίας. «Τα περισσότερα σχολεία δεν εμπνέουν αγάπη στα παιδιά. Το σχολείο το έχουμε συνδέσει με καταπίεση. Πρέπει να βάλουμε τα παιδιά μέσα στη διαδικασία. Να τους δώσουμε την ευκαιρία να φτιάξουν το σχολείο τους για να το νιώσουν δικό τους. Να γίνει το δωμάτιό τους. Προϋπόθεσή, όμως, είναι να υπάρχουν τα υλικά. Δεν μπορείς συνέχεια να λες στα παιδιά και στους γονείς: φέρτε μπογιές από το σπίτι σας».
Αυτό έκαναν πράξη οι μαθητές και οι δάσκαλοι του 1ου Δημοτικού Σχολείου Αθήνας, στη Σπύρου Μερκούρη στο Παγκράτι. Το σχολείο τους από τις αρχές του καλοκαιριού μεταμορφώθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «Ζωγραφίζοντας σχολικά κτίρια» της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς. «Δεν είναι εξαιρετικό; Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν και στους περίοικους αρέσει, εκτός ελαχίστων, κυρίως ηλικιωμένων. Μας φτιάχνει τη διάθεση κι επιπλέον απηχεί το ιδανικό μήνυμα για ένα σχολείο. Το σχολείο πρέπει να απελευθερώνει το πνεύμα» μας είπε η διευθύντρια του σχολείου Κατερίνα Μαρκογιαννάκη. Το δημιούργησαν οι street artists Νers/Ozone/Senor/ Scar (ανήκουν στην ομάδα Carpe diem): «Θέμα του ο χαμένος ελεύθερος χρόνος. Στόχος μας δεν είναι μόνο η επικοινωνία με τη νεαρή ηλικία, η παρέμβαση ξεπερνά το σχολείο, αγγίζει όλη την κοινότητα».
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
15°
