Σαράντα χρόνια μετά την ένταξή μας στην ΕΟΚ (τώρα ΕΕ), αισθανόμαστε όλο και πιο συχνά ότι ζούμε στην Ευρώπη.
Μια μέρα, πριν το τωρινό λοκντάουν, ένας κύριος μεγαλούτσικος προσπαθούσε μπροστά μου να βγάλει εισιτήριο στο μετρό και δεν τα κατάφερνε. Παρόλο που είμαι στόκος στα τεχνικο-τεχνολογικά, του έδειξα πώς γίνεται (ήθελε εισιτήριο για αεροδρόμιο). Κοίταξε με θαυμασμό το εισιτήριό του και φώναξε ενθουσιασμένος, «Αιντέεε! Γίναμε Ευρώπη!». Ο κύριος είχε ζήσει σαράντα χρόνια στη Γερμανία («Είχα κάρτα εκεί, θα βγάλω κι εδώ!») αλλά δεν περίμενε ότι θα συναντούσε στην Ελλάδα ανάλογη διαδικασία έκδοσης εισιτηρίου με εκείνη της Γερμανίας. «Τόσα χρόνια που έλειψα, προχώρησε το πράγμα!» έλεγε με πολλά θαυμαστικά στο τέλος της κάθε φράσης.
Ναι, γιατί είμαστε εδώ και 40 χρόνια στην ΕΟΚ, δηλαδή στην ΕΕ. Έχουμε εισπράξει χρηματοδοτήσεις από ευρωπαϊκούς πόρους για μεγάλα έργα που ολοκληρώθηκαν με επιτυχία, έχουμε προδιαγραφές για όλα όσα τρώμε, πίνουμε, φοράμε, χρησιμοποιούμε (οι λεγόμενες «ευρωπαϊκές προδιαγραφές») έχουμε προχωρημένο Δίκαιο, σωστά, ευρωπαϊκού επιπέδου, έχουμε σύμφωνα συμβίωσης, παλεύουμε για δικαιώματα ομόφυλων ζευγαριών, για δικαιώματα γυναικών, για δικαιώματα ατόμων ανεξαρτήτως φύλου, LGBT και, αν αμφιβάλλετε, τσεκάρετε στο ίντερνετ τι λένε οι ινστρούχτορες στο θέμα «Δικαιώματα LGBT ανά χώρα» - θα βεβαιωθείτε ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται πολύ πιο μπροστά από πλούσιες κατά τα άλλα, πλην όμως μη-ευρωπαϊκές χώρες που δεν θέλω να αναφέρω για να μη τυχόν με δείρει κανείς, τη μία στις εκατό μέρες που θα ξεμυτίσω από το σπίτι μου. Γυρεύεις;
Η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος της ΕΟΚ την 1/1/1981 – ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε υπογράψει τη συμφωνία της ένταξης το 1979 αλλά αυτά τα πράγματα θέλουν χρόνο, δεν είναι σαν συμμετοχή σε ζουμ κολ. Το 1985 εγκρίθηκαν τα ΜΟΠ, Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Το 1993 η ΕΟΚ έγινε ΕΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση. Το συνολικό ποσό που εισέρρευσε στην Ελλάδα μέσα σε αυτά τα χρόνια είναι 161,9 δισεκατομμύρια σημερινά ευρώ – τα 83,7 δισεκατομμύρια πήγαν στον αγροτικό τομέα. Υιοθετήσαμε το ευρώ στις 1/1/2002.
Όλα αυτά ξεκίνησαν από έξι χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) που υπέγραψαν το 1957 τη Συνθήκη της Ρώμης ως «Κοινότητα των έξι». Μια Ευρώπη που είχε μόλις σηκώσει κεφάλι από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σκέφτηκε ότι τα διακόσια της εκατομμύρια πολίτες/καταναλωτές θα έβγαιναν κερδισμένοι αν άνοιγαν οι δρόμοι για ελεύθερο εμπόριο χωρίς δασμούς. Επίσης το Κράτος Δικαίου στο οποίο στηρίζεται η Ε.Ε. («οι ενέργειές της βασίζονται στις Συνθήκες που έχουν εγκρίνει δημοκρατικά και αυτοβούλως τα άλλα μέλη-κράτη») είναι το σύστημα που έχουμε σήμερα στην Ελλάδα στη Δικαιοσύνη, το οποίο δεν είχαμε πριν 40 χρόνια και το οποίο είναι πολύ καλύτερο από ό,τι ήταν «παλιά», ας πούμε πριν ψηφιστεί στο Σύνταγμα η αρχή της ισότητας των φύλων (το 1975 έγινε η ψήφιση, αλλά πήρε χρόνια να περάσει στην πρακτική), όταν τα ομόφυλα ζευγάρια δεν αναφέρονταν πουθενά, πόσο μάλλον να είχαν και δικαιώματα (δεν είχαν).
Η είσοδος στην Ε.Ε. «εξασφάλισε οικονομική ανάπτυξη και άνοδο του βιοτικού επιπέδου», «μείωση κόστους συναλλαγών», «αύξηση των εξαγωγών» - αυτά τα βρίσκω σε κείμενα οικονομολόγων, δεν τα κατεβάζω από το τσερβέλο μου... Χάρη στην Ε.Ε. πραγματοποιήθηκαν τα μεγάλα έργα που έχουν αλλάξει τόσο τη ζωή μας – αυτοκινητόδρομοι («όπως αουτομπάν!» θα έλεγε ο κύριος του μετρό), το Διεθνές Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, πάρκα, πλατείες, το μετρό το ίδιο. Μπορεί σε κάποιους τομείς να έχουμε μείνει μπανανία –υπάρχει κόσμος που το υποστηρίζει αυτό– και σίγουρα βρίσκεις περιοχές στην Αθήνα ή και σε άλλες πόλεις με μπανανιακές τάσεις, αλλά τέτοιες περιοχές, σκοτεινές, βρώμικες και σκληροτράχηλες βρίσκεις σε όλες τις πόλεις του κόσμου, ακόμα και στη Σκανδιναβία που πάντα κουνιέται ότι δεν έχει σκοτεινά σημεία (ποιος την πιστεύει; Όχι όποιος έχει διαβάσει την τριλογία του Stieg Larsson ή οποιοδήποτε βιβλίο του Henning Mankell).
Έχουμε εικοσιένα Έλληνες βουλευτές που μας εκπροσωπούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Έχουμε Προγράμματα Περιβαντολλογικής Δράσης – και ολόκληρο Υπουργείο Περιβάλλοντος, που δεν είχαμε πριν. Χάρη σε αυτό το Υπουργείο καταφέραμε να γλιτώσουμε από το νέφος, το οποίο έπνιγε την Αθήνα από το ΄74. Έχουμε καθαρές παραλίες, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, και καθαρίζουμε τις αμμουδιές μας για τους (Ευρωπαίους και μη) τουρίστες.
Ταξιδεύουμε σε όποια χώρα της Ευρώπης μας αρέσει, χωρίς δυσκολία, χωρίς βίζα ή άλλες διατυπώσεις – περνάμε στον γκισέ «Ευρωπαϊκά Διαβατήρια» καμαρωτοί-καμαρωτοί. Μπορούμε να κάνουμε αίτηση σε ευρωπαϊκές εταιρείες, αν μας έρθει να ξενιτευτούμε, και έχουμε προτεραιότητα ως ευρωπαίοι πολίτες γιατί μαζί με την ελληνική ιθαγένεια, εδώ και 40 χρόνια έχουμε και την ευρωπαϊκή ιθαγένεια. Υπάρχουν Έλληνες που μπαίνουν στο μετρό και λένε «Ευρώπη γίναμε», με περιφρόνηση, τσουκ-τσουκ-τσουκ, κουνώντας απογοητευμένοι το κεφάλι. Υπάρχουν Έλληνες που νοσταλγούν τη δραχμούλα, την κινησούλα («Κάναμε τότε τρεις ώρες να περάσουμε τη Σταδίου!» - αλήθεια λένε, ήμουν εκεί, απλώς με τα πόδια). Νοσταλγούν πράγματα που φαίνονται γραφικά τώρα – τα μικρά μπαρουτοκαπνισμένα καφενεία, τα σαρδελλομυρωμένα μπακάλικα, τα παλιακά λεωφορεία με τα σπασμένα παράθυρα, το ελεύθερο κάπνισμα στα νοσοκομεία, αεροπλάνα και πούλμαν, την εποχή που ο γύρος ήταν χοιρινός, ίσως και οι άντρες ήταν άντρες, ίσως νοσταλγούν και άλλα πράγματα που δεν εικονογραφούν «την αυθεντική Ελλάδα», παρά την Ελλάδα του παρελθόντος. Ούτε καν την παλιότερη, λίγο πιο βρόμικη, πιο τσαλακωμένη, πιο πρόχειρη Ελλάδα, παρά αυτήν που βλέπουμε στις ωραίες, καλοκαιρινές ελληνικές ταινίες του ΄60 και ΄70. Τη νοσταλγούμε επειδή ήμασταν σαράντα χρόνια μικρότεροι, όχι επειδή ήταν καλύτερη εκείνη η Ελλάδα.
18°
