Πολεοδομίες: Πού κόλλησε η εξέλιξή τους και πώς μπορούν να γίνουν φιλικές προς τον πολίτη και τους μηχανικούς
Ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ εξήγγειλε την ενσωμάτωση των Πολεοδομιών της χώρας στον Οργανισμό του Κτηματολογίου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτός θα επανενταχθεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Χωροταξίας. Παρότι αργοπορημένη μεταρρύθμιση, φαίνεται να έχει κάποιο θετικό πρόσημο, και εφόσον βέβαια γίνουν πολλές ακόμη διορθώσεις στη λειτουργία των νευραλγικών, αυτών υπηρεσιών.
Είμαστε μια χώρα που εξαρτόμαστε από τις επενδύσεις. Ή να το πω διαφορετικά οι επενδύσεις - εξωτερικού και εσωτερικού - είναι ο μόνος μοχλός της οικονομίας που μας πάει μπροστά με υπεραξία, καθώς αυξάνει το εισόδημα και δημιουργεί θέσεις εργασίας. Σε αυτό συμφωνεί και σύσσωμη η main stream πολιτική τάξη της χώρας, εκτός από τις πολιτικές παρατάξεις που ομνύουν σε άλλα ιδεολογικά προτάγματα, είτε τμήμα της αριστεράς, που παγιδεύεται σε φαντασιακές ιδεοληψίες εκτός τόπου και χρόνου , είτε η Ακροδεξιά που δεν ενσωματώνει καν την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη στο λόγο της. Η κρισιμότερη κρατική υπηρεσία πάντως της βιώσιμης ανάπτυξης ενός τόπου είναι οι Πολεοδομίες. Είναι το "criticism path", η κρίσιμη διαδρομή που λέμε, για να πετύχει μια επένδυση που στις περισσότερες των περιπτώσεων έχει σχέση με τη γη, την οικοδόμηση, την περιβαλλοντική προσαρμογή. Είτε θέλεις να κάνεις ξενοδοχείο, είτε εργοστάσιο, είτε οινοποιείο, είτε κατοικίες, είτε μικρές εργασίες οπουδήποτε είσαι υποχρεωτικά σε συνδιαλλαγή με την Πολεοδομία.
Αφελώς τις προηγούμενες δεκαετίες όταν όλα ήταν χαλαρά και ευδαιμονώς αμέριμνα, οι Πολεοδομίες ανήκαν στις τότε Νομαρχίες. Εκεί τις συνάντησα κι εγώ ως νεαρός μηχανικός στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Οι Πολεοδομίες όπως και οι πάλαι ποτέ Εφορίες έχουν πολύ εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνοκρατικό αντικείμενο. Παράλληλα και στις δύο περιπτώσεις διακυβεύονται ισχυρά οικονομικά κίνητρα και συμφέροντα. Ως εκ τούτου η ενσωμάτωση στην ιεραρχία απαιτεί διοικητική ανω δομή που γνωρίζει το αντικείμενο και μπορεί να ασκεί έλεγχο. Ειδάλλως κάθε τοπική μονάδα δημιουργεί ισχυρή αυτονόμηση που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αδιαφάνεια και διαφθορά. Έτσι ακριβώς συνέβη στις περιπτώσεις τότε των Νομαρχιών. Στην περίπτωση των Εφοριών υπήρξε παλιότερα μια χαλαρή ένταξη στη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Οικονομικών, αναποτελεσματική όμως. Αλλά όταν απέκτησε ισχυρή συνεκτικότητα και πυραμιδική διοίκηση με την οργάνωση της ΑΑΔΕ, υπήρξε ουσιαστική αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Χρειάστηκε να χρεοκοπήσουμε ως χώρα, και οι θεσμοί να επιβάλλουν το νέο μοντέλο συστήνοντας ως υποχρεωτική οδηγία την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, με κατακόρυφο μοντέλο οργάνωσης. Θυμόμαστε όλοι φαντάζομαι όταν τρέχαμε στις Εφορίες, περιμένοντας στην ουρά, και εξαρτώμενοι από τον Έφορο (τον ίδιο) να κάνει τον διακανονισμό των οφειλών!!
Οι Πολεοδομίες δεν εξελίχθηκαν. Από τις Νομαρχίες που ανήκαν το 2011, περάσανε στους Δήμους. Πιστεύω ότι ήταν πισωγύρισμα ολκής. Ακόμη χειρότερα από πριν. Αποτυχημένη εκτιμώ πως ήταν η μεταρρύθμιση του 2011 γενικώς μεταξύ αρμοδιοτήτων Α’ και Β’ βαθμού Τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και της παρεμβολής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Στο δε θέμα των Πολεοδομιών πήγαμε ακόμη πιο πίσω. Ούτε τότε ο εκάστοτε Νομάρχης, ούτε μετέπειτα ένας Δήμαρχος μπορούσε να ασκήσει εκ’ της φύσεως των πραγμάτων το διευθυντικό δικαίωμα σε μια Πολεοδομία. Και δεν μπορούσε γιατί δεν τον μηχανισμό γνώσης για να το πράξει. Πέραν αυτού προστέθηκε το πρόβλημα της αντιστοίχισης με τους Δήμους, αλλά και της τεράστιας υποστελέχωσης που οφειλόταν και στο γεγονός πως οι Μηχανικοί από ένα σημείο και μετά στα μέσα της δεκαετίας του 2010 δεν είχαν κίνητρο να εργάζονται στις Πολεοδομίες. Η μόνη μικρο-μεταρρύθμιση υπήρξε το out sourching σε Μηχανικούς της ελεύθερης αγοράς τόσο για τον έλεγχο των οικοδομικών αδειών, όσο και για την διαχείριση των υποβληθέντων μελετών από τους ίδιους. Ωστόσο ένα μεγάλο τμήμα αρμοδιοτήτων όπως είναι η επιτέλεση της ρυθμιστικής αρχής, του τελικού ελέγχου, της παροχής πληροφοριών προς τους πολίτες και τους επενδυτές, της διαχείρισης καταγγελιών, της περιφρούρησης την νομιμότητας ξεπερνούσε πάντα και ξεπερνάει και σήμερα τις δυνατότητες και της σημερινής διάρθρωσης των Πολεοδομιών. Η παροχή υπηρεσιών είναι αργή και αναντίστοιχη των σύγχρονων αναγκών, οι Πολεοδομίες συνεχίζουν να είναι εσωστρεφείς και μη φιλικές προς τον πολίτη ακόμη και προς του Μηχανικούς , και τέλος τόσο υποστελεχωμένες που μοιάζουν με την χειρότερη εκδοχή ενός κράτους που είναι απών από την τεράστια κινητικότητα της ιδιωτικής αγοράς.
