Μύθοι και αλήθειες

Η λειτουργία της σκέψης και η ανάλυση της εμπειρίας αποτελούν δύο βασικούς πυλώνες για την κατανόηση της κάθε φορά τρέχουσας πραγματικότητας, όπως και της ιστορίας γενικότερα. Ωστόσο, υπάρχει πάντα μια σημαντική παράμετρος η οποία μπορεί να οδηγεί την ερμηνεία των πραγμάτων προς τη μια μεριά και αυτή η παράμετρος είναι το συναίσθημα και το ατομικό βίωμα. Έτσι ένα γεγονός από το παρελθόν μπορεί και επηρεάζει τη σκέψη ενός ατόμου ή μιας κοινωνικής ομάδας, συναισθηματικά, στο παρόν, οδηγώντας αυτό το άτομο ή την κοινωνική ομάδα σε άλλου τύπου συμπεράσματα από εκείνα τα οποία συμβαίνουν στην πραγματικότητα. 

Παράδειγμα, το 2010 μια βασική αλήθεια ήταν η πτώχευση του ελληνικού δημοσίου εξαιτίας των αλόγιστων δαπανών των τότε κυβερνήσεων σε μισθούς και συντάξεις, με δανεικά, τα οποία όμως το ελληνικό δημόσιο δεν μπορούσε πλέον να εξυπηρετεί και κατέρρευσε. Αυτή η βασική αλήθεια δεν έγινε αποδεκτή από ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας αλλά και από έναν αριθμό πολιτικών κομμάτων διαφορετικών ιδεολογικών τοποθετήσεων. Θεωρήθηκε ότι επρόκειτο π.χ. για μια επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων από τη μεριά της άρχουσας τάξης. Ότι επρόκειτο, δηλαδή, για έναν ταξικό πόλεμο και μάλιστα με βασικό υπεύθυνο την Ε.Ε.

Η πολιτική αντιπαράθεση που ακολούθησε από τη μεριά των θιγμένων ήταν οξεία και ανελέητη, ωστόσο ήταν μια αντιπαράθεση χωρίς αρχές και κυρίως χωρίς ένα συνεκτικό ιδεολογικό περιεχόμενο. Σ’ εκείνη την αδιευκρίνιστη συμμαχία συμμετείχαν αριστερά έως ακροδεξιά σχήματα με κύριο αντίπαλο το συστημικό κράτος, ενώ η φαντασία πήρε τη θέση της πραγματικότητας και ο μύθος αντικατέστησε τον ορθό λόγο. Βασικά επρόκειτο για μια αναίτια επίθεση στους δημοκρατικούς θεσμούς που ξεκινούσε από την απάρνηση της πραγματικότητας. Δηλαδή την απάρνηση ότι πράγματι το ελληνικό δημόσιο πλήρωνε υπέρογκους μισθούς και συντάξεις με δανεικά τα οποία δεν μπορούσε να εξοφλήσει. Πάνω σ’ εκείνη τη φαντασιακή βάση γεννήθηκαν μια σειρά από νέες μυθοπλασίες, όπως το περίφημο αφήγημα της «πρώτης φοράς αριστεράς», σε μια κυβέρνηση όπου κυριαρχούσε η ιδεολογική ασάφεια, ο ανορθολογισμός και η αντιφατικότητα. Στην ίδια βάση καλλιεργήθηκε ο μύθος του ικανού αριστερού ηγέτη, ο οποίος θα «έσκιζε» τα μνημόνια, παραπέμποντας τελικά σ’ ένα πρόσωπο ιδεολογικά αυτάρεσκου και εμπειρικά ανίκανου.

Σήμερα αυτός ο πολιτικός χώρος βυθισμένος στην ιδεολογική ασάφεια, αντιφατικότητα και παραδοξότητα, αγωνίζεται στα τυφλά, μπλεγμένος στην μυθολογία του, για κάτι το αόριστο και ασαφές. Όντας ο ίδιος ένα μυθολογικό κατασκεύασμα, αδυνατεί να διακρίνει την πραγματικότητα και, πολύ περισσότερο, να την ερμηνεύσει. Κάπως έτσι, αργά και βασανιστικά και έως τις επόμενες εκλογές, σχεδόν θα εξαφανιστεί, αφήνοντας ως εμπειρική «προίκα» τα θλιβερά πεπραγμένα του.  Ωστόσο, και παρ’ όλα αυτά, η δύναμη του μύθου εξακολουθεί και είναι ισχυρή επηρεάζοντας γενικότερα τον χώρο της πολιτικής όπως π.χ. εκείνον της κεντροαριστεράς. Το σημαντικότερο, ο μύθος εμφανίζεται πάλι συσκοτίζοντας ξανά την αλήθεια.

Αυτή η συσκότιση φαίνεται, ας πούμε, και σε τοποθετήσεις υποψήφιων προέδρων στις επικείμενες εκλογές του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι στη βάση της ενδυνάμωσης του μύθου μιας τάχα δίκαιης μοιρασιάς με τον λαό, υποστηρίζουν απόψεις ενίσχυσης ενός κρατικό-καπιταλιστικού μοντέλου. Έτσι, προβάλλοντας τον μύθο της ορθότητας των κρατικοποιήσεων, από τη μια αγνοούν την πραγματικότητα της οικονομικής επιτυχίας των επιχειρήσεων και από την άλλη επιδιώκουν λίγο-πολύ να επιστρέψουμε στις δεκαετίες του 1980-90 των αλόγιστων δαπανών χωρίς έσοδα. 

Φαίνεται ότι κάποιοι υποψήφιοι, «παίζοντας» το χαρτί της φιλολαϊκότητας περασμένων δεκαετιών, υποστηρίζουν νέες κρατικοποιήσεις, για νέους διορισμούς σταθερών ψηφοφόρων, αγνοώντας συνειδητά τη σύγχρονη πραγματικότητα των ΔΕΚΟ που ευημερούν, απελευθερωμένες πλέον από το συνδικαλιστικό σφιχταγκάλιασμα που τις είχε ρίξει στα τάρταρα. Έτσι, πουλάνε «παραμύθια» για να αποκομίσουν εκλογικά κέρδη, αγνοώντας την πραγματικότητα και το κυριότερο λειτουργώντας σε βάρος της οικονομικής ανάκαμψης του τόπου.