Ποιες είναι οι προσωπικές σας επιδιώξεις από τη συμμετοχή σας στις εκλογές;
Όπως σχεδόν όλοι οι συνομήλικοί μου, πρόλαβα να διαμορφώσω τη ζωή μου στις δεκαετίες πριν από την κρίση – και μάλιστα με τρόπο που μου αρέσει: τη δουλειά μου, τα παιδιά μου, τις γάτες μου, μια κανονική καθημερινότητα. Θα ήθελα να μπορώ να τη ζω χωρίς να παρεμβάλλεται σε καθημερινή βάση η πολιτική με βίαιο τρόπο. Χωρίς η πολιτική να με υποχρεώνει να αλλάζω βασικές επιλογές ή να απειλεί αυτά που θεωρούσα αυτονόητα. Με άλλα λόγια δεν είμαι πολιτικός ούτε ποτέ ήθελα να γίνω. Ήμουν όμως πάντα πολιτικοποιημένη. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, βλέπω ότι με τους χειρισμούς των πολιτικών μας αυτή η κανονικότητα γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Με το μάτι της δασκάλας καταλαβαίνω ότι το πολιτικό σύστημα μας απευθύνει συστηματικά τα λάθος ερωτήματα και, άρα, δεν είναι περίεργο που προκύπτουν λανθασμένες, και επικίνδυνες, απαντήσεις. Είναι αυτή η αγωνία που με παρέσυρε στην πολιτική μόλις το 2012, στην κορύφωση της κρίσης. Δηλαδή η ανάγκη να φωνάξω δυνατά: Προσοχή, πού πάτε;
Πώς βλέπετε τη συνεργασία της Δράσης με το Ποτάμι; Και οι δύο πολιτικοί χώροι σχηματίστηκαν στη διάρκεια της κρίσης. Και οι δύο χώροι ιδρύθηκαν από αγωνία για την πορεία της χώρας μπροστά στα συγκεκριμένα προβλήματα και στις συγκεκριμένες συνθήκες (οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά). Είναι με άλλα λόγια δύο κόμματα που εξ αρχής σχηματίστηκαν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα πραγματικά θέματα της συγκεκριμένης χώρας στις συγκεκριμένες δύσκολες στιγμές της κρίσης. Τις αξίες τους δεν τις επιδεικνύουν σαν κασκόλ ομάδας, αλλά τις δοκιμάζουν εφαρμόζοντάς τες στα πραγματικά ζητούμενα της σημερινής Ελλάδας. Αυτή είναι μια ουσιαστική προϋπόθεση για συγκλίσεις. Άλλωστε οι δύο χώροι εξ αρχής είχαν ένα μεγάλο πυρήνα κοινών προσεγγίσεων – στις μεταρρυθμίσεις, στην ανάγκη εκσυγχρονισμού του κράτους, στα δικαιώματα και τη σημασία τους, στην ευρωπαϊκή ταυτότητα. Η συγκεκριμενοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος του Ποταμιού (όπως παρουσιάστηκε στο «Κακογιάννης» πριν από λίγες μέρες), καθώς και η επικέντρωση σε πρακτικές λύσεις, νομίζω προσφέρουν ένα στέρεο πεδίο συνεργασίας ανθρώπων και ομάδων που προέρχονται από τους δύο χώρους. Είναι και ένα μάθημα προς το πολιτικό σύστημα: το Ποτάμι που προτείνει τη συνεργασία σαν γενικότερη λύση είναι πιο αξιόπιστο, καθώς την έχει ήδη δοκιμάσει με επιτυχία στο εσωτερικό του. Σε προσωπικό επίπεδο, η συνεργασία Ποταμιού-Δράσης με ικανοποιεί βαθύτατα, τόσο ως άτομο αλλά και ως ενεργό στέλεχος του Ποταμιού από τον Ιούνιο του 2014. Πέρα από τη συνάντηση με παλιούς φίλους Δρασίτες, αισθάνομαι ότι το Ποτάμι γίνεται αυτό που πάντα φιλοδοξούσε να είναι – ένα εργαστήρι ιδεών και προτάσεων για το καλό της χώρας. Με ρίζες και στους δύο χώρους βοηθώ να χτίζονται γέφυρες συνεργασίες και συνεννόησης.
Πώς σχολιάζετε την κατάσταση στο χώρο του Κέντρου;
Αν φανταστούμε τον περίφημο άξονα Αριστερά-Δεξιά σαν μια βέργα, τότε θα δούμε ότι το βάρος του λαϊκισμού έχει τραβήξει και τα δύο άκρα προς τα κάτω. Αυτό ανεβάζει το μεταρρυθμιστικό Κέντρο στην θέση της προωτοπορίας. Τώρα πλέον η πραγματική επιλογή δεν είναι Αριστερά-Δεξιά αλλά Μπροστά-Πίσω. Ολοένα και περισσότεροι συμπολίτες μας δείχνουν να συμφωνούν. Όμως, ενώ έχει αναποδογυρίσει ο κόσμος και οι απόψεις μας για αυτόν, ενώ έχει γίνει κοσμογονία στην οικονομία και κοινωνία, το πολιτικό προσωπικό παραμένει σχεδόν το ίδιο. Το ένστικτο προσωπικής αυτοσυντήρησης των παλιών πολιτικών έχει καταφέρει να μπλοκάρει όλες τις εξελίξεις που θα προσάρμοζαν το σύστημα στη νέα πραγματικότητα. Έτσι το Κέντρο στην Ελλάδα μένει χωρίς εκπροσώπηση. Δυστυχώς, οι διάφορες κινήσεις και πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν με ελπίδες τελικώς αναλώθηκαν σε συζητήσεις για θέσεις-καρέκλες και όχι για θέσεις-προτάσεις. Το αποτέλεσμα ήταν το Κέντρο να μην έχει ούτε τη δική του διακριτή φωνή, ούτε συγκεκριμένες προτάσεις για το μέλλον: Δεν έλεγε τι είναι και τι προτείνει, αλλά τι δεν είναι. Το Ποτάμι ήρθε για να καλύψει αυτό το κενό, δίνοντας μια αυτόνομη και δυνατή φωνή στο Μεταρρυθμιστικό Κέντρο – το Κέντρο των εξελίξεων και όχι το Κέντρο της διπλής άρνησης. Ως αδιαφιλονίκητη τρίτη δύναμη, φέρνει, επιτέλους, τη συζήτηση εκεί που θα έπρεπε να είναι.
Ποια είναι τα πιθανότερα μετεκλογικά σενάρια;
Παρά τις κραυγές και την έντεχνη καλλιέργεια φόβου από τη μια πλευρά και οργής από την άλλη, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες φαίνεται να αντιστέκονται. Δεν δείχνουν διατεθειμένοι να χαρίσουν αυτοδυναμία σε κανένα. Στο πλαίσιο αυτό, ένα ισχυρό Ποτάμι μπορεί να παίξει το ρόλο του καταλύτη. Θα το κάνει φροντίζοντας να αποφύγουμε ένα ατύχημα βραχυπρόθεσμα και βοηθώντας στη χάραξη μιας στρατηγικής για την επόμενη μέρα μεσοπρόθεσμα. Ό,τι και να λέγεται πριν τις εκλογές, τα θέματα που θέτει η πραγματικότητα θα είναι ίδια για όλους και μετά από τις εκλογές. Δεν θα χαριστούν λύσεις ούτε στη μία ούτε στην άλλη πλευρά. Κανένας από τους δύο μονομάχους δεν δείχνει να έχει σήμερα την ωριμότητα και την ψυχραιμία να αντιμετωπίσει τα θέματα της επόμενης μέρας.Παρά ταύτα, οφείλουμε ως πολίτες πρωτίστως (και ως Ποτάμι δευτερευόντως) να κάνουμε ό,τι μπορούμε προκειμένου όλοι να κοιτάξουν τα συμφέροντα της χώρας μας και όχι του χώρου τους. Με το εκλογικό σύστημα που ισχύει υπάρχουν πολλά εμπόδια σε μια ομαλή εξέλιξη συνεργασίας. Για παράδειγμα, υπάρχει κίνδυνος να συμβεί αυτό που όλοι απεύχονται, δηλαδή αλλεπάλληλες εκλογές μέχρι τελικής εξοντώσεως. Μερικοί θεωρούν ότι η αισιόδοξη προοπτική συνεργασίας και σύνθεσης που προτείνει το Ποτάμι αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αγνοούν, όμως, το πόσο ισχυρό χαρτί στη διαπραγμάτευση θα είναι οι συγκεκριμένες προτάσεις που θα βάλει το Ποτάμι στο τραπέζι. Εμείς, λοιπόν, λέμε ότι οφείλουμε να πορευόμαστε στοχεύοντας στο καλύτερο αποτέλεσμα. Αν προεξοφλούμε τα χειρότερα είναι περίπου βέβαιο πως θα τα πάθουμε. Το «αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα» είναι για τα παλιά κόμματα. Το Ποτάμι στοχεύει στην υπέρβαση.
Και ποιο είναι το ευκταίο για σας;
Μια αποδοτική συνεργασία με ρεαλιστικό πρόγραμμα που καταφέρνει επιτέλους να μας βγάλει από το Μνημόνιο με ασφαλή τρόπο και να θεμελιώσει την πορεία της επόμενης μέρας. Αυτό που μπορεί να μας ενώσει είναι η ειλικρινής προσήλωση στη λύση των προβλημάτων του τόπου. Αν συμφωνήσουμε όλοι ότι πρέπει οπωσδήποτε να σωθούμε, τότε αυτό θα επιτρέψει –με νηφάλιο τρόπο– να συζητήσουμε και τα θέματα στα οποία θα συνεχίσουμε να διαφωνούμε. Σε τελευταία ανάλυση, το σημαντικό είναι να βγούμε από το τούνελ. Το ποιος θα μας οδηγήσει εκεί έχει πολύ μικρότερη σημασία. Σημασία έχει να τα καταφέρουμε.
Έχετε μια μακρά πολιτική διαδρομή. Με τι κριτήριο αλλάξατε πολιτικούς χώρους;
Προέρχομαι από μια οικογένεια με βαρύ πολιτικό όνομα και σημαντικό ρόλο στη Νέα Δημοκρατία. Αυτό όμως δεν με εμπόδισε να πιστέψω και να ενταχθώ στη Αριστερά, δίνοντας επικές μάχες με την ΚΝΕ στη μεταπολίτευση. Αυτός ο κύκλος του αριστερού ακτιβισμού έκλεισε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν αποχώρησα από την Κ.Ε. του ενιαίου Συνασπισμού. Από τότε η στράτευσή μου ήταν κυρίως επιστημονική. Θεωρούσα καθήκον μου να παρεμβαίνω συχνά – σχολιάζοντας τις οικονομικές επιλογές και επιδόσεις. Σε αυτό το διάστημα εμπέδωσα σταδιακά την πεποίθηση ότι η επίλυση των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας περνάει μέσα από το δρόμο των μεταρρυθμίσεων και των διεργασιών μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η πεποίθηση με οδήγησε αρχικά στη Δράση το καλοκαίρι του 2012, και ακολούθως στο Ποτάμι τον Ιούνιο του 2014. Έχω, λοιπόν, μια πολιτική διαδρομή που σε κάποιους φαντάζει αναπάντεχη. Πολλά άλλαξαν στην Ελλάδα και στον κόσμο. Δεν είναι μόνο η γνώμη μου που άλλαξε. Αυτό που δεν άλλαξε είναι ότι συμμετέχω παγίως στην πολιτική, χωρίς μερίδιο στην εξουσία. Ποτέ δεν με ενδιέφεραν οι καρέκλες, και φρόντισα να μη βρεθώ ποτέ σε σχέση οικονομικής εξάρτησης από την πολιτική ή από τα κόμματα.
Η Αν.Λ. είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και υποψήφια με το Ποτάμι στη Β' Αθηνών
22°
