Η επιστημονική γνώση σε συνδυασμό με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης είναι μια ασπίδα απέναντι σε κάθε μορφή λαϊκισμού, στους κάθε λογής δημαγωγούς
Η επιστήμη είναι δημόσιο αγαθό που προωθεί τη λογική, τη συστηματικότητα και την αξιοκρατία. Η επιστήμη δεν προσφέρει πάντα έτοιμες λύσεις, όπως θα θέλαμε.
Τίποτα δεν ανακόπτει την πρόοδο της επιστήμης και την ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη. Ούτε καν μια παγκόσμια και συμμετρική απειλή από τον αόρατο ιό.
Το 2020 περνάει στην Ιστορία, ως η χρονιά που ο πλανήτης σταμάτησε να κινείται και θρήνησε μόνο από την πανδημία βουβά, περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους. Και μένει επίσης στην Ιστορία και ως η χρονιά που η ανθρωπότητα συνεργάστηκε -σε χρόνο ρεκόρ- για να βρεθεί το εμβόλιο.
Την ίδια στιγμή που διάφορες πολιτικές ηγεσίες ανά τον κόσμο «κλείδωσαν» τα σύνορά τους και υποβάθμισαν (εν γνώσει τους) το μέγεθος του προβλήματος, επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο «διέλυσαν» τα δικά τους, εξυφαίνοντας ένα πρωτόγνωρο ιστό παγκόσμιας συνεργασίας απέναντι στον κοινό εχθρό.
Η πίστη στην επιστήμη και στα ιατρικά δεδομένα, η διαφάνεια στα επιδημιολογικά στοιχεία και η αληθινή καταμέτρηση κρουσμάτων, διασωληνωμένων και κυρίως θανάτων ανά πληθυσμό, μετατράπηκαν τελικά σε δείκτη δημοκρατίας.
Η διαφορά των σύγχρονων, ανοικτών, φιλελεύθερών δημοκρατιών σε σχέση με τα κλειστά αυταρχικά πολιτεύματα έγκειται ακριβώς στη σημασία που αποδίδουν οι ηγεσίες στην επιστήμη και στην αρχή της αλήθειας. Το κράτος δικαίου συνδέεται με τη διαχείριση των δεδομένων.
Η νέα πανδημία έφερε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις. Σήμερα όμως, ο κόσμος είναι πιο προηγμένος από ποτέ. Μέσα σε δυο μόλις μέρες παράγονται περίπου όσα δεδομένα (data) υπήρχαν από την αρχή της ανθρωπότητας. Ο νέος ιός αναγνωρίστηκε μέσα σε τρεις εβδομάδες. Αναλύθηκε το γενετικό του υλικό ταχύτατα και βρέθηκε ο τρόπος μετάδοσης. Χιλιάδες ερευνητές ανά τον κόσμο ανέπτυξαν τεστ, ανακαλύφθηκε το εμβόλιο, δοκιμάζονται φάρμακα, αξιοποιώντας τον τεράστιο αριθμό δεδομένων που παρήγαγε η ίδια η εξάπλωση της πανδημίας.
Η επιστημονική γνώση σε συνδυασμό με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης είναι μια ασπίδα απέναντι σε κάθε μορφή λαϊκισμού, στους κάθε λογής δημαγωγούς. Οι τελευταίοι, διασπείροντας μισές αλήθειες και fake news παραπληροφορούν τους πολίτες.
Σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής, νέων ασθενειών, και άλλων αναδυόμενων απειλών για την υγεία και την κοινωνία, η επιστήμη είναι -αναμφίβολα- η καλύτερη δυνατή μέθοδος που διαθέτουμε για να καταλάβουμε τον κόσμο και να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο. Ο ιός δεν νοιάζεται για την εθνικότητα των ανθρώπων που σκοτώνει. Ούτε για το αν είσαι συστημικός ή αντι-συστημικός.
Η επιστήμη είναι δημόσιο αγαθό που προωθεί τη λογική, τη συστηματικότητα και την αξιοκρατία. Η επιστήμη δεν προσφέρει πάντα έτοιμες λύσεις, όπως θα θέλαμε. Δεν παράγει βεβαιότητες, που τόσο εύκολα κάποιοι επικαλούνται. Αντιθέτως καλλιεργεί την υπομονή, τη σεμνότητα και την επιμονή.
Αν προκύπτει ένα παράπλευρο όφελος από την άσχημη πραγματικότητα της πανδημίας είναι η άνοδος της εκτίμησης των πολιτών στα επιστημονικά πορίσματα. Πλέον αναγνωρίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό ότι οι επιστημονικές γνώσεις και συμβουλές είναι χρήσιμες σε μια κοινωνία.
Η ανθρωπότητα δεν θα επικρατήσει της πανδημίας χωρίς τον ύψιστο βαθμό διεθνούς συνεργασίας. Τα επιστημονικά μοντέλα αποτελούν χρήσιμα εργαλεία χρηστής διακυβέρνησης αλλά σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν την ανάγκη για οξυδερκή ηγεσία.
Η ευθύνη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο είναι και κρατική και ατομική. Παρά την ανακάλυψη του εμβολίου, οι μάσκες και οι περιορισμοί στις συναναστροφές θα συνεχιστούν και το 2021. Από την συμπεριφορά -όλων μας- κατά τη διάρκεια των εορτών θα κριθεί ο βαθμός ελευθερίας κινήσεων και η αποκατάσταση της οικονομικής λειτουργίας.
Όσοι -με 80 νεκρούς τη μέρα- εξακολουθούν να νοιάζονται μόνο για το ρεβεγιόν τους την πρωτοχρονιά, ας σκεφτούν τι αλλαγή χρονιάς θα κάνουν οι συγγενείς των θυμάτων ή όσοι είναι στη ΜΕΘ.
