Εκλογές στη Βρετανία: Ο Αντώνης Καραμπατζός αναλύει γιατί το αποτέλεσμα δίνει πολλά περιθώρια ελιγμών εδώ στον Μπόρις Τζόνσον.
Ας μη γελιόμαστε. Εδώ και δεκαετίες, η ΕΕ δεν είναι ιδιαίτερα αγαπητή στο Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ). Οι σημερινές δε ηγεσίες των δύο μεγαλύτερων κομμάτων της χώρας δεν ήθελαν την ΕΕ, είτε ανοιχτά (Τόρις) είτε κατά βάθος (Εργατικοί). Ιδίως οι Τόρις είχαν παραδοσιακά μία έντονη δυσανεξία απέναντι στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, ήδη από την εποχή της Θάτσερ. Είναι μνημειώδεις, μεταξύ άλλων, οι πύρινες ομιλίες της τελευταίας κατά του ευρώ. Η επί δεκαετίες «βεβιασμένη» αυτή «παραλληλία» (Γ. Χειμωνάς) δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Αργά ή γρήγορα η ώρα του χωρισμού θα ερχόταν. Απλώς έπρεπε να συντρέξουν κάποιοι άλλοι παράγοντες, όπως πρωτίστως η ανάδυση ακραιφνών λαϊκιστών πολιτικών που θα είχαν τη δυνατότητα να συνεγείρουν προς την κατεύθυνση της αποχώρησης ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, κυρίως συνδέοντας την «κακή Ευρώπη» με το μεταναστευτικό – όπερ και εγένετο. Δεν υπάρχουν ασφαλώς ούτε δικαιολογίες πια από πλευράς του βρετανικού λαού. Ο οποίος εκφράστηκε υπέρ της αποχώρησης δύο φορές, και άμεσα με το δημοψήφισμα και μέσω της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με το χθεσινό συντριπτικό εκλογικό αποτέλεσμα. Vox populi λοιπόν, καθ’ όλα σεβαστή.
Οι Εργατικοί καταγράφουν μία ιστορική ήττα, μία πραγματική εκλογική συντριβή. Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα εκλογικά αποτελέσματα σε διάφορες περιφέρειες, ιδίως στον βορρά του ΗΒ, θα διαπιστώσει ότι έχασαν παραδοσιακά προπύργιά τους, με εργατικό κυρίως πληθυσμό. Βεβαίως, στην εξέλιξη αυτή δεν συνετέλεσε μόνο η επαμφοτερίζουσα και συγκεχυμένη στάση της ηγεσίας έναντι του Brexit, αλλά και αρκετές επιμέρους θέσεις της, που παραπέμπουν σε παρωχημένες πλέον διεθνώς μαρξίζουσες αντιλήψεις. Προφανώς η θεραπεία των ανισοτήτων είναι ένα σοβαρότατο ζήτημα, αλλά οι εθνικοποιήσεις επιχειρήσεων λ.χ. δεν μπορούν να αποτελούν το φάρμακο – όπως και άλλα μέτρα που διεκήρυσσε ο Κόρμπιν. Η τάση του Εργατικού κόμματος που ανέδειξε τον Κόρμπιν, και η οποία δεν απέρριψε μόνο τα πρόσωπα του σοσιαλδημοκρατικού «τρίτου δρόμου» αλλά και τις πολιτικές του, θα προβληματιστεί πλέον αρκετά σχετικά με την επόμενη προγραμματική πρόταση του κόμματος. Στην Ευρώπη αντίστοιχα θορυβημένη θα πρέπει να νιώθει και η νέα ηγεσία των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, που εμφανίζει, στον προγραμματικό της λόγο, αρκετές ομοιότητες με την κορμπινική πτέρυγα του βρετανικού Εργατικού κόμματος.
Από την άλλη πλευρά, ο Τζόνσον έχει λάβει σχεδόν λευκή εντολή από τον βρετανικό λαό. Ακολουθώντας μία εν πολλοίς μονοθεματική προεκλογική εκστρατεία, με κύριο και σχεδόν μοναδικό άξονα το Brexit, σε όλα τα υπόλοιπα ζητήματα κυβερνητικής πολιτικής δεν έχει υποσχεθεί παρά ελάχιστα. Έτσι, έχει λυμένα χέρια με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για έναν (ευφυή) λαϊκιστή πολιτικό, που έχει δείξει ότι δεν ορρωδεί προ ουδενός. Αυτό είναι προφανώς ιδιαίτερα επικίνδυνο, ενόψει και της ισχυρής πλέον κοινοβουλευτικής δύναμης που διαθέτει. Τώρα, ως προς το πώς θα οργανώσει την αποχώρηση και πόσο «σκληρό» ή «μαλακό» Brexit θα επιδιώξει και θα επιτύχει, μόνον εικασίες μπορούν προς το παρόν να διατυπωθούν. Όπως ιδίως οι νομικοί γνωρίζουν καλά, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και οι συμφωνίες που πρόκειται να καταρτιστούν το επόμενο διάστημα θα περιέχουν πολλές και κρίσιμες λεπτομέρειες, που θα καθορίσουν τις ζωές ανθρώπων και την οικονομική πορεία της χώρας. Το μόνο ίσως βέβαιο είναι ότι η περίοδος των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ μετά την 31.1.2020 θα είναι μακρά (μολονότι ο Τζόνσον έχει υποσχεθεί, λ.χ., συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ μέχρι το τέλος του 2020). Και οι διαπραγματεύσεις μπορεί να καταλήξουν σε ένα πραγματικό και καθολικό Brexit, ή και σε κάτι που (όπως έχουν επισημάνει και άλλοι) θα λέγεται μεν Brexit, θα μοιάζει με Brexit, αλλά στην ουσία δεν θα είναι Brexit... Το εκλογικό αποτέλεσμα της Πέμπτης δίνει πολλά περιθώρια ελιγμών εδώ στον Τζόνσον.
Βεβαίως, όταν ξεπεραστεί η ευφορία του εκλογικού αποτελέσματος (που έχει εμφανώς διαπεράσει και το κατά τα άλλα αμερόληπτο BBC…), τα προβλήματα για το ΗΒ θα είναι πολλά, και όχι μόνο οικονομικά (η άνοδος της στερλίνας αποτελεί μάλλον μία ένδειξη προσωρινής ανακούφισης λόγω της κυβερνητικής σταθερότητας που εξασφαλίστηκε). Ο Τζόνσον παραλαμβάνει Ηνωμένο Βασίλειο και κινδυνεύει να παραδώσει (μόνο) Αγγλία και Ουαλία. Οι πολίτες της Σκωτίας προεχόντως, και της Βόρ. Ιρλανδίας δευτερευόντως, ήδη έστειλαν σαφές μήνυμα, που περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας, που αντιτίθεται στο Brexit και τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας, κέρδισε 48 από τις 59 έδρες στη Σκωτία. Ήδη η εξαιρετικά ικανή πρόεδρος του κόμματος, Nicola Sturgeon, δήλωσε ότι θα ζητήσει νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Οι πολιτικοί συσχετισμοί ανατράπηκαν και στη Βόρ. Ιρλανδία σε βάρος των ενωτικών· το κυβερνητικό σχέδιο υπέρ ενός καθεστώτος τελωνειακής ένωσης θα συναντήσει σοβαρές αντιδράσεις. Και αν οι συντηρητικοί της Αγγλίας αισθάνονται εθνικά υπερήφανοι και δικαιωμένοι που «ανακτούν τον έλεγχο της πατρίδας τους» ξεφεύγοντας πλέον από τα δεσμά της ΕΕ, οι κάτοικοι ιδίως της Σκωτίας (αλλά και της Βόρ. Ιρλανδίας) έχουν και αυτοί κάθε λόγο να επιζητούν την εθνική τους υπερηφάνεια και πραγμάτωση μέσω της αποδέσμευσής τους από το άρμα του ΗΒ.
