Ο Μάνος Βουλαρίνος ρωτάει γιατί ενοχλεί η Γκρέτα, που φωνάζει για την κλιματική αλλαγή, αλλά όχι η ίδια κλιματική αλλαγή
Ομολογώ ότι η Γκρέτα δεν μου είναι συμπαθής. Δεν με ευχαριστεί να τη βλέπω και αν τη φανταστώ πιο μεγάλη (ή εμένα πιο μικρό) δεν μου φαίνεται να είναι ένας άνθρωπος που θα ήθελα να τον κάνω παρέα. Αλλά δεν την φοβάμαι, ούτε την αισθάνομαι ως μια απειλή για την ύπαρξή μου. Αντιθέτως, την κλιματική αλλαγή την τρέμω και ξέρω πως με απειλεί. Εμένα και μερικά δισεκατομμύρια γήινους ακόμα. Και το να ασχολούμαι πιο πολυ με το ύφος της Γκρέτα που φωνάζει για την κλιματική αλλαγή απ’ ό,τι με την ίδια την κλιματική αλλαγή, δείχνει περισσότερο δικό μου πρόβλημα παρά δικό της.
Ξεκινώντας να διευκρινίσω ότι το κείμενο αυτό δεν αφορά τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής. Αν είστε τέτοιος παρακαλώ μην μπαίνετε στον κόπο να διαβάσετε. Μαζευτείτε με τους φίλους σας και μιλήστε για το πόσο σπουδαίος ηγέτης είναι ο Τραμπ ή για το πώς ο Κιούμπρικ σκηνοθέτησε την προσελήνωση, αλλά μη συνεχίσετε το διάβασμα. Θα χάσετε τον χρόνο σας και –το χειρότερο– μπορεί να σας έρθει η διάθεση να σχολιάσετε. Αν δεν λυπάστε τον εαυτό σας, τουλάχιστον λυπηθείτε εμάς.
Αφού λοιπόν μείναμε όσοι καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με το κλίμα και ότι κάτι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό, θα σας ρωτήσω: τι σας ενοχλεί η Γκρέτα; Τι σας πειράζει που ένας άνθρωπος παίρνει το πιο σοβαρό θέμα στην ιστορία της ανθρωπότητας και από ένα θέμα με το οποίο ασχολούνται μόνο οι ρεπόρτερ περιβάλλοντος το κάνει πρώτο θέμα σε όλο τον κόσμο; Τι σας πειράζει που κάποιος παίρνει την υπόθεση της επιβίωσης της ανθρωπότητας κι από ενασχόληση για ψαγμένους χίπστερ την κάνει πρωτοσέλιδο; Δεν θα έπρεπε να χαίρεστε που κάτι τοσο σοβαρό επιτέλους ξεκινάει να παίρνει τη δημοσιότητα που πρέπει; Δεν είναι πιο σημαντικό αυτό, από το ύφος της Γκρέτα;
Κάποιοι λέτε πως ο φανατισμός της είναι απωθητικός. Δεν διαφωνώ. Κάθε φανατισμός απωθητικός είναι. Αλλά σε έναν κόσμο που υπάρχουν φανατικοί ομάδων, φανατικοί καλλιτεχνών, φανατικοί αναγνώστες, φανατικοί σινεφίλ, φανατικοί τηλεθεατές, φανατικοί ακροατές, φανατικοί αριστεροί, φανατικοί δεξιοί, φανατικοί κάθε είδους και σκοπού, ο φανατισμός με την επιβίωση της ανθρωπότητας είναι ο λιγότερο παράλογος φανατισμός που μπορώ να σκεφτώ.
Λέτε πως δεν μπορεί ένα 16χρονο παιδί να ηγηθεί μιας τόσο σοβαρής προσπάθειας και συμφωνώ. Αλλά ταυτόχρονα δεν έχω δει κάποιον πιο ώριμο και πιο συγκροτημένο να έχει πετύχει σε επίπεδο ευαισθητοποίησης ούτε το ένα εκατοστό από όσα έχει πετύχει η μικρή Σουηδή. Δεν φταίει η Γκρετα που οι άνθρωποι που θα εμπνεύσουν και θα συγκινήσουν και θα είναι και ώριμοι και σοβαροί δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα. Δεν είναι η Γκρέτα που τους κρύβει, είναι οι ίδιοι που δεν έχουν την ικανότητα να φανούν. Είναι οι ίδιοι που δεν φαίνεται να υπάρχουν.
Λέτε ότι τα παιδιά δεν έχουν ιδέα. Φυσικά και δεν έχουν ιδέα. Γι’ αυτό κανείς όταν ζητάει συμβουλές για ένα σοβαρό ζήτημα δεν πηγαίνει στο μικρό του ανηψάκι. Αλλά τα παιδιά κάνουν θόρυβο. Και ο θόρυβος χρειάζεται για να δώσουμε προσοχή σε αυτούς που θα έχουν ιδέα. Αρκεί να παρατήσουν τις ντροπές και επιτέλους να εμφανιστούν. Ας κατεβάσουν λίγο τη μύτη τους κι ας κυνηγήσουν κι αυτοί το φως των προβολέων.
Λέτε πως τα κίνητρα της δεν είναι αγνά. Δεν καταλαβαίνω τι εννοείτε, όταν το λέτε αυτό. Εγώ π.χ. γράφω αυτά που διαβάζετε για να πληρωθώ. Ταυτόχρονα τα γράφω με κάθε ειλικρίνεια. Γράφω την άποψή μου επειδή κάποιος με πληρώνει για να τη γράψω. Τα κίνητρά μου είναι αγνά ή όχι; Έχει αυτό καμία σημασία; Από το τι με κάνει να γράφω, δεν έχει μεγαλύτερη σημασία το αν αυτά που γράφω είναι μαλακίες ή όχι;
Λέτε ότι από πίσω της κρύβονται εταιρείες ανανεώσιμης ενέργειας. Μα αν έχετε καταλάβει το πρόβλημα τότε θα έχετε καταλάβει και το ότι η ανανεώσιμη (ή και η πυρηνική) ένεργεια είναι η λύση στο πρόβλημα.
Λέτε ότι είναι υστερική. Εδώ εσείς, μεγάλοι και τάχα μου σοβαροί άνθρωποι οι περισσότεροι, υστεριάζετε με μια κατσαρίδα ή με κάποιον που θα σας βρέξει καθώς ποτίζει τα φυτά στο μπαλκόνι του και σας φαίνεται παράξενο και ενοχλητικό που ένα πιτσιρίκι υστεριάζει στην πιθανότητα αφανισμού της ανθρωπότητας;
Λέτε ότι είναι θύμα εκμετάλλευσης των γονιών της. Πιθανόν, αλλά αυτό αφορά εκείνην, τους γονείς της και ίσως τις υπηρεσίες πρόνοιας της Σουηδίας. Καμία σχέση δεν έχει με την ανάγκη για επείγουσα αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής που αφορά τους πάντες.
Λέτε ότι οι λύσεις που προτείνει είναι απλοϊκές ή ανεφάρμοστες. Μπορεί. Αφού λοιπόν καταλαβαίνετε τη σοβαρότητα της κατάστασης και επισημαίνετε το πρόβλημα στις προτεινόμενες λύσεις, αντί να ξοδεύετε τον χρόνο σας ασχολούμενοι με την Γκρέτα, ξοδέψτε τον γράφοντας και διαφημίζοντας τις λύσεις που θα έχουν αποτέλεσμα. Και μετά, αν σας μείνει χρόνος, κατακρίνετε και την Γκρέτα.
Τέλος, λέτε ότι όλα τα παραπάνω μαζί κάνουν κακό στο ίδιο της το μήνυμα. Κι αυτή είναι η μόνη σοβαρή κριτική που κανείς μπορεί να κάνει. Γιατί ο σκοπός του κάθε κήρυκα δεν είναι να πείσει αυτούς που έχουν ήδη πειστεί. Ούτε αυτούς που ξέρουν, αλλά συμφεροντολογικά παριστάνουν τους ανήξερους. Ο σκοπός του κήρυκα είναι να πείσει αυτούς που αμφιταλαντεύονται και (αν είναι πολύ καλός κήρυκας) και κάποιους που είναι από την άλλη πλευρά. Και είναι αλήθεια πως αυτός που αμφιταλαντεύεται (και πολύ περισσότερο αυτός που είναι από την άλλη πλευρά) μάλλον απωθείται από τον φανατισμό και το δεν σηκώνω αντιρρήσεις ύφος. Και υπο αυτήν την έννοια η Γκρέτα ίσως να είναι ένας κακός κήρυκας. Μόνο που δεν υπάρχει άλλος.
Μακάρι να εμφανιστεί κάποιος καλύτερος και πιο συγκροτημένος κήρυκας από την Γκρέτα. Μακάρι να υπάρξει κάποια άλλη (ή ακόμα καλύτερα άλλες) προσωπικότητες που θα μας θυμίζουν ποιο είναι το νούμερο 1 πρόβλημα του κόσμου μας και θα μας τσιγκλάνε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Αλλά μέχρι να εμφανιστούν θα πρέπει να μείνουμε με την Γκρέτα. Και να καταλάβουμε πως το ότι μιλάμε περισσότερο για το ύφος, την ηλικία, τα κίνητρα, τα συμφέροντα και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο της Γκρέτα, παρά για τα όσα λέει η Γκρετα, παρά για την κλιματική αλλαγή που μπορεί να είναι το τέλος της ανθρωπότητας, δεν είναι δικό της πρόβλημα. Ειναι μόνο δικό μας και μπράβο μας.
