Border patrol και γιατί ο κ. Βαρουφάκης έχει δίκιο

Κάθε φορά, σχεδόν κάθε φορά, που περνάω από έλεγχο αεροδρομίου εύχομαι να ήμουν υπουργός. Πρώην υπουργός έστω. Για να κάνω τη φασαρία που νιώθω ότι πρέπει να κάνω, ή να τραβήξω μια ωραία μήνυση να την ευχαριστηθεί η ψυχή μου. Αλλά, μιας και δεν έχω την παραμικρή εξουσία, υπακούω σε παράλογες απαιτήσεις, δέχομαι αδιαμαρτύρητα μικροπροσβολές και, όταν ξεμπερδεύω από το bullying, αναπνέω ελεύθερα που γλίτωσα και πάλι την περιπέτεια «Το εξπρές του Μεσονυκτίου». Δεν γλιτώνω πάντοτε: έχω βρεθεί σε δωμάτια χωρίς παράθυρο να περιμένω «τον υπεύθυνο» προκειμένου να με ανακρίνει και να ξεκαθαρίσει ότι δεν είμαι κατάσκοπος, έμπορος ναρκωτικών, παράνομη μετανάστρια ή η Μόντεστυ Μπλέιζ σε μυστική αποστολή.

Δικαίως έχουν γραφτεί πολλά ροκ κομμάτια για την αστυνομία των συνόρων ― πράγματι, τα περισσότερα αναφέρονται στα αμερικανο-μεξικανικά σύνορα και στις περιπολίες που μπορούν να σε φέρουν σε απόγνωση ακόμα κι όταν δεν είσαι Μεξικανός με πρόθεση να περάσεις τον Ρίο Γκράντε. Άλλωστε, πράγμα απρόσμενο, οι Αμερικανοί αστυνομικοί δεν είναι απαραιτήτως πιο αυταρχικοί και πιο ηλίθιοι από τους Ευρωπαίους. (Για τους Βενεζουελάνους, τους Αφρικανούς κ.τ.λ. οι συνθήκες είναι διαφορετικές και δεν υπάρχει, φυσικά, κανένα περιθώριο να διεκδικήσεις τα δικαιώματά σου ή, έστω, να διατηρήσεις την αξιοπρέπειά σου). 

Ο κ. Βαρουφάκης έπεσε μύτη με μύτη με Γάλλο μπασκίνα, από εκείνους που συνδυάζουν τη νευρικότητα του χωροφύλακα του Σαν Τροπέ με τη φιλοδοξία του πιστολά. Μικροί άνθρωποι που ασκούν τη μικρή, καθημερινή τους εξουσία: ας πούμε πως στις ΗΠΑ, σε περιβάλλον σχεδόν ελεύθερης οπλοφορίας, ο φόβος των αστυνομικών για τη σωματική τους ακεραιότητα τούς κάνει νευρικούς και η πίεση της αστυνομικής ηγεσίας για «αποτελέσματα» στο τέλος της μέρας, τους κάνει φιλόδοξους. Αλλά οι Γάλλοι δεν έχουν καμιά δικαιολογία: η στάση τους στα αεροδρόμια, αν και καθρεφτίζει τη γενική σπασμωδικότητα των ελέγχων (υπερβολές στη σωματική έρευνα, παράλογες ερωτήσεις, χάσιμο χρόνου) είναι απαράδεκτη σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. 

Καθώς η συμφωνία Σέγκεν δεν ισχύει πια στην πράξη και απαιτείται σχολαστικός έλεγχος διαβατηρίων, άτομα με πλημμελή εκπαίδευση και ελαττωματική προσωπικότητα αρπάζουν την ευκαιρία να υποβάλουν τους ταξιδιώτες σε μικρά, μεσαία και μεγάλα καψόνια. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο κριτήριο: μπορείς να βρεθείς μπλεγμένος με τυχαίο τρόπο. Όποιος διαβαίνει εθνικά σύνορα είναι υποψήφιος να ζήσει μια μίνι πολεμική ιστορία.

Το να ελέγχεις διαβατήρια είναι βαρετή δουλειά. Κάποιοι τη νοστιμίζουν με νταηλίκια. Σε μερικές χώρες, στην Κροατία για παράδειγμα –μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2013– τα νταηλίκια δεν είναι απλώς δυσάρεστο ύφος αλλά συνιστούν παραβίαση των διεθνών νόμων: οι Κροάτες έχουν μακρά παράδοση αυταρχισμού και βίας· οι Γάλλοι όμως δεν έχουν· αντιθέτως υπερηφανεύονται για τους θεσμούς και το δημοκρατικό τους πνεύμα. Και παρ’ όλ’ αυτά, συχνά, υπερβολικά συχνά, συμπεριφέρονται σαν να θέλουμε να εισβάλουμε στη Γαλλία πηδώντας πάνω από συρματοπλέγματα. Ένα παλιό κομμάτι του Μπράιαν Ίνο ―ορχηστρικό, χωρίς λόγια― είχε τίτλο Patrolling Wire Borders: με τρεις λέξεις τα έλεγε όλα.