Και όμως ο κόσμος και οι επιστήμες μπορεί να πηγαίνουν πίσω. Στην εποχή που ζούμε, τον 21ο αιώνα της ταχύτητας και της κινητικότητας της γνώσης, είναι εντυπωσιακό πώς επιστήμονες με καίριες θέσεις μπορεί να σπρώχνουν προς τα πίσω την ανθρώπινη σκέψη, ιδιαίτερα δε στην κοινωνική επιστήμη που θεραπεύω, δηλαδή τα οικονομικά. Ο λόγος αφορά μία τελευταία, πολύ καλή κατά τα άλλα, επιστημονική έκθεση του IMF, July 2013 (Euro Area Policies) για την Ευρωζώνη, όπου αποτιμά τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Σ’ αυτή λοιπόν την έκθεση υπάρχει ένας πίνακας (Table 2, σελ. 36), που έχει ένα πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο. Υπολογίζει πόσα χρόνια απαιτούνται για να κατακτήσει η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία ένα «συμφωνημένο επίπεδο» «Καθαρής Ξένης Επενδυτικής Θέσης», ως προς το ΑΕΠ της χώρας. Τι σημαίνει ο δείκτης αυτός σε απλά ελληνικά; Δείχνει πόσο εξαρτάται η χώρα από το εξωτερικό! Είναι, δηλαδή, ο δείκτης εξάρτησης της χώρας από τα ξένα κεφάλαια. Ο δείκτης αυτός αποτελεί όμως την κρίσιμη μεταβλητή, βάσει της οποίας αποφασίζεται η ποιότητα και η κατεύθυνση των διεθνών οικονομικών σχέσεων.
Έτσι, λοιπόν, η Ευρωζώνη έχει αποφασίσει ότι όποια χώρα μέλος της έχει δείκτη μεγαλύτερο του -35% του ΑΕΠ, θα πρέπει να τον μειώσει. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι όποια χώρα χρωστάει περισσότερο από το 135% του ΑΕΠ της, τότε θα πρέπει να μειώσει το εξωτερικό της χρέος. Γιατί; Γιατί απλούστατα, σου λένε, δεν μπορεί να ζεις σε βάρος των άλλων! Πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτή είναι και η ουσιαστική δικαιολογητική βάση της κρίσης που ζούμε σήμερα! Όχι μόνο εμείς, αλλά σχεδόν πλέον όλος ο κόσμος!
Επιβάλλεται ο περιορισμός των χρεών για να βελτιωθεί και η Καθαρή Ξένη Επενδυτική Θέση. Πόσα χρόνια θέλει η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία για να πιάσουν αυτό το «αποδεκτό» επίπεδο χρεών, εάν όλα εξελιχθούν ομαλά με βάση τις σημερινές τους τάσεις; 32 η Ελλάδα, 73 η Πορτογαλία, 18 η Ιρλανδία και 20 η Ισπανία! Όσο οδυνηρές και εάν είναι οι διαπιστώσεις αυτές, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι έχουν μία λογική βάση αφετηρίας. Όμως πού τους βρήκαμε ξαφνικά αυτούς τους δείκτες που τελικά καθορίζουν (π.χ. για αυτό μπαίνουν φόροι στο πετρέλαιο, ο ΦΠΑ κ.λπ.) τα πάντα στη ζωή μας; Και γιατί πριν το 2009 οι συνάδελφοί μου διακήρυτταν ότι τα εξωτερικά ελλείμματα δεν παίζουν κανένα ρόλο και ότι αυτοί οι δείκτες δε σήμαιναν τίποτα;
Αυτό αποτελεί ένα από τα μυστήρια της επιστήμης μου. Όχι διότι δεν είναι σωστό να παρακολουθεί κάποιος ορισμένα βασικά στοιχεία εξάρτησης της οικονομίας του. Αλλά διότι αυτοί οι δείκτες ενέσκηψαν ξαφνικά στη ζωή μας, για την ακρίβεια από το 2009. Θα μου πείτε, βέβαια, κάποια στιγμή θα εμφανίζονταν. Να συμφωνήσουμε λοιπόν ότι αυτή η ιστορία ορισμένων λαών να ζουν σε βάρος των άλλων (Ιαπωνία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα κ.λπ.) θα πρέπει κάποια στιγμή να λάβει τέλος. Από το σημείο αυτό και μέχρι του σημείου το συγκεκριμένο ζήτημα να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της οργάνωσης των διεθνών οικονομικών σχέσεων, υπάρχει τόση διαφορά όση διαφορά υπάρχει μεταξύ του παρόντος επιπέδου ανάπτυξης της οικονομικής επιστήμης και της προ του Adam Smith πρωτόγονης αρχής της. Τότε τις οικονομικές σχέσεις των κρατών τις καθόριζε η οικονομική τους υπεροχή και δύναμη (16ος αιώνας, κατοχή χρυσού και πρώτων υλών, μερκαντιλισμός κ.λπ.). Αυτές οι πρωτόγονες αντιλήψεις κατά βάση οδήγησαν στους πολύ μεγάλους και παγκόσμιους πολέμους.
α) Τι έγινε η αρχή του καταμερισμού των έργων; Ο καθένας, δηλαδή, να εξειδικεύεται εκεί που είναι παραγωγικότερος.
β) Εάν δεχόμαστε πλέον ως ορθή αυτή τη λογική (εθνική οικονομική αυτοδυναμία) σε πόσα χρόνια (από πλευράς κανονικότητας και δυνατότητας) θα πρέπει να επανέλθουμε στην εθνική βάση βιωσιμότητας;
γ) Γιατί η λογική αυτή (οικονομική αυτοδυναμία των εθνών) επικράτησε στην Ευρώπη, όταν άρχισε η υπόλοιπη Ευρώπη να χρωστάει στη Γερμανία (τα 5 τελευταία χρόνια) και δεν ίσχυε όταν η Γερμανία χρωστούσε (τα προηγούμενα 40) στην υπόλοιπη Ευρώπη;
δ) Εάν ισχύει αυτή η λογική, τότε σε τι χρησιμεύουν οι ενώσεις κρατών (Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ.) και σε τελευταία ανάλυση τι καλό υπάρχει στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης;
Εάν λοιπόν είμαστε σε μία διαδικασία αναζήτησης του μέτρου (άρα και της ηθικής στάσης) αναφορικά με την έκταση της εξάρτησης που μπορούμε να έχουμε φυσιολογικά, τότε όλη η συζήτηση με βρίσκει σύμφωνο. Υποπτεύομαι όμως ότι είναι μια συζήτηση που ξεκινάει από την αναζήτηση του μέτρου και καταλήγει στην επινόηση πολιτικών με στοχεύσεις που είναι εντελώς άσχετες με το αντικείμενο (π.χ. μείωση του μεριδίου της αμοιβής εργασίας στο παραγόμενο ΑΕΠ κ.λπ.).
Είναι τόσο ολισθηρός ο δρόμος αυτής της συζήτησης, που αυτοί που την προωθούν δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν απέχει πολύ από να αρχίσουν να πέφτουν στο τραπέζι μη οικονομικές λύσεις. Και η Ευρώπη έχει υποφέρει πάρα πολύ από την αναζήτηση αυτών των τρελών εθνικών παραδείσων και τους πολύ κακούς (Ευρωπαίους αυτή τη φορά) πολιτικούς που την προωθούν.
Δεν υπάρχει χειρότερη κατάντια από την ανοικτή «διαπαιδαγώγηση» της κοινωνίας στην παρανομία και στον χρηματισμό. Η κυβέρνηση έχει ευθύνη και πρέπει να την αναλάβει
