20 επιχειρήματα γιατί το πολυτονικό είναι λάθος

Η εμμονή στο πολυτονικό χαρακτηρίζει σήμερα αρκετούς θυλάκους που σχετίζονται με τα κείμενα. Στους θυλάκους αυτούς βρίσκονται κατά κύριο λόγο συγγραφείς, εκδότες, παπάδες, διορθωτές, ποικίλοι αρχαιόφιλοι / βυζαντινόφρονες, δημοσιογράφοι, φιλόλογοι, υπεύθυνοι ιστότοπων κ.λπ. –χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κατ' ανάγκην πλειονότητα στις αντίστοιχες επαγγελματικές ή άλλες κατηγορίες– καθώς και σκέτοι αναγνώστες 

Θα φέρω είκοσι επιχειρήματα, προσπαθώντας να δείξω ότι το πολυτονικό σήμερα είναι λάθος. Τα επιχειρήματα αυτά άλλοτε είναι πρωτογενή (υπέρ του μονοτονικού) και άλλοτε απαντητικά (δηλαδή προλαβαίνουν, κατά τη γνώμη μου, ενστάσεις των πολυτονιστών). 

Το κείμενό μου αυτό μπορεί νa αποτελέσει αφορμή διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Τα σχόλιά μας είναι ανοιχτά σε κάθε ενδιαφερόμενο/η.

1. Πριν ακόμα από την επίσημη θέσπιση του μονοτονικού, υπήρχαν θύλακοι χρήσης του. Πολύ πρόχειρα θυμίζω τις εκδόσεις «Κάλβος», τα κείμενα του Μετσόβιου, συγγραφείς όπως ο μέγας Άρης Αλεξάνδρου (που μάλιστα ήθελε και λατινικό αλφάβητο) κ.λπ. Θέλω να πω, το πρόβλημα είχε επισημανθεί από πολύ νωρίς.

2. Το μονοτονικό καθιερώθηκε επίσημα το 1982. Για 36 χρόνια, το κράτος και τα  σχολεία λειτουργούν με βάση αυτό. Η εμμονή στο πολυτονικό αποτελεί αναχρονισμό.

3. Αποτελεί, επίσης, και ελιτισμό, αν όχι και επιδειξιομανία: «Εμείς επιμένουμε στο πολυτονικό και συντηρούμε τέτοιους θυλάκους, δίχως να μας ενδιαφέρει τι κάνετε εσείς οι πολλοί». 

4. Ακόμα, οδηγεί στη «σχιζοφρένεια» της γραπτής διγλωσσίας: όπου μας παίρνει βάζουμε τους πολλούς τόνους, όπου δεν μας παίρνει ή όταν γράφουμε βιαστικά, γινόμαστε μονοτονιστές. Και ταυτόχρονα, παράγονται μερικοί «ειδικοί», χρήστες του πολυτονικού, που κάνουν χρυσές δουλειές πουλώντας την ειδική τους γνώση (τρομάρα τους), βασισμένοι στο διάχυτο φόβο πολλών ότι το μονοτονικό είναι επικίνδυνο, ανθελληνικό κλπ. 

5. Επιπλέον, αποκόβει γενιές ολόκληρες δυνητικών αναγνωστών από το διάβασμα. Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι λίαν αξιόλογοι που δεν έχουν κανένα λόγο να επιμένουν στο πολυτονικό, αφού η ποιότητα των βιβλίων τους είναι δεδομένη. Δεν είναι τα άχρηστα σημαδάκια που προσθέτουν αξία στα κείμενα, ούτε στη έκδοση, αντίθετα, οι οίκοι χάνουν σε αναγνώστες, ειδικά σε νέους. 

6. Τελικά, πάει να διαμορφωθεί η αντίληψη ποιότητα = πολυτονικό. Που πολύ εύκολα αντιστρέφεται σε πολυτονικό = ποιότητα. Δηλαδή γράφεις μπούρδες και περνιέσαι εύκολα για σπουδαίος, μόνο και μόνο επειδή πολυτονίζεις.

7. Οι Έλληνες της κλασικής εποχής δεν είχαν τόνους (ούτε διάκριση μικρών – κεφαλαίων, ούτε στίξη, ούτε διάκενο μεταξύ των λέξεων κλπ). Αν επιμένετε να διατηρείτε την παράδοση, θα πρέπει να γράψετε την προηγούμενη πρόταση έτσι ΑΝΕΠΙΜΕΝΕΤΕΝΑΕΝΩΘΕΙΤΕΜΕΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ κλπ.

8. Οι τόνοι (οξεία, περισπωμένη, βαρεία) και τα πνεύματα (ψιλή, δασεία) –όπως άλλωστε και τα πολλά ι, η, υ, οι, ει και τα δύο ο, ω και τα διπλά σύμφωνα– αντιστοιχούσαν σε φωνητική διαφοροποίηση, αποτύπωναν δηλαδή μια διαφορετική προφορά. Από τη στιγμή που αυτό δεν ισχύει, δεν έχουν λόγο να υπάρχουν και τα ανάλογα σημάδια στο κείμενο.

9. Το παραπάνω μάς φέρνει στην καρδιά του θέματος: η γραφή υπάρχει από μόνη της ή για να αποτυπώνει τη λαλιά; Κατά τη γνώμη μου, η λαλιά /ομιλία /προφορικός λόγος έχει προτεραιότητα και τα κείμενα υπάρχουν για να την αποτυπώνουν. Όχι το αντίστροφο. Οι πολυτονιστές αποδίδουν στα κείμενα ιδιότητες φετίχ, ταμπού ή τοτέμ - αιώνια απείραχτου μέσα στα χρόνια, άσχετα από τη γλωσσική εξέλιξη. Όμως τα κείμενα μόλις γραφτούν, πεθαίνουν. Ενώ η λαλιά, ευτυχώς, προχωράει συνέχεια κι εξελίσσεται. 

10. Λαλιά και γραφή είναι δυο από τις μορφές ανθρώπινης επικοινωνίας. Όπως θα ήταν παράλογο να διαφοροποιούμε τη λαλιά δίχως να μας ενδιαφέρει αν γινόμαστε κατανοητοί ή όχι, εξίσου παράλογο είναι να διαφοροποιούμε τη γραφή, αδιαφορώντας για το αν γινόμαστε κατανοητοί ή όχι. Η λέξη «απόφραξη», για παράδειγμα, έχει σήμερα την αντίθετη σημασία από ό,τι παλιά. Το να τη χρησιμοποιεί κανείς με την παλιά σημασία έχει πολλές αναλογίες με το να επιμένει να βάζει δασεία, περισπωμένη κλπ. 

11. Ο χρόνος εκμάθησης τού πού μπαίνει δασεία, ψιλή ή περισπωμένη μπορεί να αξιοποιηθεί πολύ δημιουργικότερα, σε άλλα πεδία γνώσης.

12. Καγχάζω βλέποντας πόσα λάθη γίνονται στην προσπάθεια να εφαρμοστεί το πολυτονικό, από όσους επιμένουν σε αυτό (υπενθυμίζω τη σοφή παροιμία «τα μεταξωτά βρακιά» κλπ κλπ).

13. Η άποψη ότι το πολυτονικό / η ιστορική ορθογραφία / η ελληνική γλώσσα / η αρχαία ελληνική γλώσσα (διαλέγετε και παίρνετε) κάνει τους ανθρώπους εξυπνότερους κλπ κλπ, είναι απλά αντιεπιστημονική Το ότι δήθεν υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που το  «αποδείχνουν» είναι καθαρή μούφα και τρολιά. Ψάξτε το και θα δείτε. Δεν υπάρχουν ούτε γλωσσολόγοι, ούτε έρευνες που να υποστηρίζουν τέτοια θέση.

14. Το συναισθηματικό επιχείρημα «έτσι είχαμε μάθει, γιατί να το αλλάξουμε;», απαντιέται με αναγωγή στο σημείο 1.

15. Το αισθητικό επιχείρημα «τα κείμενα είναι πιο όμορφα έτσι», πέρα από το ότι η ομορφιά είναι κάτι σχετικό, απαντιέται, εκτός των άλλων, με το ότι το πολυτονικό σας είναι κολοβό: χρειαζόσαστε και βαρείες, και υπογεγραμμένες και δασεία στο ρ, και διπλό πνεύμα στα δυο ρ και δε συμμαζεύεται.

16. Το ετυμολογικό επιχείρημα ότι το πολυτονικό (και η ιστορική ορθογραφία) μάς συνδέουν με τις ρίζες της γλώσσας είναι το μόνο σοβαρό, κάτι τέτοιο όμως είναι παράλογο να παιδεύει δίχως λόγο όλο τον κόσμο. Όποιος/α θέλει, ας ψάξει κατ' ιδίαν τις ρίζες.

17. Συναφώς, αν κάτι έχουν να δώσουν τα ομηρικά, κλασικά, ελληνιστικά, μεσαιωνικά κλπ κείμενα σε μας σήμερα, αυτό δεν θα το δώσουν με την πολυτονία ή την ιστορική ορθογραφία, αλλά με μετάφραση και βέβαια σε μονοτονικό. 

18. Το κινδυνολογικό επιχείρημα ότι η «απλοποίηση της γλώσσας» είναι έργο κακών…  (συμπληρώνετε ανάλογα) που αποσκοπεί σε… (συμπληρώνετε ανάλογα), δεν στέκεται. Η ελληνική γλώσσα υπάρχει ακριβώς επειδή εξελίσσεται και αλλάζει συνέχεια εδώ και τέσσερις χιλιάδες χρόνια (γραπτά και προφορικά, σημασιολογικά, τυπολογικά, γραμματικά, συντακτικά κλπ), επηρεάζοντας ξένες γλώσσες κι επηρεαζόμενη από αυτές, γραφόμενη με ποικίλα κατά καιρούς αλφάβητα - ενώ αν ήταν μονάχα γραπτή, ακίνητη και απολιθωμένη, θα είχε πεθάνει. 

19. Το ειδικότερο κινδυνολογικό επιχείρημα «το φτώχαιμα της μορφής της γλώσσας δείχνει ότι η γλώσσα περνάει κρίση», «οι νέοι εκφράζονται με 200 λέξεις», «η γλώσσα μας πεθαίνει» κλπ κλπ κλπ, εκτός που ανάγεται στην προηγούμενη απάντηση, έχω βαρεθεί να το διαβάζω σε κείμενα, πολλές φορές αιώνων. Προφανώς η πραγματικότητα δείχνει πόσο επιφανειακό είναι, αφού όλη η κινδυνολογία δεν έχει σκοτώσει τη γλώσσα μας, τόσα χρόνια. Μάλιστα, ο αριθμός των ομιλητών της ελληνικής ποτέ δεν ήταν τόσο μεγάλος. Σκεφτείτε μόνο πόσα εκατομμύρια ξένοι μετανάστες έχουν μάθει / μαθαίνουν ελληνικά. 

20. Η μεγάλη πλειονότητα όσων εμμένουν στο πολυτονικό είναι συντηρητικοί μέχρι οπισθοδρομικοί, με οποιαδήποτε κριτήρια: επαγγελματικά, φιλοσοφικά, πολιτικά, θρησκευτικά κλπ. Απορώ πώς υπάρχουν αξιόλογοι συγγραφείς, εκδότες, δημοσιογράφοι κλπ, ανοιχτόμυαλοι κατά τα άλλα, που επιμένουν να ταυτίζονται με αυτούς.  

Υ.Γ. Το σημερινό ελληνικό αλφάβητο θα έπρεπε να είναι: α, β, γ, δ, ε, ζ, θ, ι, κ, λ, μ, ν, ελαφρό ν (για λέξεις όπως άγχος, λόγχη κλπ), ξ, ο, π, ρ, σ, τ, υ (=ου), φ, χ και με κατάργηση όλων των διπλών συμφώνων. Ίσως χρειαστούν και b,d, g για απόδοση ξένων λέξεων (αφού άλλο είναι b, άλλο mp και άλλο mb). Εννοείται ότι η συγνώμη πρέπει να γράφεται συγνώμη και όχι συγγνώμη, δηλαδή συgνώμη, η Πέμτη να γράφεται Πέμτη και όχι Πέμπτη, δηλαδή Πέbτη κλπ. Ό,τι προφέρουμε, αυτό και να γράφουμε).