«Προσαρμόσου ή εξαφανίσου, ανέκαθεν αυτός ήταν ο αμείλικτος νόμος της φύσης». Ο Βρετανός συγγραφέας Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς και «πατέρας της επιστημονικής φαντασίας», μαζί με τον Ιούλιο Βερν, είχε από τον 19ο αιώνα οραματιστεί μια ουτοπική κοινωνία με πολίτες που θα είχαν την καλύτερη δυνατή μόρφωση, με δουλειές που θα τους άφηναν ένα αίσθημα ικανοποίησης, αλλά και με απόλυτη ελευθερία για να απολαμβάνουν την ιδιωτικότητά τους.
Ο Γουέλς προέβλεψε τα ταξίδια στο Διάστημα, την ατομική βόμβα, τη δορυφορική τηλεόραση ακόμη και το διαδίκτυο. Πίστευε στην αλληλεπίδραση της κοινωνίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Γεννήθηκε πριν από 152 χρόνια και φανταζόταν την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους σε μια οντότητα με θεϊκές δυνάμεις δημιουργίας και καταστροφής. Αυτό που ξέφυγε από τη διορατικότητα του Βρετανού μυθιστοριογράφου ήταν ότι η ανάπτυξη και η εξέλιξη της τεχνολογίας θα μείωνε σταθερά και σε βάθος χρόνου το εργατικό δυναμικό προς όφελος των μηχανών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα στις βιομηχανίες του χάλυβα, που έχουν μειώσει το εργατικό τους δυναμικό κατά 75% τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, χωρίς να θυσιάσουν στο ελάχιστον την παραγωγή τους. Σύμφωνα με το περιοδικό «America Economic Review», από το 1962 έως το 2005 χάθηκαν στην αμερικανική βιομηχανία του χάλυβα 400.000 θέσεις εργασίας. Η είσοδος του αυτοματισμού στη βιομηχανία, η αντικατάσταση των εργατών από μηχανές-ρομπότ είναι σε θέση να προσφέρει αυτοματοποιημένα το 45% των δραστηριοτήτων που κάνουν οι άνθρωποι και πληρώνονται για αυτές.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία του τραπεζικού συστήματος της χώρας του την απρόβλεπτη περίοδο του Brexit, αναδεικνύει μια άλλη πτυχή του αυτοματισμού στην παραγωγή που τον ανησυχεί, καθώς βλέπει να ξυπνούν τα φαντάσματα δύο οικονομολόγων που δεν ταιριάζουν με τo modus vivendi του κεντρικού τραπεζίτη. «Ο Μαρξ και ο Ένγκελς μπορεί να γίνουν και πάλι επίκαιροι», προειδοποιεί ο Κάρνεϊ και υποστηρίζει ότι η ανεργία και η συνεχής απώλεια θέσεων εργασίας εξαιτίας της προηγμένης τεχνολογίας και του αυτοματισμού ενδέχεται να οδηγήσουν σε άνοδο του Μαρξισμού.
Μιλώντας σε Σύνοδο Κορυφής για την Ανάπτυξη στον Καναδά, ο Καναδός τραπεζίτης υποστήριξε ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων από μηχανές υψηλής τεχνολογίας ενδέχεται να προκαλέσουν ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων. Εκτίμησε ότι οι εργαζόμενοι θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: σε κείνους που θα ωφελούνται από την ανάπτυξη της τεχνολογίας και σε εκείνους που θα μένουν στο περιθώριο. Η απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας στον κόσμο θα οδηγήσει σε μόνιμο πάγωμα των μισθών και ετήσιων απολαβών και στην άνοδο του κομμουνισμού μέσα σε μια γενιά, σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας.
EPA/ETIENNE LAURENT
Είπε χαρακτηριστικά ο Κάρνεϊ: «Τα οφέλη που είδε ο εργάτης κατά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, που σημειώθηκε το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, έγιναν αισθητά στην παραγωγή και στους μισθούς μετά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Εάν αντικαταστήσεις τις ιντερνετικές πλατφόρμες με τα κλωστοϋφαντουργία, τη μηχανική μάθηση με τις ατμομηχανές και το Twitter με τον τηλέγραφο, έχεις ακριβώς τις ίδιες δυναμικές που υπήρχαν πριν από 150 χρόνια, όταν ο Κάρολος Μαρξ έγραφε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο».
Η βιομηχανική επανάσταση οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου αύξηση της παραγωγής από τα τέλη του 18ου αιώνα στις αρχές του 19ου. Οι μισθοί, όμως, δεν αυξήθηκαν για δεκαετίες, καθώς η έλευση των μηχανών στον βιομηχανικό κλάδο άνοιξε θέσεις εργασίας κυρίως για ανειδίκευτους ή για άτομα με χαμηλά προσόντα.
RALF HIRSCHBERGER
Ο Μαρκ Κάρνεϊ έφερε παραδείγματα από τη σημερινή Βρετανία. Μίλησε για νομικές εταιρείες που χρησιμοποιούν ήδη την τεχνητή νοημοσύνη για να «χτενίζουν» αρχεία και να διαβάζουν αποδεικτικά στοιχεία. Μια δουλειά που παραδοσιακά ανήκε σε ασκούμενους ή σε νεοπροσληφθέντες δικηγόρους. Μίλησε για τον κλάδο των αυτοκινητιστών, των οδηγών ταξί ή φορτηγών που ενδέχεται στο άμεσο μέλλον να εκλείψουν και να αντικατασταθούν από αυτόνομα χωρίς οδηγό οχήματα.
Ο Καναδός ανησυχεί γιατί βλέπει μια επιπλέον αλλαγή. Ο Μαρκ Κάρνεϊ είπε ότι δεν επικρατεί πια η τάση που προϋπέθετε ότι οι μηχανές θα εκτελούν μόνο χειρωνακτικές εργασίες. Με άλλα λόγια ή θα αυξήσουμε το δείκτη της νοημοσύνης μας ή θα γίνουμε υπεράριθμοι και άρα περιττοί μπροστά στο ρομπότ. Και ο προφητικός Γουέλς επιβεβαιώνεται: «Προσαρμόσου ή εξαφανίσου, ανέκαθεν αυτός ήταν ο αμείλικτος νόμος της φύσης».
13°
