Είναι κρίμα που οι άνθρωποι μαθαίνουν μόνο από τα λάθη τους. Και είναι πολύ κρίμα όταν αυτά τα παθήματα που γίνονται μαθήματα συμβαίνουν δίπλα μας, συμβαίνουν σε μας.
Μέσα σε 10 μέρες είδαμε το «what if». Την εναλλακτική πραγματικότητα που κι εδώ στην Ελλάδα τόσο φλογερά μας προπαγάνδιζαν όλα αυτά τα χρόνια. Η Κύπρος αντίκρισε την άβυσσο μόνο με την ορατή προοπτική της άτακτης χρεοκοπίας, ούτε καν με την ίδια τη χρεοκοπία. Κλειστές τράπεζες, όριο ανάληψης στα ΑΤΜ 100 ευρώ, κλειστά βενζινάδικα, καταστήματα που πωλούν μόνο μετρητοίς, ελλείψεις σε φάρμακα και τρόφιμα. Ο λαϊκισμός στα λόγια είναι αήττητος. Υπόσχεται πάντα το τέλειο. Όταν φτάνει η ώρα της πραγματικότητας είναι πια αργά. Ακόμα κι αν αποφευχθεί η πλήρης κατάρρευση, η ζημιά έχει ήδη γίνει.
Όταν χρεοκοπείς δεν υπάρχουν καλές λύσεις. Καλό είναι το μικρότερο κακό. Η χαρά, δηλαδή, του δημαγωγού. Πάντα μπορείς να κατηγορήσεις μια κακή λύση. Εκ του ασφαλούς. Τσάμπα είναι. Μόνο που δεν είναι πάντα. Γιατί η μακροχρόνια επικράτηση του τυχοδιωκτικού λαϊκισμού στο τέλος τυφλώνει τις κοινωνίες. Τα ηρωικά όχι, οι επαναστάτες των καφενείων και οι ριζοσπαστικές λύσεις των τηλεοπτικών παραθύρων διαμορφώνουν το κλίμα. Και οδηγούν στις αυτοκτονικές επιλογές.
Έχουμε ήδη ξεχάσει ποιο ήταν το αρχικό σχέδιο διάσωσης. Μπροστά σε όσα συμβαίνουν κάθε μέρα, σε λίγο θα μας φαίνεται ιδανική λύση. Κι όμως, τότε κάποιοι πανηγύριζαν για την απόρριψή του. Μέχρι να δούμε το κόστος αυτής της απόρριψης, τις εναλλακτικές λύσεις. Τώρα, εκτεθειμένοι, γράφουν μελαγχολικές ελεγείες για «το γλυκόπικρο όχι της αυτοδιάθεσης». Δηλαδή, μας ακούσατε και καταστραφήκατε, αλλά μπορείτε να είστε περήφανοι, η καταστροφή ήταν δική σας απόφαση. Ο λαϊκισμός, ο τυχοδιωκτισμός του όλα ή τίποτα, ναυάγησε στην Κύπρο. Όλοι οι τσάμπα μάγκες που έβαζαν τα «πυρηνικά πάνω στο τραπέζι», που καταργούσαν, διέγραφαν, κήρυτταν ανεπιθύμητες τις τρόικες, έπαιζαν πόκερ με τραπουλόχαρτα τις χώρες. Μόνο που μάρκες ήταν οι άνθρωποι. Κι αυτοί πληρώνουν τώρα την παραφροσύνη του τυχοδιωκτισμού.
Η αρχική λύση ήταν η λιγότερο κακιά, δηλαδή καλύτερη. Ήταν μάλιστα καλύτερη για την Κύπρο παρά για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Γιατί, για το σύνολο, καλύτερο ήταν να διασφαλιστούν οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ. Να μη δημιουργηθεί ανασφάλεια, να επιβεβαιωθεί το ασφαλές καταφύγιο, να δοθεί η αίσθηση δικαίου. Για την Κύπρο, όμως, ήταν διαφορετικά. Η φούσκα του χρηματοοικονομικού τομέα σίγουρα δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί αλώβητη. Η αποθέρμανση, όμως, μπορούσε να γίνει ομαλά. Οι ξένες καταθέσεις να μείνουν στο νησί. Κάποιες θα έφευγαν έτσι κι αλλιώς, όμως μπορούσαν να κρατήσουν ένα μεγάλο μέρος. Το 9,9% στις μεγάλες καταθέσεις είναι χτύπημα, αλλά όχι οδυνηρό. Το μεγάλο κεφάλαιο ξέρει πότε πρέπει να πληρώνει για να έχει την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 9,9% ανεβοκατεβαίνουν οι ισοτιμίες των νομισμάτων κάθε μήνα, οι μετοχές κάθε βδομάδα, για το διεθνές κεφάλαιο δεν είναι τραγικό. Και για τους μικροκαταθέτες, όμως, είναι μια απώλεια που θα μπορούσε να ήταν έως και εθελοντική. Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος έχει γίνει χρηματοπιστωτικό κέντρο πουλώντας υπηρεσίες βασισμένες στη σταθερότητα και τη νομιμότητα της ΕΕ. Από τη στιγμή που οι «οφ-σορ» θεωρήθηκαν κανονικές εταιρείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα ξένα κεφάλαια συνέρεαν στο νησί.
Μια μεσαία τάξη, λογιστικά γραφεία, δικηγορικά, σύμβουλοι επενδύσεων, φοροτεχνικοί, τραπεζικοί και τα παρελκόμενα, άνθισε προσφέροντας πρωτοφανή ευμάρεια. Με 5-6% τόκους καταθέσεων, η κυπριακή κοινωνία μπορούσε άνετα να μοιραστεί τη ζημιά του 6,75% για να κρατήσει όσο μπορούσε περισσότερους πελάτες. Με τη διανομή μετοχών τα ομόλογα του φυσικού αερίου χρύσωναν το χάπι στους χαμένους καταθέτες, αν τα πράγματα είχαν λήξει εκείνο το μοιραίο απόγευμα της Τρίτης, αν οι τράπεζες άνοιγαν κανονικά την επόμενη μέρα, είναι πολύ πιθανόν ότι θα είχαν γλιτώσει τη μεγαλύτερη ζημιά.
Έπειτα έκλεισαν οι τράπεζες, πάγωσαν οι καταθέσεις, χάθηκαν όλες οι μεγάλες καταθέσεις της Λαϊκής, κουρεύτηκαν 30-40% της Κύπρου, θα μπουν περιορισμοί στην κίνηση του κεφαλαίου, στις αναλήψεις. Ο φορολογικός παράδεισος κλείνει βιαίως. Περιορισμοί κεφαλαίου ίσον τέλος ξένων καταθέσεων.
Δεν τα ήξεραν όλα αυτά; Δεν μπορούσαν να τα υπολογίσουν; Βράδυ στην τηλεόραση, Έλληνας πολύ αριστερός πολιτικός θρηνεί: «Από τον καημένο τον απλό άνθρωπο, που έχει 2.000 στην τράπεζα, που μπορεί να είναι φτωχός πρόσφυγας από την Κυρήνεια, του παίρνουν τα λεφτά. Οι σκληροί, οι ανάλγητοι, οι εκδικητικοί Ευρωπαίοι». Το κρεσέντο του λαϊκισμού. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, ο φτωχός (πριν 40 χρόνια) πρόσφυγας, θα έχανε 135 ευρώ. Λιγότερα από μια κλήση της τροχαίας γιατί δεν φορούσε ζώνη.
Ο λαϊκισμός σκοτώνει. Έχει φτιάξει το κλίμα. Δεν υπάρχει ψύχραιμη σκέψη, μόνο πατριώτες και προδότες. Λίγοι, καλομαθημένοι, άπληστοι πολιτικοί το μόνο που ξέρουν είναι η πλειοδοσία πατριωτισμού και επανάστασης. Αγράμματοι, χωρίς καμία επαφή με την παγκόσμια πραγματικότητα, ξέρουν μόνο να πλειοδοτούν στην τηλεόραση. Με ένα σύνθημα: Κανένας συμβιβασμός, να μη χάσουμε απολύτως τίποτα. Η μέθη της απληστίας οδηγεί πάντα στον γκρεμό. Αργά ή γρήγορα, στο τέλος, ο λογαριασμός έρχεται. Και η παραζαλισμένη κοινή γνώμη που τη μια μέρα διαδηλώνει πανηγυρίζοντας το «ηρωικό όχι», την επομένη διαδηλώνει να μην κλείσει η Λαϊκή, να μη χάσουν τη δουλειά τους. Απορρίπτουν το σχέδιο διάσωσης και την άλλη μέρα οι ίδιοι άνθρωποι διαμαρτύρονται για τις επιπτώσεις του όχι.
Να καταργούμε τα μνημόνια αλλά να παίρνουμε τα λεφτά τους, να είμαστε στο ευρώ αλλά να μην ακολουθούμε τους κανόνες της Ευρώπης. Άλμα στο κενό αλλά χωρίς επιπτώσεις, ηρωισμός αλλά χωρίς απώλειες, επανάσταση αλλά light.
Η Ευρώπη επιλέγει τα θύματά της, λέει ο πρόεδρος της χώρας μας. Αν εμείς δεν είμαστε η Ευρώπη, αν είμαστε τα θύματά της, γιατί μένουμε; Γιατί δεν εισηγείται και αυτός να βγούμε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα; Αν έχεις προσέξει, όλοι αυτοί μόνο κατηγορούν. Κανείς δεν λέει τι θα γίνει, τι προτείνει. Άμα χρεοκοπείς, βρε παιδί μου, τι λες να κάνουμε; Άσ’ την την Ευρώπη, αφού θέλει να μας υποδουλώσει, να την αγνοήσουμε. Να μη ζητάμε λεφτά, δεν μας τα δίνει με το ζόρι, την παρακαλάμε. Κανείς δεν αναφέρει καν αυτό το μικρό ζήτημα. Καταγγέλλουν τους Γερμανούς, τους Ευρωπαίους, τους γκάνγκστερ, τους τοκογλύφους.
Αν για μια μόνο στιγμή βουλώσεις τ’ αυτιά σου στα συνθήματα της παραφροσύνης, θα αντιληφθείς ότι η επαναστατική τους στάση συνίσταται στο να ζητάμε συνέχεια λεφτά. Γιατί μας δίνετε 12, θέλουμε 17. Κι άλλα δάνεια. Πιο πολλά χρόνια. Τόσα χρειαζόμαστε. Δεν μας τα δίνετε χωρίς όρους; Είστε εκβιαστές, τιμωρητικοί, προτεστάντες, γκάνγκστερ. Η αριστερά που έχει κάνει τον παρασιτισμό ιδεολογία και η δεξιά που έχει κάνει τον πατριωτισμό επάγγελμα, στην πραγματικότητα αδιαφορούν και για θέσεις και για πολιτικές απόψεις και για ιδεολογίες. Ένα πράγμα τούς συνενώνει. Ο αντιευρωπαϊσμός, ο αντιδυτικισμός, ο τυχοδιωκτισμός του παρασιτισμού. Είμαστε στη Δύση μόνο άμα μας τα ακουμπάει χωρίς όρους. Αλλιώς, αν πρέπει να γίνουμε κι εμείς «κανονικά» κράτη, καλύτερα απέναντι. Γι’ αυτό και οι εκλεκτικές συγγένειες με τους διάφορους Μιλόσεβιτς και Σαντάμ.
Αυτές τις λίγες μέρες έπεσαν όλα τα προσωπεία. Όσοι κατηγορούσαν το «ανεξέλεγκτο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο» έδιναν μάχες για να το διασώσουν, την ώρα που το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα αρχίζει δειλά να το ελέγχει. Όσοι φώναζαν για την «υποδούλωση» της χώρας έβλεπαν ως λύση να παραδώσουν το νησί στον Πούτιν. Όσοι διαδήλωναν γιατί «σώζουν τις τράπεζες με τα λεφτά των φορολογούμενων» έβρισκαν λύση να κατασχεθούν τα λεφτά των ασφαλιστικών ταμείων. Όσοι ζητούσαν για την Ελλάδα μια λύση «όπως της μεταπολεμικής Γερμανίας», όταν το 50% των καταθέσεων πήγαν σταδιακά στην ανόρθωση της χώρας, τώρα έδιναν μάχες για τις καταθέσεις των Ρώσων ολιγαρχών.
Κατηγορούν τη Μέρκελ φτιάχνοντας στα Μέσα Ενημέρωσης μια παρανοϊκή ατμόσφαιρα Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, την ώρα που στην αντιμετώπιση της κυπριακής χρεοκοπίας ομοφωνούν όλα τα κράτη, όλα τα κοινοβούλια της Ευρώπης, όλα τα κόμματα, όλων των πολιτικών αποχρώσεων, οι δεξιοί, οι σοσιαλδημοκράτες, οι πράσινοι, ακόμα και το αριστερό DieLinke. Χωρίς καμία ανάλυση της πραγματικότητας, με πλήρη άγνοια, προτείνουν στον Πούτιν να αναλάβει τις τράπεζες για να κρατήσουν μέσα τα κεφάλαια των ολιγαρχών που βγήκαν από τη Ρωσία ακριβώς για να τον αποφύγουν. Προτείνουν δημοψήφισμα για έξοδο από το ευρώ, όταν ακριβώς η θέση της Κύπρου στην ευρωζώνη ήταν που την έκανε ελκυστικό χρηματοοικονομικό κέντρο. Προτείνουν τα πάντα και τα αντίθετά τους, πιστοί μόνο στη δημαγωγία και τον καταστροφικό λαϊκισμό.
Μπορούμε να κατηγορήσουμε για τα πάντα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως πρέπει πια να τελειώνουμε με τον τυχοδιωκτισμό που καταστρέφει τις χώρες μας. Πρέπει να το αποδεχθούμε. Η συλλογική σκέψη και πολιτική της Ευρώπης των 27 χωρών, όσα λάθη κι αν κάνει, είναι καλύτερη από τις καταστροφικές κορόνες ενός πολιτικού προσωπικού που δεν διστάζει να παίξει με το λαό του για να διατηρήσει το χρεοκοπημένο μοντέλο που κατέρρευσε.
Από την άλλη, είναι φανερό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί πια να παίζει το ρόλο του παιδονόμου που εκ των υστέρων, με το άνοιγμα και το κλείσιμο της χρηματοδότησης, θα βάζει σε κοινή τροχιά τις αποκλίνουσες οικονομίες 27 κρατών. Θα αντιμετωπίζει όλο και πιο πολλά τέτοια φαινόμενα τυχοδιωκτικού λαϊκισμού που αργά ή γρήγορα θα οδηγήσουν στη διάλυση. Η απάντηση είναι μόνο προληπτική. Μόνο η εσπευσμένη εναρμόνιση τραπεζικών, ασφαλιστικών, φορολογικών συστημάτων, μόνο η μεγαλύτερη ενοποίηση μπορεί να οδηγήσει, όσες χώρες τουλάχιστον πραγματικά το θέλουν, σε μια βιώσιμη Ευρώπη. Αλλιώς οι φυγόκεντρες θα ενταθούν, οι άτακτες χρεοκοπίες θα είναι στην ημερήσια διάταξη και, το χειρότερο, σ’ αυτή την Ευρώπη της αποτυχίας παιχνίδι θα κάνουν οι πιο τυχοδιωκτικές και σκοταδιστικές πολιτικές δυνάμεις.
9°
