Θέλω να κάνω μια εξομολόγηση. Όταν είχα διαβάσει κάποια πράγματα για τη μελέτη ανάπλασης της Νέας Παραλίας, είχα φρικάρει. Το ποσό μου 'χε φανεί τεράστιο, φαραωνικό. Τα δεκάδες εκατομμύρια που είχαν προϋπολογιστεί θα μπορούσαν να διασπαρθούν σε πολυάριθμες δράσεις σε όλη την πόλη. Με τρόμαζε επίσης η αντίθεση που θα δημιουργούνταν με τις απέναντι παλιές πολυκατοικίες. Η τόσο εντυπωσιακά αναβαθμισμένη ακτογραμμή ίσως θα τις απαξίωνε, ίσως θα τις καθιστούσε ασήμαντες. Και, τέλος, προβληματιζόμουν με την πολυπλοκότητα του σχεδίου. Γνωρίζοντας τις μικροσκοπικές ικανότητας του ελληνικού κράτους, αναρωτιόμουν πώς θα συντηρούνταν ένα τόσο απαιτητικό έργο. Κι έπειτα βγήκαν οι λαμαρίνες.
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής το κόστος μειώθηκε θεαματικά χάρη (και) στην εφευρετικότητα του εργολάβου, το δε αποτέλεσα ήταν απόλυτα πλήρες, τόσο πλήρες και εντυπωσιακό που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι αντίστοιχο σε περίπτωση τεμαχισμού της επένδυσης. Η τελική ισορροπημένη κατασκευή είναι σε ικανοποιητική αρμονία με το υφιστάμενο κτιριακό δυναμικό, ίσως και λόγω της απόστασης με την απέναντι οικοδομική γραμμή (καμία σχέση δηλαδή με την πρόταση Καλατράβα για την ΔΕΘ). Όλα καλά δηλαδή. Όχι; Τι όχι;
Η ανεπάρκεια των δημοτικών και λοιπών υπηρεσιών έχει αρχίσει ήδη να υπονομεύει την ανάπλαση. Κρίσιμος λειτουργικός εξοπλισμός δεν συντηρείται, δάπεδο και χλωρίδα δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Η παντελής έλλειψη αστυνόμευσης προσκαλεί βανδάλους να ασχημονούν, να βεβηλώνουν ίσως το πιο όμορφο σημείο της «Νύφης του Θερμαϊκού», το... ωραίο σαλόνι της φτωχομάνας, όπως έχει εύστοχα αποκληθεί. Το έλλειμμα κρατικής μέριμνας προσπαθούν να αναπληρώσουν ομάδες εθελοντών και τοπικά κινήματα, με μπόλικο φιλότιμο και ιδίοις εξόδοις. Πολλοί αναρωτιόμαστε μέχρι πότε θα κρατήσει το ψυχικό απόθεμα αυτών των πολιτών, οι οποίοι αγωνίζονται χωρίς υστεροβουλία κόντρα στην εξοργιστική απάθεια της πολιτείας.
Το φαινόμενο είναι γενικό, μόνο τα ονόματα αλλάζουν. Όλοι οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου είχαν σπεύσει να αγκαλιάσουν το ανακαινισμένο Πεδίο του Άρεως, είχαν πιστέψει πως μια ευρεία περιοχή πέριξ της Λεωφόρου Αλεξάνδρας −από τα Πατήσια ως τον Λυκαβηττό κι από τους Αμπελόκηπους ως την Αχαρνών− θα ξεκινούσε μια νέα ζωή, με ένα μεγάλο υπερτοπικό πόλο στο μέσο της. Το νέο πάρκο θα ήταν κάτι παραπάνω από ένας «πνεύμονας πρασίνου», υποσχόταν να αναβιώσει την τοπική αστική ζωή, να επανασυνδέσει τους Αθηναίους με τη γειτονιά τους και την πόλη τους. The rest is history. Το στοίχημα τώρα έχει μπει για το εξαιρετικό Φαληρικό Δέλτα. Η βρώμικη από τα φύκια λιμνούλα στο πρόσφατα... κοινωνικοποιημένο «Σταύρος Νιάρχος» εμπνέει ήδη ανησυχία.
Κι ενώ τα μεγαλύτερα πάρκα περνούν όλες αυτές τις περιπέτειες, τι γίνεται με τους μικρούς, τους συνηθισμένους, τους πιο άμεσους στην καθημερινότητά μας χώρους; Εκεί το κράτος μεριμνά, αλλά όχι όπως μάλλον θα θέλαμε. Εκεί το κράτος μεριμνά για τη μεγέθυνση της επιχειρηματικότητας και την αύξηση των εσόδων του. Απομακρύνονται αυτοκίνητα, στενά πεζοδρόμια διαπλατύνονται και λίγο καιρό μετά γεμίζουν τραπεζάκια. Οι περιπατητές βρίσκονται στο σημείο μηδέν κι οι κάτοχοι ΙΧ υποχρεώνονται να χρυσοπληρώνουν κάποιο πάρκινγκ. Οδοί κλείνουν για τα αυτοκίνητα, τάχα για να τεθούν στη διάθεση των πολιτών. Η ακόλουθη υπερανάπτυξη μαγαζιών εστίασης καθιστά δύσκολη ακόμη και τη βόλτα ενός κατοικίδιου ζώου, ακόμη κι η διέλευση ενός οχήματος έκτακτης ανάγκης αποτελεί πρόκληση. Χώροι σε μεγάλες πλατείες παραχωρούνται για την απόλαυσή τους από τον λαό. Μια πανδαισία από χρωματιστές ομπρέλες καταλήγει να τις πλημυρίζει, μαζί με νάιλον παραπετάσματα και σόμπες-μανιτάρια, θυμίζοντας Ασία μέσα στην Ευρώπη. Άλλες πάλι πλατείες έχουν μόνο το όνομα κι όχι τη χάρη καθώς αποτελούν απρόσωπους και δυσνόητους κυκλοφοριακούς κόμβους, εχθρικούς για τον μέσο άνθρωπο. Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Λάρισα, σχεδόν παντού η ίδια εικόνα. Αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, εμβληματικά κτίρια, ήσυχες γωνιές, όλα παύουν να είναι δημόσιο αγαθό χάρη στην επιπολαιότητα του αδηφάγου ελληνικού κράτους.
Και οι αρχές πώς απολογούνται; Μας λένε ότι χρειάζονται έσοδα για να εκτελέσουν επισκευές χωρίς να μας εξηγούν γιατί δεν κατεβάζουν τα έξοδα . Τα αστικά απορρίμματα έχουν μειωθεί σύμφωνα με μετρήσεις έως 25%, η ανακύκλωση έχει κόψει περαιτέρω το κόστος αποκομιδής, οι μισθοί των ΔΥ πιεστήκαν κι αυτοί, όμως τα δημοτικά τέλη εκεί, ψηλά κι αγέρωχα. Μας λένε πως η αστυνόμευση με σεκιούριτι κοστίζει. Κι εδώ γεννάται η εύλογη απορία γιατί να χρειάζονται σεκιουριτάδες σε μια χώρα με πάνω από 40.000 αστυνομικούς, με τον μεγαλύτερο σχετικό αριθμό ανά κάτοικο σε όλη την ΕΕ. Μας λένε ότι δεν μπορούν να διαθέσουν κονδύλια σε μελέτες αναδιάταξης της κυκλοφορίας εκεί όπου είναι ιδιαίτερα βεβαρημένη. Ακατανόητη θέση όταν όλοι γνωρίζουμε πως οι μεγάλοι ΟΤΑ έχουν ετήσιους προϋπολογισμούς εκατοντάδων εκατομμυρίων, με πολυπληθέστατο ανθρώπινο δυναμικό.
Μας λένε, τέλος, πως παραχωρώντας τον κοινό δημόσιο χώρο στις επιχειρήσεις ευνοούν την ανάπτυξη και έτσι δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Γελοίος ισχυρισμός σε μια κορεσμένη χώρα σαν την δική μας όπου, όταν γεννιέται ένα νέο στέκι, απλώς πεθαίνει ένα παλιό. Αλλά να τους απαντήσω και με την εξής ερώτηση: Στις πόλεις του εξωτερικού, ακόμη και στις ζεστές μεσογειακές, είδατε να 'χουν κάποιο πρόβλημα τα μαγαζιά που ανοίγουν το καλοκαίρι τις τζαμαρίες τους; Μια χαρά γεμίζουν στους δημοφιλείς προορισμούς. Τι στο διάολο, μόνο στην Ελλάδα πια έχουν οι τουρίστες την απαίτηση να απολαμβάνουν παντού τον έναστρο ουρανό;
Η επιπόλαιη ενέργεια του Μπουτάρη να στραφεί ενάντια στο σχεδιασμό του πιο αγαπημένου χώρου χαλαρής και φτηνής αναψυχής των Σαλονικιών, ίσως να αποδειχθεί δώρο σε όλη την κοινωνία μας. Ίσως προσφέρει την αφορμή για έναν πανελλήνιο διάλογο πάνω στο τι σημαίνει δημόσιος χώρος, πάνω στο ποια είναι τα συμφέροντα των πολιτών και ποια του κράτους, και πώς αυτά μπορούν να συγκεραστούν όπως οφείλεται. Να ξεκαθαρίσουμε επιτέλους ότι ο λεγόμενος δημόσιος χώρος είναι αυτός που κάνει την αστική ζωή όχι απλώς υποφερτή, μα και ελκυστική. Να συμφωνήσουμε όλοι πως η ποιότητά του εγγυάται και τη δική μας ποιότητα ζωής. Να ξαναδούμε τον δημόσιο χώρο σαν την αλλοτινή Αγορά, σαν έναν καταλύτη που συνθέτει, που ενώνει, που ρίχνει φραγμούς, που εξανθρωπίζει.
Ευχαριστώ τον αγαπημένο συμπολίτη Στέφανο Τσιτσόπουλο που με το γνωστό προβοκατόρικό στιλ του άνοιξε ετούτο τον χορό στην A.V.
25°
