Στη διεθνή διπλωματία αλλά και στην καθημερινή επικοινωνία το non paper έγγραφο είναι η μετεξέλιξη του «aide-mémoire», ενός είδους εγγράφου που, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, χρησιμοποιείται βοηθητικά ως ενισχυτικό και βοηθητικό εργαλείο και ουδέποτε ως επίσημη ανακοίνωση. Αυτού που λέμε «reminder» ή «memorandum».
Το non paper −πάντα έτσι ήταν σε διεθνές αλλά και εσωτερικό επίπεδο− έχει την ισχύ ενός εγγράφου που λειτουργεί παράλληλα με την επίσημη θέση ή ενημέρωση στο πλαίσιο της ανάλογης θεσμικής διαδικασίας. Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα σημείωμα που επιδιώκει να εντάξει στην ατζέντα και μια σχετική επιχειρηματολογία ή οποία για πολλούς και διαφορετικούς λόγους δεν μπορεί ή δεν πρέπει να ανακοινωθεί ως έχει. Στην ιστορία της πολιτικής και της διπλωματίας τα non paper έγγραφα έχουν καταγράψει τα δικά τους σημαντικά κεφάλαια. Με βασικό χαρακτηριστικό ότι κανένα φυσικό πρόσωπο δεν αναλαμβάνει επισήμως την ευθύνη της σύνταξής τους. Και για να μη μακρηγορούμε, ο όρος εφευρέθηκε και για ακόμα ένα λόγο: Για να εξυπηρετήσει τη διπλωματική ανάγκη «τα είπα αλλά δεν τα είπα» και το «μη σου φύγει κουβέντα ότι τα είπα εγώ...».
Οι δύο τελευταίες εντός εισαγωγικών εκφράσεις είναι η άκρως ελληνική εκδοχή του non paper. Ένα ελαφρώς «ναι μεν αλλά», μια διαδικασία ψιλοπονηρή με μισόκλειστο ματάκι, «γραμμιτζίδικη» που λέγαμε παλιά. Πολλά χρόνια τώρα αποτελούν την ημιεπίσημη, μισοκρυμμένη γλώσσα επικοινωνίας κάθε εξουσίας με τα ΜΜΕ. Κάτι μεταξύ ανακοίνωσης και «off the record». Επί της ουσίας, δεν κάνει τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από το να εξυπηρετεί την ανάγκη της ανέξοδης διάψευσης από την πλευρά κάθε εξουσίας σε περίπτωση που οι εξελίξεις δεν τη δικαιώσουν.
Η ανακάλυψη και η καθημερινή χρήση του non paper από το Μέγαρο Μαξίμου το καθιστά απλώς ένα γλωσσικό ευφημισμό. Ο οποίος άλλο θέλει να πει και άλλο λέει, αποστερεί την όποια σημαντικότητα μπορεί να έχουν τα όσα αναφέρει, ιδίως μάλιστα όταν αποπειράται να λειτουργήσει ως επίσημη κυβερνητική ενημέρωση για εξαιρετικά σοβαρά θέματα, όπως τα εθνικά ή αυτά που αφορούν στις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. ή το Δ.Ν.Τ. ή ακόμα και τα σενάρια εξόδου από το ευρώ. Μεταφέρει την όποια «γραμμή» και θέση του στα ΜΜΕ και ταυτόχρονα κρατά για τον εαυτό του το δικαίωμα μιας κάποιας «πισινής». Και φυσικά είναι σαν να αποπειράται να προκαταλάβει το είδος της κριτικής που ενδεχομένως ασκηθεί σε όσα αναφέρει.
Καθημερινά, στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις δημοσιογράφων αλλά και στις επίσημες των ΜΜΕ καταφθάνουν non paper ενημερώσεις για διάφορα θέματα. Είναι η τελευταία εκδοχή της επικοινωνίας που επιλέγεται όταν η επικαιρότητα ταλαιπωρείται από διάφορες εξελίξεις και η κυβέρνηση θέλει να μεταδώσει τα δικά της μηνύματα. Η διαδικασία δεν είναι κατ' ανάγκη κατακριτέα. Απεναντίας. Αλλά υπό αυτή τη χρήση, η non paper ενημέρωση παίρνει τη μορφή «διαρροών από κύκλους του Μαξίμου» και όχι σαφών θέσεων ή ανακοινώσεων. Ιδίως όταν μέσα σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οξείες εκφράσεις, σχόλια και όχι απλώς θέσεις. Αναλογικά, συμβαίνει αυτό που πρέπει να αποφεύγεται στη δημοσιογραφία και γενικώς στην ενημέρωση: το μπέρδεμα της είδησης με το σχόλιο. Αλλά, γενικώς, σε ένα απόλυτο και ατέλειωτο μπέρδεμα ζούμε. «Αυτό μας πείραξε;», θα πείτε. Κι έχετε δίκιο...
11°
