Ακόμα κι αν κάποιος δεν το είχε προσέξει τα προηγούμενα χρόνια, τον τελευταίο μήνα πλέον έγινε και επίσημο: Ο μοναδικός τρόπος για να γίνει ένας μητροπολίτης γνωστός στο πανελλήνιο και να τον κυνηγάνε οι κάμερες και τα μικρόφωνα για δηλώσεις, είναι να εκφραστεί με προσβλητικό και χλευαστικό τρόπο για τους ομοφυλόφιλους. Τα ράσα κυριολεκτικά πήραν φωτιά κατά τη συζήτηση του συμφώνου συμβίωσης στη Βουλή, που μας έδωσε την ευκαιρία να μάθουμε τα ονόματα πολλών ιεραρχών που αγνοούσαμε και που προφανώς ζήλεψαν τη δόξα των αδιαμφισβήτητων «μετρ» του είδους όπως ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος, ο Πειραιώς Σεραφείμ και ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος. Η λίστα με τους «αγίους» που διεκδίκησαν και αυτοί τα δικά τους 15 λεπτά δημοσιότητας με αφορμή το τρισκατάρατο σύμφωνο συμβίωσης είναι μεγάλη: Ιεράρχες όπως οι μητροπολίτες Κονίτσης, Κορίνθου, Λαρίσης, Μεσογαίας, Σιατίστης και τόσοι ακόμη...
Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί έκπληξη αν σκεφτεί κανείς ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια όποτε το συγκεκριμένο θέμα ερχόταν στο προσκήνιο της δημοσιότητας, κανάλια και δημοσιογράφοι διαγκωνίζονταν για το ποιος θα προλάβει κάποια δήλωση του Σεραφείμ ή του Άνθιμου. Είναι άλλωστε το μοναδικό θέμα για το οποίο τα κανάλια τους θεωρούσαν ...«ειδικούς» αν σκεφτεί κανείς ότι σχεδόν για κανένα άλλα ζήτημα δεν απασχόλησε ποτέ τα ΜΜΕ η άποψη κάποιου μητροπολίτη. Τι πιο λογικό λοιπόν από το να διεκδικήσουν και άλλοι ιεράρχες ένα κομμάτι από την πίτα της δημοσιότητας στο μοναδικό ζήτημα όπου η γνώμη τους φαίνεται να έχει κάποια ...πέραση.
Ποιοι είναι όμως οι πραγματικοί λόγοι που οι ομοφοβικές δηλώσεις των μητροπολιτών πουλάνε «σαν ζεστά ψωμάκια» στην αγορά της ενημέρωσης; Κατά την άποψή μου, οι βασικοί λόγοι είναι τρεις:
Ο πρώτος και πιο προφανής λόγος είναι ότι οι πιο ακραίες φωνές βοηθούν την ηγεσία της εκκλησίας να κρατάει ικανοποιημένες τις «θεούσες» και το πιο σκληροπυρηνικό κομμάτι της κοινωνίας. Αυτό είναι και ο λόγος που η εκκλησία ποτέ δεν τραβάει το αφτί κάποιου ιεράρχη ακόμα και για τις πλέον απαράδεκτες δηλώσεις. Και παρά το γεγονός ότι οι επίσημοι εκπρόσωποί της φάνηκαν πολύ πιο μετριοπαθείς κατά τη διάρκεια της συζήτησης του συμφώνου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Αυτή η «μετριοπάθεια» πάντως δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη: Μόλις τον περασμένο Οκτώβριο και με αφορμή το σύμφωνο συμβίωσης ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είχε μιλήσει για «ξεθεμελίωμα της οικογένειας» και «επιβολή της διαστροφής από τους εχθρούς της πατρίδας». Δηλώσεις που δεν έτυχαν όμως ιδιαίτερης προσοχής από τα μέσα ενημέρωσης. Προφανώς γιατί εντός της Εκκλησίας κάποιοι αναλαμβάνουν τον ρόλο των «μετριοπαθών» και κάποιοι άλλοι των «ακραίων». Κάτι σαν τον καλό μπάτσο και τον κακό μπάτσο....
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η συνεχής αναπαραγωγή τέτοιων δηλώσεων είναι χρήσιμη για τον πολιτικό και τον δημοσιογραφικό κόσμο της χώρας, ειδικά σε ένα θέμα όπως το σύμφωνο συμβίωσης όπου στην πραγματικότητα οι κοινωνικές αντιδράσεις ήταν από ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Η ψευδαίσθηση που δημιουργείται ότι δήθεν υπάρχει κάποιο πανίσχυρο ρεύμα αντίδρασης είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ώστε να περιοριστεί η συζήτηση στο θέμα του συμφώνου συμβίωσης (που οι πάντες γνωρίζουν ότι αποτελεί μία απλή γραφειοκρατική διευθέτηση) και να μην επεκταθεί σε ουσιαστικά ζητήματα ισονομίας όπως ο πολιτικός γάμος για όλους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι δηλώσεις των ιεραρχών επιστρατεύονται αποκλειστικά και μόνο για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Όμως ο τρίτος και σημαντικότερος λόγος που αυτές οι δηλώσεις «πουλάνε» τόσο δεν θα πρέπει να αναζητηθεί εντός της Εκκλησίας αλλά στην αντίπερα όχθη. Πρόκειται για τα πολυπληθή νεανικά και όχι μόνο κοινά, τόσο μεταξύ των αριστερών όσο και των φιλελεύθερων, που αντιπαθούν σφοδρά την Εκκλησία και τους παπάδες , την ταυτίζουν απόλυτα με την έννοια του σκοταδισμού και της χρεώνουν κάθε οπισθοδρόμηση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία. Είναι αυτοί που διακινούν περισσότερο τις δηλώσεις μίσους των ιεραρχών στα social media, συνοδεύοντάς τες με οργισμένα σχόλια για τη μισανθρωπία και την προδοσία των αρχών της χριστιανικής αγάπης την οποία χρεώνουν στους εν λόγω ιεράρχες. Και που με αφορμή αυτές τις δηλώσεις ζητούν επιτακτικά τον άμεσο διαχωρισμό της εκκλησίας και την καθιέρωση ενός πλήρως κοσμικού κράτους.
Πρόκειται για ένα αντικληρικό/κοσμικό ρεύμα που ενισχύεται όλο και περισσότερο στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας αν και έφτασε εδώ πολύ καθυστερημένα σε σχέση με άλλες χώρες. Μέχρι τώρα πιστεύαμε πως η ελληνική ιστορία δεν γνώρισε τον αντικληρικαλισμό που υπήρξε διαδεδομένος π.χ. στις καθολικές χώρες · τα τελευταία χρόνια αυτή η εκτίμηση ίσως πρέπει να τροποποιηθεί. Αν και θα περίμενε κανείς ότι σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης η Εκκλησία θα αύξανε την απήχησή της, η πραγματικότητα είναι ότι σε καμία άλλη περίοδο δεν έχουν ακουστεί τόσες φωνές εναντίον της για ζητήματα όπως η εκκλησιαστική περιουσία ή η αποτέφρωση των νεκρών. Βεβαίως ο αντικληρικαλισμός των ελλήνων τείνει να είναι ιδιόμορφος αφού συνδυάζει την κάθετη αμφισβήτηση με τον πλέον ασφυκτικό κομφορμισμό: Οι έλληνες θέλουν να βαφτίζουν τα παιδιά τους (γιατί «τι θα πει ο κόσμος») αλλά ταυτόχρονα ζητάνε απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών με συνοπτικές διαδικασίες. Θέλουν θρησκευτική κηδεία (γιατί «πως θα πας αδιάβαστος»), αλλά ταυτόχρονα προτιμούν την αποτέφρωση των νεκρών για να αποφύγουν τη μακάβρια διαδικασία της εκταφής.
Ως προς τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων βέβαια, η πεποίθηση ότι μόνο ένα κοσμικό κράτος μπορεί να τα προστατεύσει είναι λανθασμένη. Σε προτεσταντικές μοναρχίες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Δανία ή η Νορβηγία η εθνική εκκλησία παραμένει δημόσια υπηρεσία με επικεφαλής τον εκάστοτε μονάρχη, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις χώρες αυτές να καθιερώσουν τον γάμο ομοφύλων. Αντίθετα σε μία χώρα-οχυρό του απόλυτα κοσμικού κράτους όπως είναι η Γαλλία, η υπόθεση του γάμου ομοφύλων συνάντησε τεράστιες αντιδράσεις ακριβώς επειδή οι αντίπαλοι αναγκάστηκαν να προβάλλουν επιχειρήματα που δεν ήταν χρωματισμένα από κηρύγματα θρησκευτικού μίσους. Το κοσμικό κράτος λοιπόν ίσως να μην είναι και τόσο απαραίτητο όσο νομίζουμε, όμως η απήχηση του αντικληρικού/κοσμικού ρεύματος σε μεγάλα στρώματα της κοινωνίας σίγουρα αποτελεί όχημα για να προωθηθούν τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, όπως έδειξε η ιστορική εμπειρία τόσο στην Ισπανία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για να επιστρέψουμε στα δικά μας, μπορεί οι δηλώσεις των ιεραρχών να υπερπροβάλλονται αδικαιολόγητα, θα πρέπει όμως να προβληματίσει την ηγεσία της Εκκλησίας το γεγονός ότι πλέον καυτηριάζονται ως ακραίες και ανάρμοστες ακόμα και από τους πλέον συμβατικούς διαμορφωτές της κοινής γνώμης όπως είναι π.χ. οι παρουσιαστές των μεσημεριανάδικων. Ή ότι οδηγούν σε έμπρακτη αποδοκιμασία από τους πολιτικούς όπως έγινε στον Πειραιά κατά την τελετή των Θεοφανίων. Αντί να εκτίθεται για άρνηση των αρχών της χριστιανικής αγάπης, η Εκκλησία της Ελλάδος ίσως θα έπρεπε να παραδειγματιστεί από τον πάπα Φραγκίσκο ο οποίος -αν και δεν έχει μετακινηθεί ούτε ένα χιλιοστό από την κάθετη αντίθεση της Εκκλησίας στον γάμο ομοφύλων- προσπαθεί με κάθε τρόπο να αλλάξει τη συζήτηση τονίζοντας την αγάπη της εκκλησίας για όλους τους «αμαρτωλούς». Όσο το συγκεκριμένο ύφος κυριαρχεί, η Εκκλησία έχει τεράστιο πρόβλημα στη δημόσια εικόνα της το οποίο δεν δείχνει καν να συνειδητοποιεί. Κι αν δεν το συνειδητοποιήσει σύντομα, το σύμφωνο συμβίωσης θα είναι το μικρότερο από τα προβλήματά της...
10°
