Ένα μοναδικό φωτορεπορτάζ, βγαλμένο κυριολεκτικά από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας, παρουσίασε στο φύλλο του Σαββατοκύριακου η «Εφημερίδα των Συντακτών».
Πρωτοκλασάτοι υπουργοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ως οργισμένα νιάτα και μαχόμενοι φοιτητές διακρίνονται σε φωτογραφίες της δεκαετίας του ’80 να συμμετέχουν σε πορείες, γενικές συνελεύσεις και διαδηλώσεις. Επίσης, «ξεθάβονται» και φωτογραφίες μεγαλοστελεχών της Νέας Δημοκρατίας, όπως αυτή του Μάκη Βορίδη, κατά την απολογία του ως φοιτητής, λίγο πριν διαγραφεί από τον σύλλογο Φοιτητών ως φασίστας.
Όπως γράφει ο Τάσος Κωστόπουλος, «η δεκαετία του 1980 υπήρξε η ύστερη φάση της Μεταπολίτευσης, η εποχή που αναμετρήθηκαν με την πραγματικότητα τα οράματα, όχι μόνο των αμέσως προηγούμενων χρόνων αλλά και παλαιότερων εποχών: το κεντροαριστερό σχέδιο της δεκαετίας του ’60 για μια δημοκρατική κοινωνία που θα συνδύαζε τον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών με μια κεϊνσιανή, φιλολαϊκή οικονομική πολιτική και τον δομικό εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας, ακόμη και οι ΕΑΜικές επαγγελίες για ένα λαοκρατικό καθεστώς που θα κινούνταν σε παρόμοια κατεύθυνση.
»Συλλογικά αιτήματα και διεκδικήσεις δεκαετιών αποκρυσταλλώθηκαν θεσμικά, κάποια άλλα παραπέμφθηκαν οριστικά στις καλένδες του απραγματοποίητου· σε κάθε περίπτωση, διαδοχικές γενιές (“της Αντίστασης”, “του 1-1-4”, “του Πολυτεχνείου”) βρέθηκαν τότε αντιμέτωπες με τα αντικειμενικά και υποκειμενικά όρια του επιθυμητού κοινωνικού μετασχηματισμού, που η διάσημη πρωθυπουργική ρήση του Ανδρέα Παπανδρέου κωδικοποίησε σαν διάκριση μεταξύ «οράματος» και “εφικτού”.
»Στο πεδίο των μαζικών κινημάτων, η δεκαετία του ’80 γνώρισε την πρωτοτυπία μιας βραχύβιας αλλά καθοριστικής σύζευξης ανάμεσα στο “πεζοδρόμιο” και τους υπουργικούς προθαλάμους.
»Λόγω της ιδιάζουσας τότε συγκυρίας, τα κινήματα δεν πρόβαλαν αποκλειστικά και μόνο αντιστάσεις, αμυντικού ή συντεχνιακού χαρακτήρα.
»Προωθούσαν, επιπλέον, μια σειρά από διεκδικήσεις για μεταρρυθμίσεις που εκκολάπτονταν επί χρόνια και φάνταζαν πλέον υλοποιήσιμες• οι θεσμικοί εκπρόσωποί τους αποτελούσαν προνομιακούς συνομιλητές της πολιτικής εξουσίας, οποιαδήποτε δε εχθρική ή περιφρονητική αντιμετώπισή τους από τους φορείς της τελευταίας ερμηνευόταν από τους πάντες ως αντιδημοκρατική πρόκληση.
»Σε αντίθεση με όλες τις μεταγενέστερες “κινηματικές” γενιές, που η τροπή του ταξικού συσχετισμού δυνάμεων καθήλωσε σε σισύφειες προσπάθειες για την ανάσχεση αλλεπάλληλων κυβερνητικών “μεταρρυθμιστικών” πρωτοβουλιών, που κινούνταν σχεδόν πάντα σε αντιλαϊκή κατεύθυνση».
Παρατίθενται μερικά από τα γεγονότα-κλειδιά της δεκαετίας αυτής:
10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1987
Η «γενιά της Αλλαγής» διαρρηγνύει στο πεζοδρόμιο τις σχέσεις της με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, προσδίδοντας πολιτικά χαρακτηριστικά στη διάχυτη δυσφορία για ποικίλες πτυχές της κρατικής πολιτικής στα ΑΕΙ.
Για πρώτη φορά μετά το 1979-80 η ριζοσπαστική Αριστερά αναδεικνύεται σε ηγεμονικό πόλο του φοιτητικού κινήματος, αποσπώντας αποφάσεις γενικών συνελεύσεων για κατάληψη των σχολών και συγκροτώντας δικά της μπλοκ, διακριτά από εκείνα της ΕΦΕΕ που ελέγχει η συμμαχία ΚΝΕ-ΠΑΣΠ.
Στην πρώτη γραμμή του μπλοκ των καταληψιών, δεύτερος από δεξιά, διακρίνεται ο Γιώργος Χουλιαράκης, μέλος τότε των Αριστερών Συσπειρώσεων στο Οικονομικό της Νομικής.
Σε άλλη φωτογραφία των ημερών, ο σημερινός υπουργός Οικονομικών συντονίζει εκδήλωση στο πλαίσιο της κατάληψης, με ομιλητές τους Αγησίλαο Χριστοδουλόπουλο (της Κ.Ο. Μαχητής), Ελένη Πορτάλιου (του ΚΚΕσ.-Α.Α.) και Γιάννη Μηλιό.
ΤΕΛΗ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1984
Γενική συνέλευση των φοιτητών του Νομικού. Ημερήσια διάταξη ρουτίνας, γραπτά ίχνη της οποίας στάθηκε αδύνατο να εντοπιστούν· σε γενικές πάντως γραμμές, οι κινητοποιήσεις εκείνου του φθινοπώρου πρόβαλλαν πρωτίστως οικονομικά αιτήματα, όπως η αύξηση της τιμής του «κουπονιού» με το οποίο διατρέφονταν οι «άποροι» φοιτητές (ακριβέστερα: όσων οι γονείς δήλωναν λίγα στην Εφορία - τα παιδιά των δημοσίων υπαλλήλων θεωρούνταν κατά κανόνα υπερβολικά εύπορα γι’ αυτές τις παροχές, σε αντίθεση μ’ εκείνα των δικηγόρων, των γιατρών και των πάσης φύσης εμπόρων).
Στο βήμα ο Γιώργος Κατρούγκαλος, κεντρικός τότε συνδικαλιστής της ΚΝΕ στη σχολή
Μεταξύ των συνωστιζόμενων στο προεδρείο διακρίνεται ο Κωστής Χατζηδάκης, δευτεροετής με πλούσια κόμη και ανερχόμενο ήδη στέλεχος της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ.
14 ΜΑΡΤΙΟΥ 1985
Ο Μάκης Βορίδης απολογείται στη γενική συνέλευση του Νομικού, πριν αυτή αποφασίσει τη διαγραφή του από τον σύλλογο ως φασίστα.
Σε πρώτο πλάνο αριστερά ο Κατρούγκαλος και δεξιά, με μουστάκι και το αυτοκόλλητο της «Πανσπουδαστικής» στο πέτο, ο Δημήτρης Τσιόδρας, στέλεχος της ΚΝΕ τότε και του Ποταμιού σήμερα. Σστο βάθος αριστερά, με τα τσιγάρα ανά χείρας, η ΔΑΠίτισσα Κατερίνα Πελέκη, μετέπειτα σύζυγος Βουλγαράκη και γνωστή πλέον στο πανελλήνιο ως η βασική συμβολαιογράφος του σκανδάλου Βατοπεδίου.
Για ελάσσονες λόγους στην ίδια συνέλευση διαγράφηκε «επί φασισμώ» και ο συνδικαλιστής της ΔΑΠ Χρήστος Χατζηεμμανουήλ, μετέπειτα golden boy (σ.σ. ο χαρακτηρισμός είναι του δημοσιογράφου Τάσου Κωστόπουλου) της κυβέρνησης Καραμανλή (ΟΠΑΠ, Ολυμπιακά Ακίνητα) - εδώ, με την ντουντούκα, σε παλιότερο ενσταντανέ από τις φοιτητικές εκλογές του 1984.
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1986
Ανήμερα της εθνικής γιορτής, η ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος (Νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού) επιχειρεί να κλείσει τη Συγγρού, διαμαρτυρόμενη για την επίσκεψη του Αμερικανού Υπ.Εξ. Τζορτζ Σουλτς στην Ελλάδα.
Ύστερα από άκαρπες διαπραγματεύσεις με τον αστυνομικό διευθυντή Νίκωνα Αρκουδέα, η κεφαλή της διαδήλωσης δίνει το σήμα για την κατάληψη του οδοστρώματος· εκτός από τον γραμματέα της οργάνωσης Νίκο Φίλη (με την ντουντούκα), διακρίνονται μεταξύ άλλων ο μετέπειτα υπουργός Επικρατείας του Γιώργου Παπανδρέου, Ηλίας Μόσιαλος, και το σημερινό ηγετικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, Πάνος Λάμπρου.
Το εγχείρημα πατάχθηκε ταχύτατα από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, αν και με πολύ μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση από εκείνη που τα ΜΑΤ (δεν) επέδειξαν την επομένη, απέναντι στην αντίστοιχη απόπειρα των αντιεξουσιαστών να διαδηλώσουν στο κέντρο της Αθήνας.
7 ΜΑΪΟΥ 1988
Νεολαία πλέον του ΚΚΕσ.-Α.Α. (της μετέπειτα ΑΚΟΑ), αλλά με τον ίδιο πάντα γραμματέα, η ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος προσπαθεί να οργανώσει αντιαυταρχική συναυλία έξω από τις φυλακές Κορυδαλλού, την επαύριο της αυτοκτονίας ενός ανήλικου κρατουμένου, με αίτημα την κατάργηση των φυλακών ανηλίκων.
Με δικαιολογία μια «μίνι εξέγερση» που είχε προκληθεί στην πτέρυγα ανηλίκων ύστερα από προηγούμενη συγκέντρωση της οργάνωσης στον ίδιο χώρο, η συναυλία απαγορεύτηκε κι οι συγκεντρωμένοι, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν ο σημερινός υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος Πάνος Σκουρλέτης κι ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, βρέθηκαν αντιμέτωποι με ισχυρές δυνάμεις των ΜΑΤ.
Παρά την προσπάθεια συνεννόησης με τους υπεύθυνους των φυλακών και τον εισαγγελέα, η συναυλία μεταφέρθηκε αναγκαστικά στην κεντρική πλατεία του δήμου, μακριά πολύ από το κοινό στο οποίο αρχικά απευθυνόταν.
*Στη φωτογραφία άρθρου διακρίνεται ο Νίκος Φίλης να διαπραγματεύεται στις 25 Μαρτίου 1986, με τον αττικάρχη Νίκωνα Αρκουδέα το κλείσιμο της Συγγρού από την ΕΚΟΝ Ρ. Φ.
**Όλες οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στην «Εφημερίδα των Συντακτών»
10°
