Έξω χαλασμός, η χώρα μετεωρίζεται στο κενό καθώς γκρεμίζονται βεβαιότητες, δομές, κανόνες, πλάνα ζωής. Μέσα στο δωμάτιο ησυχία, αρχίζουμε το μάθημα ελληνικών. Ανήλικοι πρόσφυγες, σαστισμένοι ακόμη από το ταξίδι τους που κράτησε μήνες, από τις περιπέτειες με φορτηγά, κακουχίες, σύνορα, βάρκες, διαδικασίες της αστυνομίας. Μακριά από συγγενείς και φίλους, μόνοι, στην επίσημη γλώσσα «ασυνόδευτοι αιτούντες άσυλο». Σφίγγουμε τα χέρια, χαμογελάμε αμήχανα, λέω το όνομά μου όσο μπορώ πιο καθαρά, ρωτάω, λίγο ελληνικά λίγο αγγλικά, πώς σε λένε, ακούω το όνομά του, Μοχάμετ, Χουσεΐν, Ιακώβ, και προσπαθώ να το κρατήσω στο νου μαζί με την έκφραση των ματιών, φοβισμένη, θλιμμένη, με μια σταγόνα ελπίδας στο βλεφάρισμα. Ρωτάω τη χώρα, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ερυθραία, Σομαλία, Νιγηρία. Η γεωγραφία της Ασίας και της Αφρικής συμπυκνωμένη σ’ αυτό το μικρό τραπέζι όπου θα απλώσουμε σε λίγο τα τετράδια για να γράψουμε την ελληνική αλφαβήτα σαν πρόσχημα γνωριμίας και οικειότητας, ξεχνώντας πάνω στην προσπάθεια της φωνητικής διαφοράς του θ με το φ και του ε με το υ την πείνα, τον πόλεμο, την απελπισία της γυμνής ζωής στα δεκατέσσερα ή τα δεκάξι σου.
Καθόμαστε γύρω από το τραπέζι στριμωχτά όλοι μαζί, κοιταζόμαστε στα μάτια. Πιάνουμε σιγά σιγά την κουβέντα. Σπασμένες λέξεις, πόσο καιρό είσαι εδώ, έχεις ροζ κάρτα, πόσο χρονών είσαι. Ουδέτερες πληροφορίες που παίρνεις και δίνεις για αρχή. Οι οδηγίες της ομάδας των εθελοντών λένε να μην κάνεις παραπανίσιες ερωτήσεις που μπορεί άθελά σου να πληγώσουν. Ο κοινωνικός λειτουργός μιλούσε πριν για τις αϋπνίες και τους νυχτερινούς εφιάλτες, για μικρότερα αδέλφια που έμειναν στο μακρινό πουθενά, αγκάθια στην καθημερινή έγνοια του νου.
Ανοίγετε τα τετράδια και γράφετε την αλφαβήτα, λέτε ένα ένα τα γράμματα, τα επαναλαμβάνετε, ένας δωδεκάχρονος δεν έχει πάει καθόλου σχολείο στη χώρα του και πρέπει να μάθει για πρώτη φορά τα γράμματα στα δεκατέσσερά του σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνει. Του χαμογελάς για να πάρει κουράγιο, αλλά μέσα σου είσαι απελπισμένη. Ο τυφλός Αφγανός πρέπει πρώτα να μάθει προφορικά ελληνικά και μετά μπρέιγ στα ελληνικά. Η τυφλότητα έχει κι αυτή τη δική της πολυγλωσσία. Στην αριθμητική είναι πιο εύκολα, όλοι ξέρουν πρόσθεση κι αφαίρεση, θα μάθουν σύντομα διαίρεση και πολλαπλασιασμό. Από μάθημα σε μάθημα μεγαλώνει η οικειότητα, κοιτάζεστε στα μάτια, ξέρεις και ξέρουν πότε φέρνεις μαζί σου χαρούμενη διάθεση και πότε κάποια αόριστη στενοχώρια, οι σπασμένες λέξεις αρχίζουν να παίρνουν σχήμα, ακούς στην άκρη του μαθήματος ιστορίες που σε αναστατώνουν, προσπαθείς να βρεις λύσεις σε προβλήματα εκτός αριθμητικής, ένα συν ένα δεν κάνουν πάντοτε δύο. Μοιράζεστε αστεία, ένα σουβλάκι, μια αισιόδοξη ιδέα, τους φίλους σου εκείνους που έδειξαν ενδιαφέρον.
Μέσα στο δωμάτιο ησυχία. Έξω η κρίση γιόρτασε αυτές τις μέρες τα πρώτα της γενέθλια. Η θύελλα που έχει καλύψει τον ορίζοντα σου θολώνει την ορατότητα. Το εφιαλτικό όνειρο που λέγεται μέλλον ξετυλίγεται σε συνέχειες. Τα κακά νέα συνεχίζονται με άλλες χώρες που παίρνουν τη σειρά τους στο ταμείο της διεθνούς αρπακτικής ελεημοσύνης. Ο καπιταλισμός, η παγκοσμιοποίηση, παραγγέλνεις βιβλία, δοκιμάζεις ιδέες, οι παλιές δεν επαρκούν πια για να καταλάβεις. Διαφορετικές χώρες κι αιτίες, ίδια η αντιμετώπιση, τα επιχειρήματα, το σχέδιο από την Ισλανδία, τη Ρουμανία ως τη Μεσόγειο και την Ιρλανδία. Είτε το πρόβλημα εμφανίστηκε σε μια ιδιωτική τράπεζα είτε ήταν φούσκα των ακινήτων ή διογκωμένος δημόσιος τομέας, όλοι είναι ένοχοι, όλοι θα πληρώσουν.
Ποιο είναι το τοπίο της επόμενης μέρας;
Δεν χάνουμε μόνο ένα ποσοστό του μισθού μας, το δώρο, την άδεια, τη σύνταξη, τη δουλειά, χάνουμε τον τρόπο να υπάρχουμε. Άνεργοι νέοι, άνεργοι μεσήλικες, συνταξιούχοι σε αναμονή απόγνωσης, κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού στο όριο της φτώχειας, ύφεση, καταστροφή των μεσαίων στρωμάτων, κατάργηση του κοινωνικού κράτους, δημόσιες υπηρεσίες ανύπαρκτες, μια κοινωνία κατακερματισμένη που κινδυνεύει να γίνει κανιβαλική. Οι μηχανές χαμηλώνουν σταδιακά και σβήνουν μαζί με την αισιοδοξία των ανθρώπων. Οι πλασιέ της ελπίδας εξαφανίστηκαν, είναι η ώρα των πραγματιστών και των κυνικών, των αυστηρών τιμωρών, η ώρα της κρίσης.
Στον ορίζοντα ένα αεράκι ριζοσπαστικοποίησης, το νιώθω σε μένα, στους φίλους μου. Θέλω μεταρρυθμίσεις, πάντοτε ήθελα, θέλω εκσυγχρονισμό, θέλω περισσότερη δικαιοσύνη, θέλω να καταλαβαίνω τι συμβαίνει, θέλω σχέδιο και συμφωνία, όχι κινούμενη άμμο μέτρων. Το πολιτικό σύστημα χάνει χρόνο, συνεχίζει να μεταμφιέζεται, να ψεύδεται, να αμφιταλαντεύεται, να λειτουργεί με ιδιοτέλεια. Αναποφάσιστο παραπαίει ανάμεσα σε αναβολές, μισές αλήθειες, μικροπολιτικούς υπολογισμούς. Η ευθύνη του για τις κοινωνικές εντάσεις που κυοφορούνται μεγάλη. Αν δεν πείσει θα καταρρεύσει, κι αυτή είναι η χειρότερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει τώρα. Χρειαζόμαστε τους πολιτικούς και την πολιτική, τη διαχείριση και τις αποφάσεις, την εφαρμογή και τους κανόνες. Χρειαζόμαστε τα κόμματα αλλά πρέπει να λειτουργήσουν και υπάρχει μόνο μία ευκαιρία γι’ αυτό, να γίνουν δημοκρατικά, να επιτρέψουν να ακουστεί η φωνή των μελών τους. Αλλαγή παραδείγματος σημαίνει περισσότερη δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, περισσότερη συμμετοχή, διαφανείς κανόνες, λιγότερα προνόμια, πολυδιάστατες πολιτικές, ικανότητα διακυβέρνησης με νέο σχέδιο. Η ανάπτυξη πρέπει να πάψει να είναι μια κενή λέξη στα χείλη γραφειοκρατών και επιχειρηματιών. Πρέπει να κατανοήσουμε, να σχεδιάσουμε, να δράσουμε. Πρέπει να γεφυρώσουμε πραγματικότητες, χρόνους, πράξεις. Να διδαχθούμε και να διδάξουμε τη διαφορά του φ με το θ, του ε με το υ.
12°
