Δολοφονία Μένη Κουμανταρέα: H φονική νύχτα στην Κυψέλη και όλα όσα αποκάλυψε η δίκη

Το βράδυ της Παρασκευής 5 Δεκεμβρίου 2014, ο 83χρονος συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας δειπνούσε παρέα με τον φίλο και συνεργάτη του θεατρολόγο Θανάση Φουσκαρίνη σ' ένα εστιατόριο της Φωκίωνος Νέγρη κάτω απ' το σπίτι του. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα είπε στο φίλο του πως έπρεπε ν' ανέβει για λίγο στο σπίτι να πάρει ένα φάρμακο. Ο Κουμανταρέας ανέβηκε, αλλά αργούσε να επιστρέψει. Ο φίλος του άρχισε ν' ανησυχεί και λίγο μετά τα μεσάνυχτα κάλεσε την αστυνομία. Με τη βοήθεια κλειδαρά μπήκαν στο διαμέρισμα της οδού Ζακύνθου όπου διέμενε ο συγγραφέας. Κατευθύνθηκαν προς την κρεβατοκάμαρα και μπαίνοντας εκεί διαπίστωσαν πως οι ντουλάπες ήταν ανοιχτές κι εκείνος νεκρός στο πάτωμα με εμφανείς μώλωπες στο λαιμό και το πρόσωπο.

Για την άγρια δολοφονία του Μένη Κουμανταρέα η αστυνομία συνέλαβε δυο Ρουμάνους, τον 25χρονο Στεφάν Ματασαρεάνου και τον 28χρονο Κοσμίν Γκαϊτάν που δικάστηκαν από το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο τον επόμενο χρόνο. Σύμφωνα με τη δικογραφία, οι δυο νεαροί περίμεναν τη νύχτα της 5ης Δεκεμβρίου 2014 τον συγγραφέα στην είσοδο της πολυκατοικίας του, στην οδό Ζακύνθου στην Κυψέλη προκειμένου να τον ληστέψουν. Όταν εκείνος αρνήθηκε να τους αποκαλύψει το σημείο όπου υπήρχαν κρυμμένα χρήματα, τον ξυλοκόπησαν και στη συνέχεια τον στραγγάλισαν. Από τα στοιχεία της δικογραφίας προέκυψε πως ο Στεφάν Ματασαρεάνου, που γνώριζε τον Μένη Κουμανταρέα, ήξερε πως ο συγγραφέας είχε εισπράξει περίπου 150.000 ευρώ από πώληση ακινήτου και τον πίεζε να του δώσει χρήματα.

Στην απολογία του στην ανακρίτρια ο Κοσμίν Γκαϊτάν είχε υποστηρίξει πως ο συγκατηγορούμενός του ήταν ο δράστης της δολοφονίας κι ότι ο Ματασαρεάνου χτύπησε πολλές φορές τον συγγραφέα στην είσοδο της πολυκατοικίας του όταν εκείνος αρνήθηκε να τους δώσει δανεικά. Ο Στεφάν Ματασαρενάου στην απολογία του είχε αρνηθεί κάθε εμπλοκή του στην υπόθεση ρίχνοντας την ευθύνη στον συγκατηγορούμενό του. Είχε ισχυριστεί ότι λάτρευε τον συγγραφέα σαν πατέρα του.

Στην αστυνομία είχε πει πως διαπληκτίστηκε μαζί του: «Εγώ τσαντίστηκα και τον έσπρωξα με το ένα μου χέρι. Δεν ήθελα να του κάνω κανένα κακό, ούτε τον χτύπησα. Ο Μένης έπεσε δίπλα από μία πολυθρόνα και τον άκουσα που έβγαλε ένα βογγητό σαν "αχ". Έμεινε εκεί πεσμένος και δεν τον είδα να σηκώνεται. Τότε εγώ τσαντισμένος είπα του Κοσμίν να φύγουμε και βγήκαμε από το διαμέρισμα». Είχε αρνηθεί επίσης πως πήρε χρήματα ή αντικείμενα αξίας από το διαμέρισμα του συγγραφέα -ωστόσο ο νεαρός μετά την δολοφονία, είχε προβεί σε αγορές ρούχων ενώ είχε ξεκινήσει πιο έντονη κοινωνική ζωή με διασκέδαση σε γνωστά αθηναϊκά κλαμπ.

Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης ήρθαν στο φως άγνωστες πτυχές της ζωής του συγγραφέα Μένη Κουμανταρέα. Και οι δυο κατηγορούμενοι αρνήθηκαν τις κατηγορίες με τον πρώτο μάλιστα εξ αυτών να επικαλείται δια του δικηγόρου του Αλέξη Κούγια, το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία dna του στη σκηνή του εγκλήματος. Ο Θανάσης Φουσκαρίνης, που είχε επαγγελματική και φιλική σχέση με τον λογοτέχνη, περιέγραψε κατά τη διάρκεια κατάθεσής του στη δίκη, τη σχέση του θύματος με τον πρώτο κατηγορούμενο, μια σχέση η οποία όπως είπε, εκτός από σεξουαλική ήταν και πνευματική. «Ο Μένης ήταν μεγαλόψυχος και καλοπροαίρετος. Ενίσχυε οικονομικά τον πρώτο κατηγορούμενο, βοηθούσε πολύ κόσμο γιατί ένιωθε πως ο ίδιος ήταν ευνοημένος και για αυτό όφειλε να βοηθήσει», κατέθεσε ο μάρτυρας, σημειώνοντας πως ο γνωστός λογοτέχνης δολοφονήθηκε με αγριότητα ενώ αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα υγείας -είχε διαγνωσθεί με καρκίνο- και δεν γνώριζε αν την επόμενη φορά θα έβγαινε ζωντανός από το νοσοκομείο.

Ο μάρτυρας διατηρούσε με τον Μένη Κουμανταρέα φιλική και επαγγελματική σχέση και τον έβλεπε για καφέ ή φαγητό 3 με 4 φορές την εβδομάδα. Μάλιστα, όπως είπε κάποιες φορές μαζί τους ήταν και ο πρώτος κατηγορούμενος, τον οποίο ο Μένης Κουμανταρέας γνώριζε για δέκα ίσως και περισσότερα χρόνια. Για το είδος της σχέσης που είχαν οι δυο άνδρες -το θύμα και ο κατηγορούμενος- δεδομένης της διαφοράς ηλικίας, ο μάρτυρας κατέθεσε: «Ο Κουμανταρέας ήταν γκέι. Είχαν σχέση όχι μόνο σεξουαλική, ερωτική αλλά και πνευματική. Του έδινε χρήματα όταν τον συναντούσε. Ο κατηγορούμενος εξομολογούνταν στο Μένη τα προβλήματά του. Νομίζω ότι είχε γνωρίσει και την αδελφή του. Ο Μένης το 2010 είχε χάσει τη γυναίκα του… Υπήρχαν κάποιοι διαξιφισμοί, κάποιες εντάσεις δεν ξέρω που οφείλονταν. Ο Μένης μου είχε πει ότι του τηλεφωνούσε ο κατηγορούμενος συνέχεια και του ζητούσε χρήματα και πως δεν ήξερε τι να κάνει. Του είπα να σταματήσει να τον συναντά».

Ο μάρτυρας αφού μίλησε στο δικαστήριο για τις προσπάθειες που έκανε ώστε να μπει στο διαμέρισμα του συγγραφέα, περιέγραψε όσα είδε όταν μπήκε πλέον κατάφερε να μπει στο σπίτι με ένα συγγενή του λογοτέχνη: «Μόλις ανοίξαμε την πόρτα, καταλάβαμε από την πρώτη στιγμή ότι κάτι είχε γίνει. Οι ντουλάπες ήταν ανοιχτές. Ο Μένης ήταν στο κρεβάτι νεκρός ανάσκελα, είχε αίματα στο πρόσωπο, στα χέρια… » είπε. Στο ερώτημα του εισαγγελλέα αν ο κατηγορούμενος ήξερε ότι το θύμα έβλεπε εν ζωή κι άλλους αλλοδαπούς, ο μάρτυρας δήλωσε: «Ναι το γνώριζε ότι έδινε και σε άλλους χρήματα. Γνώριζα πως είχε χρήματα στο σπίτι αλλά δεν ξέρω πόσα, τα χρειάζονταν για τις θεραπείες του. Ακόμη, ο μάρτυρας ανέφερε πως δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως ο πρώτος κατηγορούμενος θα έφτανε σε ένα τέτοιο σημείο, όχι να σκοτώσει, όπως είπε, αλλά ακόμη και να σπρώξει έναν άνθρωπο στα 83 του, έναν άνθρωπος ο οποίος τον είχε βοηθήσει τόσες πολλές φορές… Δεν γνωρίζουμε τα κίνητρα. Περίμενε με το συγκατηγορούμενό του τέσσερις ώρες στο ισόγειο της πολυκατοικίας για να γυρίσει ο Μένης. Πράγμα που σημαίνει ότι το είχαν υπολογίσει. Οι δυο κατηγορούμενοι συναντήθηκαν και σχεδίασαν πώς θα επιτεθούν…».

Στον μάρτυρα υπέβαλε σωρεία ερωτήσεων ο συνήγορος υπεράσπισης του 27χρονου κατηγορούμενου, Αλέξης Κούγιας, όσον αφορά τη σχέση που είχε το θύμα με τον εντολέα του. Ο δικηγόρος επέμεινε να μάθει από τον Φουσκαρίνη εάν ο συγγραφέας είχε «σχέσεις με νεαρούς άνδρες, ακόμη και ηλικίας 15 ετών». Ο μάρτυρας είπε πως ο φίλος του είχε μία στενή ερωτική σχέση με τον κατηγορούμενο που ο συγγραφέας «εκτιμούσε και αγαπούσε». Ωστόσο, κατέθεσε πως λίγο καιρό πριν την δολοφονία, ο Μένης Κουμανταρέας ήθελε να διακόψει αυτήν τη σχέση, γιατί ο νεαρός τού ζητούσε χρήματα και τον καλούσε επανειλημμένα στο τηλέφωνο.

Και οι δύο κατηγορούμενοι αρνήθηκαν όσα τους αποδίδονταν στο κατηγορητήριο, στάση που είχαν κρατήσει και κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, όπου ο ένας απέδιδε στον άλλο τη δολοφονία, αποδεχόμενοι πως είχαν πάει στο σπίτι του θύματος με σκοπό ο νεαρότερος να ζητήσει χρήματα από τον συγγραφέα, καθώς είχαν μακροχρόνια φιλική σχέση. Ενώπιον του δικαστηρίου, ο Στεφάν Ματασαρενάου, ο οποίος γνώριζε τον συγγραφέα, υποστήριξε ότι δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο «στον Μένη, αλλά και σε κανέναν άλλο» και πως δεν είναι ούτε κλέφτης, ούτε αλήτης. Ο συγκατηγορούμενός του είπε ότι δεν γνώριζε το θύμα και πως όσα χρόνια είναι στην Ελλάδα δεν έχει κάνει τίποτα παράνομο. Το δικαστήριο δεν έκανε δεκτή, μετά από αντιρρήσεις των υπερασπιστών των κατηγορουμένων, τη δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής που υποβλήθηκε από πρώτη εξαδέλφη του συγγραφέα.

Το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο το 2016 είχε επιβάλλει στους δυο κατηγορούμενους ισόβια κάθειρξη για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση αλλά και τέσσερα έτη φυλάκισης για το αδίκημα της κλοπής. Το 2021 το Εφετείο τούς αναγνώρισε ελαφρυντικά και τελικώς επέβαλε αντί της ποινής της ισόβιας κάθειρξης, ποινή 15 ετών.

Παρά το φρικτό τέλος του, ο Μένης Κουμανταρέας μένει στη μνήμη μας ως ένας σημαντικός μεταπολεμικός πεζογράφος μέσα από τα πολλά βιβλία του:

• «Τα Μηχανάκια»
• «Βιοτεχνία Υαλικών»
• «Το Αρμένισμα»
• «Τα Καημένα»
• «Η κυρία Κούλα»
• «Η φανέλα με το εννιά» (που μεταφέρθηκε τον κινηματογράφο από τον Παντελή Βούλγαρη)
• «Ο ωραίος λοχαγός» κ.ά.