Κλιματική Αλλαγή: Συνέντευξη της προέδρου του «Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής» Μαρίας Λογοθέτη στην ATHENS VOICE - Η ενημέρωση, η χαρτογράφηση και η Κλιματική Κρίση
Ο καύσωνας «Κλέων» βρίσκεται προ των πυλών, όμως, η Κλιματική Αλλαγή έχει περάσει ήδη το κατώφλι και τα αποτελέσματά της είναι ορατά.
Το πιο ηχηρό καμπανάκι για την Κλιματική Κρίση χτύπησε μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια -το δραματικό καλοκαίρι του 2021- και παρότι ο φόβος εκδήλωσης πυρκαγιών στην Ελλάδα είναι πιο έντονος από ποτέ και η θερμοκρασία τείνει όλο και να ανεβαίνει από χρονιά σε χρονιά, ο ουσιαστικός διάλογος με την κοινωνία για την Κλιματική Αλλαγή και τη διαδικασία πράσινου μετασχηματισμού είναι ο «μεγάλος απών».
Όπως εξηγεί στην ATHENS VOICE η Μαρία Λογοθέτη, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που δημιουργήθηκε ο Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής, ένας συμμετοχικός μηχανισμός που δημιουργεί διαδικτυακό τόπο για θέματα κλιματικής αλλαγής και όχι μόνο. «Για να πετύχουμε στην πράσινη μετάβαση, δεν αρκεί́ η λήψη μέτρων από́ την κυβέρνηση και η προσήλωση της διοίκησης στην εφαρμογή́ των στόχων, ούτε η μεμονωμένη ευαισθητοποίηση του ιδιωτικού́ τομέα και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, αλλά́ η συντονισμένη κινητοποίηση όλων των φορέων και των πολιτών για το κομμάτι που αντιστοιχεί́ στον καθένα. Για να βρεθεί́ ο κοινός βηματισμός, η κοινωνία θα πρέπει να είναι μέρος της λύσης.
»Ο Κόμβος λοιπόν, είναι ένας συμμετοχικός μηχανισμός που απαντά στις συγκεκριμένες ανάγκες της κοινωνίας, που δημιουργεί έναν διαδικτυακό, και όχι μόνο, τόπο, την Πλατφόρμα του Κόμβου όπου για παράδειγμα παρέχεται άμεση πληροφορία, ως προς το ποιος κάνει τι στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, μέσω πρωτογενούς χαρτογράφησης που διενεργήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών ΕΚΠΑ έδρα UNESCO περιβαλλοντικής διπλωματίας», μάς λέει η πρόεδρος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής, οικονομολόγος, Πρεσβευτής Σύμβουλος ε.τ. και Ειδική Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ και προσθέτει:
«Παράγεται γνώση μέσω της δυνατότητας συνδυαστικής ανάγνωσης των δεδομένων της Πλατφόρμας, δίνεται η δυνατότητα δικτύωσης και ανταλλαγής καλών πρακτικών μεταξύ των συμμετεχόντων μελών του Κόμβου, παρέχεται τεχνογνωσία σε ζητήματα κυρίως ανάπτυξης δράσεων σε τοπικό επίπεδο και δίνεται η δυνατότητα ανάδειξης των ευκαιριών που παρέχει ο πράσινος μετασχηματισμός για τους νέους. Με τη βάση διεθνή τεχνογνωσία που παρέχεται από τους εταίρους του, ο Κόμβος έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει μια καινοτόμα μεθοδολογία, μέσω της οποίας θα σχεδιάζονται λύσεις, που θα απαντούν σε συγκεκριμένες ανάγκες μιας κοινότητας.
»Υπάρχει πληθώρα μελετών, αναλύσεων, συζητήσεων γύρω από τα θέματα της περιβαλλοντικής προστασίας και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Υπάρχουν και διαθέσιμοι πόροι. Υπάρχει όμως έλλειμμα ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ της επιστήμης, πολιτείας και κοινωνίας. Λείπει ένας συμμετοχικός σχεδιασμός, που θα εμπεριέχει τόσο τη διοίκηση, όσο και όλους τους δρώντες, που θα παράγει λύσεις βασισμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες και όχι μόνον στο τι αποφασίζει και προσφέρει η κεντρική διοίκηση. Λείπει η αλληλοενημέρωση ως προς τις δράσεις που έχουν αναληφθεί, ο συντονισμός ενεργειών και η συνεργασία μεταξύ φορέων με κοινά συμφέροντα.
»Εν κατακλείδι, λείπει η τεχνογνωσία ως προς το πώς επιτυγχάνεται ο πράσινος μετασχηματισμός, με διάρκεια και αποτελεσματικότητα. Η επιστήμη στην Ελλάδα και διεθνώς μας καλεί́, συντονισμένα, να τρέξουμε. Αλλά́ το ερώτημα είναι πώς; Χρειάζεται αλλαγή του μοντέλου οργάνωσης και διαχείρισης. Καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα πολλές προκλήσεις και μόνο μέσω μιας τεκμηριωμένης ανάλυσης δεδομένων μπορούμε να γίνουμε αποτελεσματικοί. Εδώ παρεμβαίνει ο Κόμβος παρέχοντας πληροφορία, δικτύωση και τεχνογνωσία».
Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής
«Οι Έλληνες αδυνατούν να αντιληφθούν τη σοβαρότητα του προβλήματος της Κλιματικής Αλλαγής»
Πόσο ευαισθητοποιημένοι είναι, όμως, οι Έλληνες για την Κλιματική Αλλαγή; Η απάντηση που μας δίνει η κ. Λογοθέτη στηρίζεται σε πρόσφατες μελέτες που εκπονήθηκαν με πρωτοβουλία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες προκύπτει ότι παρότι «οι Έλληνες αναγνωρίζουν την κλιματική αλλαγή ως υπαρκτό πρόβλημα σε επίπεδο πλανήτη, που οφείλεται στην ανθρώπινη δράση, δεν κατανοούν τους παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκληση του φαινομένου. Επίσης, αδυνατούν να αντιληφθούν τη σοβαρότητα του θέματος για την Ελλάδα.
»Στην ιεράρχηση των προβλημάτων στη χώρα, η καταστροφή του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή πέφτουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Αυτό το ανησυχητικό εύρημα επιβεβαιώνει την ύπαρξη σοβαρού ελλείμματος στην πληροφόρηση, στην απτή ενημέρωση και κατάρτιση των πολιτών, ως προς το τι συμβαίνει σε αυτόν τον νέο κόσμο της πράσινης μετάβασης. Αυτό ακριβώς το κενό φιλοδοξεί να καλύψει ο Κόμβος», σημειώνει η πρόεδρος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής.
Η ελληνική κυβέρνηση μοιάζει να αντιλήφθηκε την ανάγκη αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής σχετικά πρόσφατα. Μόλις το 2021 μπήκε πιο έντονα στη ζωή μας ο όρος «Κλιματική Κρίση», ενώ ένα νέο Υπουργείο ιδρύθηκε λίγες ημέρες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια και την Ηλεία τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Πόσο «ζεστά» έχει πάρει η Ελλάδα το ζήτημα της Κλιματικής Κρίσης;
Η Μαρία Λογοθέτη εκτιμά ότι «το συγκεκριμένο Υπουργείο κινήθηκε και ελπίζουμε να συνεχίσει να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν κινείται αποτελεσματικά. Δηλαδή, μπορεί ο μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων να έχει γίνει αποτελεσματικότερος, αλλά τι γίνεται με την πρόβλεψη;
»Η ανθεκτικότητα είναι μια πιο σύγχρονη έννοια που αναδεικνύει την ανάγκη ολιστικής αντιμετώπισης των κρίσεων δίνοντας έμφαση τόσο στην αντιμετώπιση των εντεινόμενων φυσικών φαινομένων, όσο και στη διαχείριση και βελτίωση μακροπρόθεσμων συστημικών αδυναμιών, που όταν δεν αντιμετωπίζονται εντείνουν την έκβαση των φαινομένων.
»Η Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή αναθεωρείται εκ νέου, και σύμφωνα με τα ειωθότα, η διαδικασία όμως φαίνεται να αγνοεί μια επί της ουσίας διαβούλευση, εφόσον δεν υφίσταται δυνατότητα ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία.
»Αποτέλεσμα είναι να μην αντιλαμβάνεται κανείς, πέραν των μυημένων, ποια είναι τα ζητήματα που διακυβεύονται. Επιπλέον, οφείλουμε να πούμε πως η Ελλάδα φαίνεται να είναι συστηματικά πίσω σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των υπο-εθνικών δρώντων, οι οποίοι καλούνται να δράσουν άμεσα. Είναι απολύτως αναγκαίο να προχωρήσουμε σε γενναίες αλλαγές για να αντιμετωπίσουμε αυτό που ήδη ζούμε».
Η ενημέρωση φαίνεται ότι είναι το «κλειδί» προκειμένου ως κοινωνία να αναλάβουμε ενεργό δράση κατά την πράσινη μετάβαση. Η πρόεδρος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής εξηγεί στην ATHENS VOICE ότι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών συνεπάγεται έμπρακτη ενδυνάμωση τους και αφορά τόσο στο επίπεδο της ενημέρωσης και γνώσης, όσο και στο επίπεδο των προσωπικών αξιών, όταν καλείται κάποιος να προβεί σε προσωπικές επιλογές σε απλά και πιο σύνθετα θέματα καθημερινότητας.
«Παραδείγματος χάριν, δεν αρκεί μόνο η ευαισθητοποίηση σε θέματα ανακύκλωσης ή αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου, αλλά καλό είναι να γνωρίζουν τι προϊόντα ρουχισμού ή τροφίμων αγοράζουν, ποιες επενδύσεις μπορούν να επιλέξουν για την επιχείρησή τους ή ακόμη και την επιλογή τουριστικού προορισμού. Είναι σημαντικό η κοινωνία να γνωρίζει και να επιβραβεύει τις "πράσινες επιλογές".
»Ο εκδημοκρατισμός της πληροφορίας, αποτελεί μια από τις κύριες στοχεύσεις της δημιουργίας του Κόμβου. Ο Κόμβος διαθέτει εργαλεία για την σφαιρική ενημέρωση των ενδιαφερομένων, όμως χρειάζεται να δημιουργηθούν συγκεκριμένα προγράμματα, τα οποία θα σχεδιαστούν για να απαντήσουν στις συγκεκριμένες ανάγκες μιας κοινότητας, ομάδας επιχειρήσεων ή μεμονωμένου φορέα».
Η Μαρία Λογοθέτη τονίζει ότι πρώτο λόγο σε αυτήν την προσπάθεια μετασχηματισμού έχουν αναπόδραστα οι δήμοι και οι πόλεις, «αφού είναι εκείνες που θα κληθούν να συμμετάσχουν στην προσαρμογή́ στη Κλιματική́ Αλλαγή́, αλλά́ και να εξοικονομήσουν ενέργεια. Οι πολίτες, οι οποίοι σε παγκόσμιο επίπεδο προβλέπεται ότι κατά 85% θα ζουν στις πόλεις μέχρι το 2050, είναι καταναλωτές παραγωγοί́, χρήστες και ιδιοκτήτες κατοικιών, αλλά́ και γονείς, παιδιά́, κοινωνικές μονάδες, ψηφοφόροι/υποψήφιοι».
Τα στατιστικά στοιχεία που μας δίνει είναι ενδιαφέροντα και συνάμα εξοργιστικά για την έλλειψη δράσης από τους δήμους. «Σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης παρατηρείται ότι από τους 146 Δήμους που έχουν υπογράψει τη συμφωνία δημάρχων Covenant of Mayors, για μείωση των εκπομπών τους σε ποσοστό́ 40% έως το 2030 μόνο 29 έχουν καταθέσει προγράμματα δράσης.
»Ο Κόμβος, μέσω της δυνατότητας παροχής τεχνογνωσίας και δικτύωσης φιλοδοξεί να υποστηρίξει τους ενδιαφερόμενους δήμους στην διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης προγραμμάτων πράσινου μετασχηματισμού παρέχοντας μεταξύ άλλων και διεθνή τεχνογνωσία και δικτύωση».
Χαρτογράφηση των δράσεων Κλιματικής Αλλαγής
Η χαρτογράφηση των δράσεων κλιματικής αλλαγής που πραγματοποίησε ο Κόμβος με την υποστήριξη μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΚΠΑ έχει στηριχθεί στη δημόσια πληροφορία, που κάθε φορέας, του δημοσίου, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών αναρτά.
Η κ. Λογοθέτη σημειώνει ότι στόχος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής είναι η πλατφόρμα του να αποτελέσει ένα ζωντανό οργανισμό, στον οποίο κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης ή φορέας θα βρίσκει πρωτογενή στοιχεία κλιματικής δράσης, εκδηλώσεων, προσκλήσεων σε ημερίδες, σεμινάρια ενημέρωσης και κατάρτισης, βέλτιστων πρακτικών, ερωτημάτων, που θα αναρτώνται και θα ανταλλάσσονται από τα μέλη του Κόμβου.
Επιπλέον, θα βρίσκει και απτή πληροφόρηση ως προς τις δεσμεύσεις της χώρας της Ε.Ε και της διεθνούς κοινότητας, Το τι μέτρα θεσπίζει η εκάστοτε κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και ποια βασική αρθρογραφία για αυτό το ζήτημα.
Η πλατφόρμα του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής έχει μέχρι σήμερα περίπου 2.000 εγγράφες. «Φέτος, προετοιμαζόμαστε για να δώσουμε στο κοινό κάποια επεξεργασμένα συμπεράσματα της χαρτογράφησής μας. Βέβαια, δεν πρόκειται ούτε για έρευνα γνώμης, ούτε για τυπική ακαδημαϊκή έρευνα, αλλά για συμπεράσματα, ως προς του πού δίνεται η έμφαση και ποια κενά εντοπίζονται, εκ πρώτης όψεως, στην κλιματική δράση των φορέων. Αυτό πιστεύουμε ότι μπορεί να λειτουργήσει θετικά, κινητοποιώντας και άλλους φορείς να εμπλουτίσουν με δεδομένα την πλατφόρμα», λέει στην ATHENS VOICE η Μαρία Λογοθέτη.
Σήμερα, ο Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής βρίσκεται στο στάδιο ανάπτυξης προγραμμάτων δράσης, αφού πρώτα έχει ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της πλατφόρμας του στα ελληνικά και αγγλικά και έχοντας αναρτήσει όλο το πληροφοριακό υλικό της χαρτογράφησης, αλλά και της ψηφιακής βιβλιοθήκης. «Έχουμε ήδη συνεργαστεί με εμβληματικούς φορείς τους χώρου όπως η ΔΕΗ, η ΚΕΔΕ, η Τράπεζα της Ελλάδος, το Συμβούλιο της Ευρώπης και φιλοδοξούμε να συνεχίσουμε εξειδικεύοντας τη συνεργασία μας με αυτούς και άλλους φορείς με τους οποίους είμαστε σε επικοινωνία».
Όπως μας περιγράφει η κ. Λογοθέτη δύο είναι τα επόμενα βήματα του Κόμβου: «Η ενεργοποίηση των δρώντων στον χώρο της κλιματικής αλλαγής, ώστε να εγγραφούν, δωρεάν, στην Πλατφόρμα, να αναρτήσουν τις δράσεις τους ή να εμπλουτίσουν την υπάρχουσα πληροφορία, ώστε να καταστούν ορατοί στο οικοσύστημα, αλλά και η ανάπτυξη δράσεων ειδικά σχεδιασμένων για να απαντήσουν σε εξειδικευμένες ανάγκες φορέων του δημοσίου, όπως τοπικής αυτοδιοίκησης, του ευρύτερου δημοσίου τομέα ή και του ιδιωτικού και της κοινωνίας των πολιτών. Απώτερος στόχος του Κόμβου είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας πράσινου μετασχηματισμού και οι αποτελεσματικότερη επίτευξη των εθνικών στόχων, μέσω της ενεργοποίησης της κοινωνίας».
Το Resilient Cities Catalyst είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός οργανισμός, με έδρα τις ΗΠΑ, που δημιουργήθηκε από μέλη της ηγετικής ομάδας του δικτύου 100 Resilient Cities (100 RC), με σκοπό να συμβάλλει στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι πόλεις σχεδιάζουν και δρουν. Το έργο του Οργανισμού εδράζεται στη γνώση που αποκτήθηκε κατά την ανάπτυξη του κινήματος για την ανθεκτικότητα των πόλεων, στο πλαίσιο του οποίου συγκεντρώθηκε πληροφορία και τεχνογνωσία στα θέματα αυτά, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και από την κοινωνία των πολιτών. Το RCC συνδράμει τις πόλεις, μέσω ενός καινοτόμου σχεδιασμού, να εντοπίσουν ευκαιρίες, να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και να εφαρμόσουν εν τέλει τις βέλτιστες λύσεις.
The Democracy and Culture Foundation - Η δραστηριότητα του Ιδρύματος, το οποίο έχει έδρα στη Μεγάλη Βρετανία, εστιάζει σε μία σειρά από κρίσιμα ζητήματα, όπως η μετανάστευση, η παραπληροφόρηση, η κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια, μέσω συμμετοχικών διαδικασιών, προτείνει συγκεκριμένες λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν είτε μέσω των προγραμμάτων του Ιδρύματος, είτε μέσω των προγραμμάτων των συνεργαζόμενων οργανισμών. Το όραμα του Ιδρύματος είναι να συμβάλλει στην εξέλιξη των δημοκρατικών θεσμών προκειμένου να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις. Αποστολή του είναι η ενδυνάμωση της κοινωνίας μέσω της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και της αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Στόχος είναι η επίτευξη αυτού μέσω της κινητοποίησης των πολιτών και των ηγετών, γεφυρώνοντας παράλληλα το χάσμα μεταξύ πολιτών και ειδικών.
Το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) είναι ένας ανεξάρτητος, μη-κερδοσκοπικός οργανισμός παραγωγής έρευνας, ιδεών και προτάσεων πολιτικής, που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1988. Αποστολή του ΕΛΙΑΜΕΠ είναι η επεξεργασία και διάδοση τεκμηριωμένης γνώσης για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων στο πεδίο της ευρωπαϊκής, εξωτερικής και ευρύτερα δημόσιας πολιτικής, και την εμπέδωση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Ελλάδας. Σκοπός του ΕΛΙΑΜΕΠ είναι να τροφοδοτεί τη δημόσια σφαίρα με επιστημονικά τεκμηριωμένες έρευνες, μελέτες, αναλύσεις και προτάσεις πολιτικής, και να προσφέρει μια διαρκή, ανοιχτή πλατφόρμα δημόσιου διαλόγου για τα σημαντικά ζητήματα που εντάσσονται στους τομείς των ενδιαφερόντων του. Το ΕΛΙΑΜΕΠ προωθεί τις αξίες του δημοκρατικού πλουραλισμού, έναν ορθολογικό και ψύχραιμο δημόσιο διάλογο για τις μεγάλες περιφερειακές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προκλήσεις, την επίλυση των διαφορών μέσω του διαλόγου, και τον ευρωπαϊκό και ευρωατλαντικό προσανατολισμό της Ελλάδας.
24°
