Πώς τα νεανικά φιλοευρωπαϊκά memes της Gen Z προβάλλουν μια ισχυρή, ενωμένη Ευρώπη απέναντι σε κρίσεις και αμφισβήτηση
H φαντασίωση ενός Gen Z φέρνει στο νου έναν φουτουριστικό στρατιώτη της ΕΕ να στέκεται σε επιφυλακή με όπλο λέιζερ. Ευρωπαϊκά μαχητικά διασχίζουν τον ουρανό υπό τους ρυθμούς της eurodance. Ένας φανταστικός χάρτης δείχνει μια τεράστια Ευρωπαϊκή Ένωση που εκτείνεται από τη Γροιλανδία έως τον Καύκασο. Καλωσορίσατε στον άγριο κόσμο της φιλοευρωπαϊκής διαδικτυακής προπαγάνδας, όπου η ΕΕ δεν είναι μια δύσκαμπτη λέσχη 27 κρατών, αλλά μια υπερδύναμη ισάξια με τις ΗΠΑ και την Κίνα — μόνο σοφότερη και πιο καλλιεργημένη.
Τα τελευταία δύο χρόνια, περιεχόμενο που επαναφαντάζεται την ΕΕ ως πανευρωπαϊκή αυτοκρατορία, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ή «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» έχει κατακλύσει το X, το TikTok και το Instagram, συγκεντρώνοντας δισεκατομμύρια προβολές, κυρίως από τη Gen Z. Η έκρηξη αυτή συνδέεται άμεσα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και μια εμπορική συμφωνία ΕΕ–ΗΠΑ που χαρακτηρίστηκε σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη ως «ταπείνωση» για τις Βρυξέλλες.
Στο φόντο των επιθέσεων του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, που αποκάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες «αδύναμους», αλλά και των αντιευρωπαϊκών ξεσπασμάτων του Έλον Μασκ, τα φιλοευρωπαϊκά memes ρέουν πλέον με καταιγιστικό ρυθμό. Κυριαρχούν αφίσες σοβιετικού τύπου με τα αστέρια της ΕΕ, εντυπωσιακά βίντεο με drone πάνω από ευρωπαϊκά μνημεία και συγκριτικά memes που εξυμνούν τα «πλεονεκτήματα» της Ευρώπης έναντι της Αμερικής του Τραμπ.
Εurofed-Gen Z; Από το meme στην πολιτική ταυτότητα
Εύκολα κανείς θα τα απέδιδε όλα σε «AI slopaganda». Όμως πίσω από λογαριασμούς όπως “European propagandist” ή “Ave Europa” βρίσκονται πραγματικοί άνθρωποι, κάτω των 35 ετών, με ιδεολογικό εύρος από την αριστερά έως τη σκληρή δεξιά. Άλλοι αυτοπροσδιορίζονται ως Ευρω-φεντεραλιστές “Eurofed”, άλλοι ως πανευρωπαϊκοί ιμπεριαλιστές που μιλούν για υπεράσπιση του ευρωπαϊκού «πολιτισμού».
Κοινός παρονομαστής τους είναι η ανάγκη υπέρβασης της αίσθησης αδυναμίας, παρά τις δυσκολίες της γενιάς των Z-ers. « Οι άνθρωποι ψάχνουν να ξεφύγουν από την θέση της αδυναμίας... να ανακτήσουν την δράση και την κυριαρχία και να ενεργήσουν πραγματικά», λέει η Christelle Savall, πρόεδρος της Young Federalists Association Europe, η οποία κατέγραψε άνοδο μελών κατά 6% το 2024.
Σε αντίθεση με το κυρίαρχο αφήγημα περί ανόδου της ακροδεξιάς, οι ψηφιακοί ευρωπαϊστές θεωρούν ότι το μέλλον ανήκει σε μια ισχυρότερη Ευρώπη. Και τα δεδομένα το επιβεβαιώνουν: δημοσκοπήσεις δείχνουν ιστορικά υψηλή στήριξη στην ΕΕ, με μεγάλες πλειοψηφίες υπέρ βαθύτερης ενοποίησης στην άμυνα. Στη Γερμανία, το 69% τάσσεται υπέρ ευρωπαϊκού στρατού.
Ομοσπονδία, συνομοσπονδία ή «πολιτισμική Ευρώπη»;
Η ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης δεν είναι νέα. Από τον Βίκτωρα Ουγκό το 1849 έως τον Τζον Κένεντι που μίλησε για «United States of Europe», το όραμα επανέρχεται περιοδικά. Ωστόσο, η ΕΕ σταμάτησε πριν το αποφασιστικό άλμα: χωρίς κοινό στρατό και χωρίς πλήρη δημοσιονομική ένωση.
Σήμερα, οι ηγέτες υιοθετούν τον «ευρω-ρεαλισμό». Ο Μάριο Ντράγκι μιλά για «πραγματιστικό φεντεραλισμό», ενώ υπουργοί απορρίπτουν την ιδέα ευρωπαϊκού στρατού ως «κάστρα στον αέρα». Οι νέοι, όμως, ζητούν το αντίθετο. «Μια απευθείας εκλογή του προέδρου της Επιτροπής... είναι απολύτως αναγκαίο», υποστηρίζει ο διαχειριστής του European Challenges.
Η σύγκρουση είναι και ιδεολογική. Οι κεντρώοι φιλοευρωπαϊστές συγκρούονται διαδικτυακά με ομάδες της δεξιάς που απορρίπτουν τις Βρυξέλλες αλλά οραματίζονται μια «πολιτισμικά ομοιογενή» Ευρώπη. «Μόνο ένα πολιτισμικά ομοιογενές κράτος έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί σταθερά», δηλώνει ο χρήστης “Sacrum Imperium”.
Παρά τις διαφορές, το σημείο αναφοράς όλων είναι η Ευρώπη, όχι το εθνικό πλαίσιο. Και αυτό συνιστά μια βαθιά αλλαγή σε σχέση με το 2016 των φόβων για διαδοχικά Brexit. Σήμερα, ακόμη και οι πιο επικριτικοί ηγέτες δηλώνουν: « Θέλουμε να είμαστε εντός. Να είμαστε μέρος του κλάμπ».
Η «Ηνωμένη Ευρώπη» ίσως αργήσει. Αλλά η ψηφιακή γενιά έχει ήδη ξεκινήσει την πολιτισμική και πολιτική της αντεπίθεση — ένα meme τη φορά.
14°
