Η σπατάλη τροφίμων αποδυναμώνει την επισιτιστική ασφάλεια και αυξάνει το κόστος των τροφίμων, επιβαρύνοντας τα ευάλωτα νοικοκυριά
Η Διεθνής Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Φαγητού (International Day of Awareness of Food Loss and Waste) καθιερώθηκε με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2019 και αποφασίστηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 29 Σεπτεμβρίου, αρχής γενομένης από το 2020.
Αυξημένη προσοχή στην απώλεια και σπατάλη φαγητού
Η μείωση της απώλειας και σπατάλης φαγητού είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας αλλά και κρίσιμο μέσο για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
Από περιβαλλοντική σκοπιά, οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές: σήμερα, η απώλεια και η σπατάλη φαγητού ευθύνονται για περίπου 7% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ σχεδόν το 30% της καλλιεργούμενης γεωργικής γης παγκοσμίως χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων που τελικά δεν καταναλώνονται ποτέ.
Η απώλεια τροφίμων συμβαίνει:
Στο αγρόκτημα: λόγω ακατάλληλης χρονικής στιγμής συγκομιδής, δυσμενών καιρικών συνθηκών, ανεπαρκών τεχνικών κατά τη συγκομιδή ή τη διαχείριση της παραγωγής, καθώς και δυσκολιών στην εμπορική διάθεσή της.
Κατά την αποθήκευση: εξαιτίας ανεπαρκών υποδομών ή αποφάσεων που λαμβάνονται σε προγενέστερα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, μειώνοντας τη διάρκεια ζωής των προϊόντων.
Κατά τη μεταφορά: Η ύπαρξη επαρκούς υποδομής και αποτελεσματικής εφοδιαστικής είναι κρίσιμη. Οι απώλειες οφείλονται συχνά σε ανεπαρκείς εγκαταστάσεις, τεχνικές βλάβες ή ανθρώπινα σφάλματα.
Στο νοικοκυριό: εξαιτίας κακού σχεδιασμού αγορών και γευμάτων, αγοράς υπερβολικών ποσοτήτων, σύγχυσης σχετικά με τις ετικέτες («ανάλωση έως» και «κατά προτίμηση πριν από») και ανεπαρκούς αποθήκευσης στο σπίτι.
Ο ΟΗΕ και οι οργανισμοί του στη μάχη κατά της απώλειας και σπατάλης φαγητού
Η ευαισθητοποίηση γύρω από τη σημασία του ζητήματος είναι απολύτως απαραίτητη και η διεθνής κινητοποίηση αποτελεί αναπόδραστη ανάγκη. Γι’ αυτό, το 2019, η 74η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε την 29η Σεπτεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και Σπατάλη Φαγητού(ψήφισμα A/RES/74/209), αναγνωρίζοντας τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζει η βιώσιμη παραγωγή τροφίμων στην επισιτιστική ασφάλεια και διατροφή.
Τα κράτη της Ανδόρρας και του Άγιου Μαρίνου υπήρξαν οι κύριοι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας. Η ημέρα παρέχει ένα βήμα για να επικεντρωθεί η προσοχή στην ανάγκη μείωσης της απώλειας και σπατάλης τροφίμων (FLW), καθώς και στους τρόπους με τους οποίους αυτή η μείωση μπορεί να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη πληθυσμιακή πίεση, ο ΟΗΕ επισημαίνει τον επείγοντα χαρακτήρα της αντιμετώπισης του φαινομένου, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους για την κλιματική σταθερότητα, τη βιωσιμότητα της γεωργίας, τα ανθρώπινα μέσα διαβίωσης και την παγκόσμια επισιτιστική επάρκεια.
Η μείωση της απώλειας και της σπατάλης φαγητού αποτελεί σαφή προτεραιότητα στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, και συγκεκριμένα στον Στόχο 12.3, που στοχεύει στη μείωση κατά το ήμισυ της κατά κεφαλήν παγκόσμιας σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής και καταναλωτή, καθώς και τον περιορισμό απωλειών κατά μήκος της παραγωγικής και εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) και το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) συντονίζουν τις προσπάθειες για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Ημέρας. Ο FAO ηγείται των δράσεων που αφορούν τον Δείκτη Απώλειας Τροφίμων (Food Loss Index) και παρέχει κατευθύνσεις πολιτικής με οικονομικά κίνητρα για τον περιορισμό των απωλειών, συνδέοντας τη συζήτηση με την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας. Παράλληλα, το UNEP, υπεύθυνο για τον Δείκτη Σπατάλης Τροφίμων (Food Waste Index), αναπτύσσει δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Βιώσιμα Συστήματα Τροφίμων, με στόχο την ενημέρωση και την ενεργοποίηση δράσης σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Γιατί είναι σημαντική η μείωση της απώλειας και σπατάλης φαγητού;
Η απώλεια και σπατάλη φαγητού υπονομεύουν τη βιωσιμότητα των διατροφικών μας συστημάτων. Όταν απορρίπτεται τροφή, σπαταλούνται όλοι οι πόροι που επενδύθηκαν για την παραγωγή της (νερό, γη, ενέργεια, εργασία και κεφάλαιο). Επιπλέον, η απόρριψη οργανικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής εκλύει αέρια του θερμοκηπίου, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή.
Η σπατάλη τροφίμων αποδυναμώνει την επισιτιστική ασφάλεια και αυξάνει το κόστος των τροφίμων, επιβαρύνοντας τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Για να είναι ανθεκτικά τα διατροφικά μας συστήματα, πρέπει πρώτα να είναι βιώσιμα. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για τη μείωση της απώλειας και σπατάλης τροφίμων. Οι απαραίτητες δράσεις απαιτούνται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο, με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση της παραγόμενης τροφής.
Η εισαγωγή τεχνολογιών, καινοτόμων λύσεων (όπως ψηφιακές αγορές και κινητές μονάδες μεταποίησης τροφίμων), νέες πρακτικές εργασίας και καλές πρακτικές για τη διασφάλιση ποιότητας είναι απαραίτητα εργαλεία για τη μετασχηματιστική αυτή αλλαγή.
Το γνωρίζατε;
Η μείωση της απώλειας τροφίμων κοντά στο αγρόκτημα είναι πιο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της πείνας και στη μείωση της πίεσης στους φυσικούς πόρους.
Η μείωση της σπατάλης τροφίμων στους τελικούς κρίκους της αλυσίδας, ιδίως στο επίπεδο του καταναλωτή, είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η συσκευασία πλέον ευθύνεται για περίπου 5,4% των παγκόσμιων εκπομπών του διατροφικού συστήματος, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στάδιο, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών.
14°
