Green Day: Τι συμβαίνει 20 χρόνια μετά την κυκλοφορία του πανκ έπους American Idiot
Το σόου των Green Day της περασμένης Κυριακής στο ΟΑΚΑ ήταν –χωρίς υπερβολή– συγκλονιστικό. Η μεγαλύτερη πανκ-ροκ μπάντα του κόσμου έκλεισε στην Αθήνα το ευρωπαϊκό σκέλος του τελευταίου της δίσκου, «Saviors», ωστόσο τη setlist κυριάρχησαν τραγούδια-ύμνοι από το θρυλικό Dookie των 90s, και –κυρίως– από το πανκ-ροκ έπος του «American Idiot», το οποίο πλέον συμπλήρωσε είκοσι χρόνια από την κυκλοφορία του, πίσω στο 2004· αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού τραγουδούσε σχεδόν κάθε στίχο των Green Day, επί μιάμιση ώρα. Πώς αλλιώς εξάλλου, καθώς ο συγκεκριμένος δίσκος ήταν μουσικά πρωτοπόρος και στιχουργικά ιδιοφυής.
Το «American Idiot» έχει ένα σαφές κοινωνικό και αντιπολεμικό μήνυμα, το οποίο μπορεί κανείς να προσαρμόσει στη χώρα και την ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή του όπως θέλει. Ωστόσο, οι οξυδερκέστεροι στίχοι του δίσκου αφορούν την αποξένωση των νεαρότερων Αμερικανών από την ευρύτερη πολιτική κουλτούρα της εποχής του Τζορτζ Μπους του υιού, το ξεθώριασμα του αμερικανικού ονείρου, αλλά και την αποχαύνωση του μέσου Αμερικάνου των προαστίων από τα cable networks, το junk food, και ένα επικοινωνιακό σύστημα το οποίο –κατά τον Άρμστρονγκ– διαμόρφωνε μια πραγματικότητα η οποία διέφερε σε μεγάλο βαθμό από την αλήθεια. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κεντρικός χαρακτήρας του δίσκου, ο έφηβος Jesus of Suburbia, ψάχνει να βρει ένα νόημα σε μια φτιαχτή πραγματικότητα, στην οποία θεωρεί εαυτόν παρείσακτο.
Ο Άρμστρονγκ έγραψε τους παραπάνω στίχους το 2003, καθώς τα καλωδιακά δίκτυα κάλυπταν ζωντανά –και, στην πλειοψηφία τους, υποστήριζαν– τη στρατηγική επιλογή του Μπους, ώστε να εισβάλει στην ιρακινή επικράτεια, αποσκοπώντας σε μια βίαια εναλλαγή του ιρακινού καθεστώτος, η οποία αποτέλεσε μια εκ των καθοριστικότερων της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας· ωστόσο, οι ψηφοφόροι των αμερικανικών προαστίων κατανάλωναν για δεκατίες επί δεκαετιών το υλικό των καλωδιακών δικτύων, τα οποία διαμόρφωναν τελικά την πραγματικότητά τους, και αυτή ακριβώς τη συνθήκη επικρίνει ο Άρμστρονγκ γράφοντας για ένα έθνος controlled by the media στο ομώνυμο τραγούδι.
Επιπροσθέτως, ο δίσκος κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2004, δύο μήνες προτού ο Μπους διεκδικήσει την επανεκλογή του απέναντι στον Δημοκρατικό Γερουσιαστή και πρώην Κυβερνήτη της Μασαχουσέτης Τζον Κέρι, σε μια κούρσα η οποία φαινόταν αρκετά ανοιχτή μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού. Όπως είθισται με τον καλλιτεχνικό κόσμο στις ΗΠΑ, οι Green Day τοποθετήθηκαν και εκείνοι αναφορικά με την προεκλογική κούρσα για την αμερικανική προεδρία, στηρίζοντας επισήμως την υποψηφιότητα Κέρι· μια μέρα πριν την κυκλοφορία του «American Idiot», οι Green Day εμφανίστηκαν αμέσως μετά τον Κέρι στη θρυλική εκπομπή του David Letterman, τραγουδώντας ειρωνικά πως «ο Jesus of Suburbia ίσως να είναι η f@ggot America» αλλά και πως δεν είναι τμήμα της «redneck agenda» – δηλαδή του επικοινωνιακού blitzkrieg των Ρεπουμπλικάνων στον βαθιά συντηρητικό αμερικανικό Νότο. Δεδομένα, οι στίχοι αποτελούν μια ευθεία βολή εναντίον του πολεμοχαρούς και κοινωνικά συντηρητισμού του συνδυασμού Τζορτζ Μπους και Ντικ Τσέινι, του ο οποίου ο ρόλος για την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, αλλά και η ευρύτερη επιρροή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική της εποχής, παραμένει απολύτως διφορούμενος.
Ωστόσο –κάπως ειρωνικά– υιοθετώντας ένα πολιτικό μήνυμα το οποίο ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις αντιπολεμικές τοποθετήσεις του Άρμστρονγκ για τα «kids of war and peace από το Anaheim μέχρι τη Middle East», ο Μπους κατάφερε τελικά να πείσει το αμερικανικό suburbia πως ο ίδιος αποτελεί τον καταλληλότερο διαχειριστή του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, εν πολλοίς πείθοντας πως ο Κέρι θα ήταν ένας αδύναμος commander in chief, όπως υποδείκνυε η θητεία του στον πόλεμο στο Βιετνάμ, την οποία είχε φουσκώσει επικοινωνιακά κατά τη διάρκεια της προεκλογικής κούρσας· η κάλπη του αμερικανικού suburbia έβγαλε Mπους, με 52% έναντι 48% του Κέρι.
Η ελπίδα της λύτρωσης στο πρόσωπο του Μπαράκ Ομπάμα
Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2008 αποτέλεσαν μια τομή στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία, καθώς ο επικοινωνιακά χαρισματικός Μπαράκ Ομπάμα συνέτριψε τον άχαρο –πλην αξιοσέβαστο– Ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του Τζον Μακέιν, προτάσσοντας την ελπίδα απέναντι στον φόβο της εποχής Μπους. Πράγματι, τα προεκλογικά πόστερ του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου ανέγραφαν απλώς τη λέξη Hope, σε ένα μήνυμα το οποίο μίλησε στον μέσο Αμερικανό, που μετά και το στρατηγικό κάζο στο Ιράκ, πλέον ζητούσε τη μετάβαση σε έναν νέο, περισσότερο αισιόδοξο πολιτικό χρόνο. Όπως και το 2004, έτσι και το 2008, οι Green Day στήριξαν τον Δημοκρατικό υποψήφιο, με τον Άρμστρονγκ να δηλώνει συγκινημένος μετά την ανάληψη του Δημοκρατικού χρίσματος από τον Γερουσιαστή από το Ιλινόι, προσθέτοντας πως μια γενιά Αμερικανών – εκείνη της οποίας το «American Idiot» αποτέλεσε το soundtrack της εφηβείας της, λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα– έψαχνε εναγωνίως κάποιον να την εμπνεύσει· εκείνος το κατάφερε.
Το βράδυ της 4ης Νοεμβρίου του 2008, το αμερικανικό suburbia θα εξέλεγε τον Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, με 50% έναντι του 48% που έλαβε ο Μακέιν, με τους Green Day να τον επισκέπτονται στην Ουάσιγκτον σε λιγότερο από έναν χρόνο αργότερα· η προφητεία του «American Ιdiot» φάνηκε να εκπληρώνεται, η εποχή Μπους είχε πια τελειώσει και η γενιά του «Jesus of Suburbia» που μεγάλωσε διαμαρτυρόμενη εναντίον του Πολέμου στο Ιράκ είχε βρει τον προφήτη της.
Ωστόσο, η προεδρία Ομπάμα δεν συνδυάστηκε τελικά με μια δραματική αλλαγή στις συνθήκες τις οποίες βίωνε ο μέσος Αμερικανός. Μπορεί μέσω εμβληματικών μεταρρυθμίσεων –όπως το Obamacare– ο 44ος Αμερικανός πρόεδρος να προσπάθησε να υποστηρίξει τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα της χώρας, ωστόσο εν τέλει απέτυχε να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά μια σειρά εσωτερικών κοινωνικών προβλημάτων. Ενδεικτικά, η διαχείριση του σε ό,τι αφορά το κραχ του 2008 –το οποίο οδήγησε σε μια πρωτοφανή στεγαστική κρίση– κρίθηκε ελλιπής, καθώς στο θυμικό του μέσου Αμερικανού, οι διαχειριστές των αμερικανικών πολυεθνικών δεν υποχρεώθηκαν να αναλάβουν τις ευθύνες οι οποίες τους αναλογούσαν. Την ίδια στιγμή, οι νεαρότεροι πολίτες –οι ακροατές του «American Idiot», που είχαν πλέον ενηλικιωθεί– ήρθε αντιμέτωπο με μια μάλλον αφιλόξενη και αβέβαιη αγορά εργασίας, η οποία σε καμία των περιπτώσεων δεν προοικονομούσε τις μισθολογικές και προσωπικές προοπτικές που είχαν απολαύσει οι γενιές του Αμερικανικού Ονείρου· μια υπαρξιακή «Boulevard of Broken Dreams» θα έλεγε κανείς.
Ακόμα χειρότερα, όσο προχωρούσαν τα χρόνια –και παρότι ο Ομπάμα εξασφάλισε την επανεκλογή του στις εκλογές του 2012, επικρατώντας οριακά στο αμερικανικό suburbia έναντι του Μιτ Ρόμνεϊ– ο Αμερικανός πρόεδρος αποδείκνυε άθελά του πως αποτελούσε και εκείνος μέλος της ελίτ των ακτών, αντί για αυθεντικό εκπρόσωπο των λιγότερο προνομιούχων, όπως αρχικά είχε καταφέρει να πείσει· το γεγονός, δε, πως σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής δεν αποδέσμευσε τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις από τη Μέση Ανατολή αποξένωσε ακόμα περισσότερο τους ψηφοφόρους του, με τον Άρμστρονγκ να έχει προβλέψει το 2009 –ξανά σωστά– πως η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στον Αμερικανό πρόεδρο ήταν μάλλον βιαστική.
Η επέλαση της MAGA Agenda στο αμερικανικό suburbia
Ειρωνικά, υιοθετώντας και ο ίδιος ορισμένα πανκ ροκ στοιχεία –όπως την αθυρόστομη και προκλητική του σύγκρουση με πάσης φύσεως κοινωνικούς κανόνες προσωπικής ή πολιτικής συμπεριφοράς εντός του αμερικανικού πολιτικού και μιντιακού συστήματος– ο αθυρόστομος Τραμπ κινητοποίησε τους ψηφοφόρους των προαστίων όσο κανείς άλλος· στις εκλογές του 2016, ο Τραμπ κέρδισε το 49% του suburbia έναντι του 45% της Χίλαρι Κλίντον, στις πανδημικές εκλογές του 2020 έχασε οριακά εναντίον του Τζο Μπάιντεν, ενώ το 2024 συνέθλιψε την Κάμαλα Χάρις με 51% εναντίον 47%.
Είκοσι χρόνια μετά την κυκλοφορία του «American Idiot», ο δίσκος παραμένει εξαιρετικά επίκαιρος, με τους Green Day να τον έχουν προσαρμόσει στη νέα αμερικανική πραγματικότητα. Ήδη από το 2016, ο Άρμστρονγκ έχει αντικαταστήσει τον εμβληματικό στίχο του ομώνυμου τραγουδιού, τραγουδώντας πλέον «I’m not a part of a MAGA agenda», ενώ πολύ συχνά βάλλει εναντίον του Αμερικανού προέδρου κατά τη διάρκεια των συναυλιών των. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως στις ΗΠΑ του 2025, η πραγματικότητα την οποία περιέγραφε το «American Idiot» το 2004, εκείνη μιας ημιμαθούς μεσαίας τάξης των αμερικανικών προαστίων, η οποία καταναλώνει απαθώς παρά-πληροφορίες και συνδρομητικές σειρές, καθώς άγεται και φέρεται από επιδερμικά συνθήματα προερχόμενα και από τις δύο πλευρές του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, έχει πολλά κοινά με τον πολιτικό χρόνο στον οποίο κυκλοφόρησε ο δίσκος.
Το «American Idiot», πέτυχε να περιγράψει την ψυχοσύνθεση του αμερικανικού suburbia, αλλά απέτυχε –όπως εξάλλου απέτυχε και η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών πολιτικών και κοινωνικών επιστημόνων– να προβλέψει την εξέλιξη του θυμικού του. Ίσως τελικά η αλήθεια να κρύβεται σε μια αποστροφή του Φράνσις Φουκουγιάμα, ο οποίος από το 1992 είχε προβλέψει πως το Τέλος της Ιστορίας μπορεί μόνο να απειληθεί από την οκνηρία, την οποία ο νυν Αμερικανός πρόεδρος μετέτρεψε σε θυμό, καθώς οι υποσχέσεις της φιλελεύθερης ελίτ δεν μετουσιώθηκαν ποτέ σε μια καλύτερη ζωή για τον ανώνυμο πολίτη του αμερικανικού πουθενά· ο Jesus of Suburbia μεγάλωσε, χρωστάει, δεν έγινε ποτέ ήρωας, δεν ένιωσε ποτέ πως τον κατάλαβε κανείς, απογοητεύτηκε, θύμωσε, και σήμερα –λίγο πριν κλείσει τα σαράντα– μάλλον ψηφίζει Ντόναλντ Τραμπ.
*Αφιερωμένο στην Αντιγόνη, που μου έμαθε τους Green Day και έφυγε νωρίς από κοντά μας έναν Σεπτέμβριο.
«Seven years has gone so fast, wake me up when September ends»
14°
