Ταγίπ Ερντογάν: Η διαδρομή του Τούρκου Προέδρου και οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση
Ο Σαλαντίν διαπραγματευόταν με όλους. Με τον Βασιλιά της Ιερουσαλήμ, με τους αντιπάλους του Μουσουλμάνους ηγέτες, με τους «Ζηλωτές» του φανατικού Ισλάμ που δραστηριοποιούνταν από τότε. Ενδεχομένως ο πατέρας του, αν και αξιωματούχος των Σελτζούκων να διατηρούσε ακόμη ζωντανή την παράδοση του Ζωροαστρισμού στο σπίτι του στο Τικρίτ, την πόλη του σημερινού Βορείου Ιράκ, όπου γεννήθηκε ο Σαλαδίνος. Ήταν λοιπόν Κούρδος ο μετέπειτα ιδρυτής της Δυναστείας των Αγιουβιδών, Σουλτάνος της Αιγύπτου και της Συρίας και της Υεμένης, πορθητής της Ιερουσαλήμ. Την διαπραγμάτευση την εκλάμβανε ως διαδικασία η οποία εξελισσόταν εντός του ιδεολογικού πλαισίου ενός ορθόδοξου, συντηρητικού Ισλάμ. Στη βάση ωστόσο των όποιων συνομιλιών κυριαρχούσε ένας αμείλικτος ρεαλισμός.
Με τον τίτλο «Politique et Metaphysique Anatolienne» θα μπορούσε να λειτουργεί ένα ειδικό παράρτημα σε μεταπτυχιακό τμήμα «Ανατολικών Σπουδών», με έμφαση στον τρόπο λειτουργίας των καθεστώτων που έχουν παγιωθεί στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, όπως στο Ιράν ή την Τουρκία, στη Σαουδική Αραβία και ενδεχομένως και στην αυριανή Συρία ή την μεθαυριανή Λιβύη, ή και την Αίγυπτο.
Σκοπός αυτού του παραρτήματος θα ήταν η διερεύνηση αυτής της ιδιότυπης και ιδιόρρυθμης διαδικασίας διαπραγμάτευσης, η οποία στη Δύση αποκαλείται «παζάρι» με μία διάθεση ευτελισμού και απαξίωσης, αλλά που στην πραγματικότητα αφορά το πάντρεμα της θεοκρατικής σκέψης και νοοτροπίας με τον ισοπεδωτικό ρεαλισμό ενός επιθετικού λαϊκισμού.
Στην παρούσα φάση ο όρος «Πολιτική και Μεταφυσική της Ανατολίας» χρησιμοποιείται ως παραπομπή σε ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από στοιχεία μοναδικότητας. Αφορά την πολιτική πορεία ενός γνήσιου λαϊκιστή, προκλητικά σκληρού αντιπάλου, ανυπόφορα ημιμαθούς ατόμου, απίστευτα επίμονου πολιτικού, αδιανόητα οξυδερκούς ηγέτη με ατελείωτες εφεδρείες υπομονής και δυνατότητες οσφυοκαμψίας.
Οι Σελτζούκοι και στη συνέχεια οι Οσμανλίδες «φοίτησαν» στους δαιδαλώδεις Μεντρεσέδες της νεομουσουλμανικής Περσίας και στις σκοτεινές εσωτερικές αυλές των Μουλάδων της Δαμασκού και της Βαγδάτης. Λαμπρό δείγμα αυτού του μίγματος είναι βέβαια ο Σαλάχ αντ-Ντιν Γιούσουφ ιμπν Αγιούμπ, αυτός ο Κούρδος, Σουνίτης, πορθητής της Ιερουσαλήμ, μόνιμη αναφορά των μετέπειτα στρατιωτικών και πολιτικών ηγετών του Ισλάμ.
Όταν ο Ταγίπ Ερντογάν πουλούσε κουλούρια στις κερκίδες της Φενέρ Μπαχτσέ με περασμένο το λουρί του νταβά στο μέτωπό του, προφανώς δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως συν τω χρόνω θα κατέληγε να φαντασιώνεται πώς θα μπορούσε και να μοιάσει σε αυτόν τον θρυλικό ήρωα που καθήλωσε τους Σταυροφόρους και επέστρεψε την χαμένη τιμή και βασανισμένη δόξα στους Μουσουλμάνους. Αργότερα ανέλαβε να δοξάσει τον Αλλάχ ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, ο ιδρυτής του δικού του Χαλιφάτου. Ο νεαρός Ταγίπ θα πέρασε άπειρες νύκτες πλάθοντας έναν φανταστικό κόσμο όπου θα ήταν αυτός πρωταγωνιστής, σε μία μελλοντική αναβίωση της χαμένης δόξας του Σουλτανάτου. Ένα θεοκρατικό περιβάλλον επιτρέπει την μεγαλοπρεπή σκηνοθεσία φαντασιώσεων. Στην κατά Ερντογάν Ανατολή, η Μεταφυσική είναι εργαλείο, είναι μοχλός άσκησης Πολιτικής, δηλαδή εξουσίας. Η θεοκρατική ματιά στον κόσμο ευνοεί την σκηνοθετικά διαμορφωμένη άποψη για αυτόν, την οποία αντιλαμβάνεται ο φιλόδοξος επίγονος του Προφήτη ως εικόνα μέσα από μία κρυστάλλινη σφαίρα όπου στο εσωτερικό της διαθλώνται οι ακτίνες του φωτός και παραμορφώνονται οι ευθείες γραμμές. Τα πάντα είναι καμπύλες. Τίποτε δεν είναι γραμμικό. Τα πάντα επιδέχονται ερμηνείας. Ενδεχομένως να επιδέχονται και πολλών ερμηνειών.
Στα «Mandaris», στα ιεροδιδασκαλεία του Ισλάμ, ο νεαρός Ταγίπ έμαθε να κάνει υπομονή, να διαθέτει επιμονή αλλά και να αντιλαμβάνεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο την έννοια του χρόνου από έναν δυτικό πολίτη αυτού του κόσμου. Εκεί βρίσκεται και το κυρίαρχο αποτύπωμα της πίστης του. Στον χρόνο.
Το κλειδί ωστόσο που επιτρέπει την αποκωδικοποίηση αυτής της διαδικασίας, την εκτίμηση δηλαδή της γενικής πολιτικής εικόνας αλλά με θεοκρατικά κριτήρια είναι όσο και αν φαίνεται παράξενο, ο ρεαλισμός. Ο λαϊκισμός της Ανατολίας, η ερμηνεία της πολιτικής εικόνας, η πολιτική ματιά στον χρόνο βασίζεται σε έναν σύνθετο αλλά απολύτως ωμό ρεαλισμό. Αυτός ο ρεαλισμός είναι πολύ πιθανόν σε διάφορες στιγμές να εξαπατά. Στιγμιαία. Τελικά η ωμότητα αυτού του ρεαλισμού καταλήγει σε λήψη αποφάσεων οι οποίες ενίοτε ξενίζουν, αιφνιδιάζουν, αποπροσανατολίζουν. Τελικά είναι ζήτημα νοοτροπίας.
Πριν από αρκετούς μήνες ο Ταγίπ Ερντογάν ήταν ένας πολιτικός σε αποδρομή. Οι δημοσκοπήσεις καταδείκνυαν την αδυναμία του. Ο αντίπαλος του ο Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης κάλπαζε. Το Ισραήλ τον χαρακτήριζε ως βασικό εχθρό. Ο ίδιος διαλαλούσε πώς το Ισραήλ υπονομεύει την κρατική οντότητα της Τουρκίας. Η Ουάσιγκτον συμπεριφερόταν διακριτικώς εχθρικά. Η ΕΕ επίσης. Το Βερολίνο αρνιόταν πεισματικά να του πουλήσει μαχητικά αεροσκάφη.
Μετά ήρθε ο Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ταγίπ Ερντογάν «κούρδισε» την μαριονέτα που είχε καιρό φυλαγμένη στους στρατώνες των Τουρκομάνων της Βορείου Συρίας. Ο σημερινός Υπουργός του Εξωτερικών και πρώην Διοικητής της ΜΙΤ για χρόνια ολόκληρα εξόπλιζε, εκπαίδευε και χρηματοδοτούσε τους ισλαμιστές του ISIS οι οποίοι με έναν μαγικό τρόπο φόρεσαν παντελόνι και γραβάτα, άφησαν τον μπαλτά και το γιαταγάνι και άρχισαν να κυκλοφορούν με λάπτοπ.
Η Συρία έπεσε στα δίχτυα της Άγκυρας. Το κουρδικό PKK αποφάσισε να αυτοδιαλυθεί και να καταθέσει τα όπλα. Ο Οτζαλάν συμπεριφέρθηκε σαν κατοικίδιο του καναπέ. Οι αραβικές χώρες άρχισαν να συνομιλούν εκ νέου με τους Τούρκους. Το Ιράν κλείστηκε στο οχυρό του μετά την εξουδετέρωση της Χεζμπολάχ και της Χαμάς αλλά και της de facto απομόνωσης του μετά από τα στρατιωτικά χτυπήματα του Ισραήλ και τα πενιχρά αποτελέσματα των πυραυλικών επιθέσεων του κατά του εβραϊκού κράτους.
Η αλλαγή του σκηνικού συνέτεινε στην τοποθέτηση της Τουρκίας στο επίκεντρο της Σκηνής και όχι στα πίσω παρασκήνια όπου βρισκόταν εδώ και μία τριετία.
Ο ισχυρός πολιτικός του αντίπαλος βρίσκεται στη φυλακή χωρίς να ανοίξει μύτη. Η δημοκρατική Δύση κάνει τα στραβά μάτια. Η Ευρώπη τον εκλιπαρεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στο ΝΑΤΟ. Αυτός διεκδικεί μερίδιο από την πίτα των 800 δις ευρώ για το πρόγραμμα επανα-εξοπλισμού της Γηραιάς Ηπείρου.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει κάθε λόγο να φαντασιώνεται πώς είναι σε θέση να συνδιαλέγεται και με τον Βασιλιά της Ιερουσαλήμ και με τους τοπικούς Σεΐχηδες στον Κόλπο, αλλά και με τους επιγόνους των Δυναστειών στο Κάιρο, την Δαμασκό, την Βαγδάτη και την Ταυρίδα.
Ο νεαρός που στα πρώτα χρόνια της νεότητας του έπαιξε και μπάλα στο γήπεδο της Φενέρ θέλει να πιστεύει πώς είναι «θέλημα θεού» - αν όχι προσταγή του - η ολική επαναφορά του Χαλιφάτου. Η θρησκειολογική προσέγγιση των πραγμάτων λειτουργεί καταλυτικά βλέπετε. Προσθέτει στην αφήγηση αυτό το περίεργο αρωματισμένο συστατικό που εισχωρεί βαθιά στο θυμικό. Ένα μίγμα ευωδίας από ξύσμα κυπαρισσόμηλου, καβουρντισμένου κύμινου, τριμμένου μαραθόσπορου και θρυμματισμένου κάρδαμου. Ποτέ ένας ολοκληρωμένος απόφοιτος της «Hautes Etudes Politiques de la Metaphysique Anatoliene» δεν αντιστέκεται στην γοητεία ενός πολιτικού αφηγήματος, όπου οι συντελεστές κινούνται μεταξύ πραγματικότητας και μύθου, μέσα σε ένα νέφος υπονοουμένων και αιχμηρών κουτσομπολιών και όπου τελικά νικητής θα είναι ο αυθεντικός εκφραστής της Επιταγής Του, ο οποίος είναι πάντα ο ασκών την εξουσία. Ο Θεός είναι Ένας όπως και εκείνος που τον ερμηνεύει. Τέλειος και αλάνθαστος συνδυασμός.
Ρεαλισμός με την ευλογία του Θεού. Η φόρμουλα «κλειδί» της επιτυχίας. Τον σάρκαζαν όταν πέταγε στους ψηφοφόρους του στην Ανατολία πακέτα με μαύρο τσάι. Τον κορόιδευαν όταν θέσπισε την «φρατζόλα του λαού», ένα πάμφθηνο ψωμί που το πρόσφερε τζάμπα στις φτωχογειτονιές. Κατάφερε να τους ξεγελάσει ακόμη και όταν οι γαμπροί και τα παιδιά του πιάστηκαν στα πράσα με τα κουτιά από παπούτσια γεμάτα δολάρια.
Όταν αγόρασε τους ρωσικούς πυραύλους οι περισσότεροι πίστεψαν πώς έφθασε το τέλος του. Κι όμως. Κατάφερε το λάθος ή την εσφαλμένη εκτίμηση να τα μετατρέψει σε διαπραγματευτικό ατού. Στο αφήγημα του η υπερβολή μεταλλάσσεται σε πειστικό επιχείρημα. Μιλά φτηνιάρικα, λαϊκά τούρκικά. Την γλώσσα του μαχαλά. Με αυτά συνεννοείται. Αυτήν την γλώσσα καταλαβαίνουν στην Ανατολία. Γιατί μόνον αυτήν γνωρίζουν. Αυτήν έμαθε και αυτός στα γήπεδα, τα σοκάκια και τα σκοτεινά ιεροδιδασκαλεία.
Ένας από τους διαχρονικούς ερμηνευτές των αμερικανικών επιλογών επισήμανε στους τηλεθεατές του MEGA - την Πέμπτη που μας πέρασε - πως το πλέον αισιόδοξο μήνυμα που έλαβε την τελευταία αυτή περίοδο από τους Αμερικανούς συνομιλητές του ήταν ότι « Η Ελλάδα, για κάποιο ικανό χρονικό διάστημα θα πρέπει να περνά κάτω από το ραντάρ του Ντόναλντ Τραμπ». Το μήνυμα είναι ασφαλώς ξεκάθαρο. Το ζήτημα είναι πώς έτσι ανατρέπονται σχεδόν όλα τα δεδομένα τα οποία θεωρούνταν μέχρι και πρόσφατα απολύτως ασφαλή όπως και τα συμπεράσματα – θέσφατα των αναλυτών. Η «Μεταφυσική της Ανατολίας» είναι μία περίεργη σχολή εφαρμοσμένης Πολιτικής. Λικνίζεται σε ρυθμούς Μεσοποταμίας, κινείται νωχελικά σαν την καμήλα της ερήμου και καρφώνει με απρόσμενη βαρβαρότητα την σπάθα της στα κορμιά των απίστων. Το ζήτημα είναι πώς ως σύστημα άσκησης πολιτικής επιβιώνει. Αιώνες τώρα. Ελέω Θεού.
Τι θα μπορούσε να γράψει το κραταιό –περί της οικονομίας- Μέσο για μια γυναίκα που η φιλοδοξία της είναι να συνουσιαστεί με πάνω από 2000 άνδρες σε κάτι λιγότερο από μία ημέρα;
25°
