Οι πρώτοι 100 ημέρες του Τραμπ: Ο πρόεδρος που ανατρέπει την παγκόσμια τάξη
Ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε έναν άνευ προηγουμένου παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και μείωσε δραστικά την αμερικανική εξωτερική βοήθεια. Έχει υποτιμήσει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και έχει υιοθετήσει την ρωσική εκδοχή για την εισβολή στην Ουκρανία. Έχει επίσης μιλήσει για την προσάρτηση της Γροιλανδίας, την ανακατάληψη της διώρυγας του Παναμά και την ένταξη του Καναδά ως 51η πολιτεία των ΗΠΑ.
Στα χαοτικά πρώτα 100 ημέρες από την επιστροφή του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, έχει διεξάγει μια συχνά απρόβλεπτη εκστρατεία που έχει ανατρέψει τμήματα της βασισμένης σε κανόνες παγκόσμιας τάξης που η Ουάσιγκτον βοήθησε να χτίσει από τα ερείπια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
«Ο Τραμπ είναι πολύ πιο ριζοσπαστικός τώρα από ό,τι ήταν πριν από οκτώ χρόνια», δήλωσε ο Έλιοτ Άμπραμς, ένας συντηρητικός που υπηρέτησε υπό τους προέδρους Ρόναλντ Ρήγκαν και Τζορτζ Μπους πριν διοριστεί ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Ιράν και τη Βενεζουέλα κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ. «Έχω εκπλαγεί».
Όλα αυτά συμβαίνουν εν μέσω αυτού που οι επικριτές του Ρεπουμπλικάνου προέδρου θεωρούν σημάδια δημοκρατικής οπισθοδρόμησης στο εσωτερικό, τα οποία έχουν προκαλέσει ανησυχίες στο εξωτερικό. Αυτά περιλαμβάνουν λεκτικές επιθέσεις εναντίον δικαστών, εκστρατεία πίεσης εναντίον πανεπιστημίων και τη μεταφορά μεταναστών σε μια διαβόητη φυλακή του Ελ Σαλβαδόρ, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εκστρατείας απέ
«Αυτό που βλέπουμε είναι μια τεράστια αναστάτωση στις παγκόσμιες υποθέσεις», δήλωσε ο Ντένις Ρος, πρώην διαπραγματευτής για τη Μέση Ανατολή σε κυβερνήσεις Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων. «Κανείς δεν είναι σίγουρος αυτή τη στιγμή τι να κάνει με αυτό που συμβαίνει ή τι θα ακολουθήσει».
Αυτή η εκτίμηση για την αναταραχή που προκάλεσε ο Τραμπ στο παγκόσμιο σύστημα προέρχεται από συνεντεύξεις του Reuters με περισσότερους από δώδεκα νυν και πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους, ξένους διπλωμάτες και ανεξάρτητους αναλυτές στην Ουάσινγκτον και σε πρωτεύουσες σε όλο τον κόσμο.
Πολλοί λένε ότι, ενώ μέρος της ζημίας που έχει ήδη προκληθεί μπορεί να είναι μακροχρόνια, η κατάσταση μπορεί να μην είναι ανεπανόρθωτη αν ο Τραμπ μαλακώσει την προσέγγισή του. Έχει ήδη κάνει πίσω σε ορισμένα θέματα, όπως το χρονοδιάγραμμα και η αυστηρότητα των δασμών του.
Ωστόσο, θεωρούν ότι οι πιθανότητες για μια δραματική αλλαγή στάσης του Τραμπ είναι ελάχιστες και αντίθετα αναμένουν ότι πολλές χώρες θα προχωρήσουν σε μόνιμες αλλαγές στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ, προκειμένου να προστατευθούν από την ασταθή πολιτική του.
Οι επιπτώσεις έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται αισθητές.
Ορισμένοι ευρωπαίοι σύμμαχοι, για παράδειγμα, επιδιώκουν να ενισχύσουν τις αμυντικές τους βιομηχανίες για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τα αμερικανικά όπλα. Στη Νότια Κορέα έχει ενταθεί η συζήτηση για την ανάπτυξη δικού της πυρηνικού οπλοστασίου. Και έχουν ενταθεί οι εικασίες ότι η επιδείνωση των σχέσεων θα μπορούσε να ωθήσει τους εταίρους των ΗΠΑ να προσεγγίσουν την Κίνα, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο.
Ο Λευκός Οίκος απορρίπτει την ιδέα ότι ο Τραμπ έχει βλάψει την αξιοπιστία των ΗΠΑ, επικαλούμενος την ανάγκη να καθαρίσει μετά από αυτό που αποκαλεί «ανίκανο ηγετικό ρόλο» του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν στη διεθνή σκηνή.
«Ο Πρόεδρος Τραμπ λαμβάνει άμεσα μέτρα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, φέρνοντας την Ουκρανία και τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να τερματιστεί ο πόλεμος, να σταματήσει η ροή φεντανύλης και να προστατευθούν οι Αμερικανοί εργαζόμενοι, καθιστώντας την Κίνα υπεύθυνη και φέρνοντας το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την επανεισαγωγή της μέγιστης πίεσης», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής
Είπε επίσης ότι ο Τραμπ «κάνει τους Χούθι να πληρώσουν για την τρομοκρατία τους... και εξασφαλίζει τα νότια σύνορά μας, τα οποία ήταν ανοιχτά σε εισβολές για τέσσερα χρόνια».
Περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς, συμπεριλαμβανομένου ενός στους τέσσερις Ρεπουμπλικάνους, πιστεύουν ότι ο Τραμπ είναι «υπερβολικά ευνοϊκός» προς τη Ρωσία, και το αμερικανικό κοινό δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επεκτατική ατζέντα που έχει χαράξει, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Reuters/Ipsos που δημοσιεύθηκε στις 13 Μαρτίου.
Τα στοιχήματα
Σύμφωνα με τους ειδικούς, διακυβεύεται το μέλλον ενός παγκόσμιου συστήματος που διαμορφώθηκε κατά τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες, σε μεγάλο βαθμό υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ. Το σύστημα αυτό βασίζεται στον ελεύθερο εμπόριο, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας.
Ωστόσο, υπό την ηγεσία του Τραμπ, ο οποίος περιφρονεί τους πολυμερείς οργανισμούς και συχνά αντιμετωπίζει τις παγκόσμιες υποθέσεις με τη λογική των συναλλαγών ενός πρώην κτηματομεσίτη, η παγκόσμια τάξη κλονίζεται.
Κατηγορώντας τους εμπορικούς εταίρους ότι «εκμεταλλεύονται» τις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες, ο Τραμπ έχει θέσει σε εφαρμογή μια πολιτική εκτεταμένων δασμών που έχει ταράξει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αποδυναμώσει το δολάριο και προκαλέσει προειδοποιήσεις για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής και αυξημένο κίνδυνο ύφεσης.
Ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει τους δασμούς ως «αναγκαία θεραπεία», αλλά οι στόχοι του παραμένουν ασαφείς, ακόμη και ενώ η κυβέρνησή του προσπαθεί να διαπραγματευτεί ξεχωριστές συμφωνίες με δεκάδες χώρες.
Ταυτόχρονα, έχει σχεδόν ανατρέψει την πολιτική των ΗΠΑ για τον τριετή πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και στα τέλη Φεβρουαρίου εμπλέχθηκε σε αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Έχει αναθερμάνει τις σχέσεις με τη Μόσχα και έχει προκαλέσει φόβους ότι θα αναγκάσει το Κίεβο, που υποστηρίζεται από το ΝΑΤΟ, να αποδεχτεί την απώλεια εδαφών, ενώ δίνει προτεραιότητα στη βελτίωση των σχέσεων με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η υποτίμηση της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ από την κυβέρνηση, που για πολύ καιρό αποτέλεσαν τον κεντρικό πυλώνα της διατλαντικής ασφάλειας, αλλά κατηγορούνται από τον Τραμπ και τους συνεργάτες του ότι εκμεταλλεύονται τις ΗΠΑ, έχει προκαλέσει βαθιά ανησυχία.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, μετά τη νίκη του στις εκλογές του Φεβρουαρίου, εξέφρασε την ανησυχία του για τις σχέσεις της Ευρώπης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας ότι θα ήταν δύσκολο αν αυτοί που έθεσαν ως σύνθημα το «America First» (Πρώτα η Αμερική) το μετέτρεπαν σε «America Alone» (Μόνο η Αμερική).
Σε ένα ακόμη πλήγμα για την παγκόσμια εικόνα της Ουάσιγκτον, ο Τραμπ έχει υιοθετήσει μια επεκτατική ρητορική που αποφεύγουν οι σύγχρονοι πρόεδροι, η οποία, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την Κίνα ως δικαιολογία αν αποφασίσει να εισβάλει στην αυτοδιοικούμενη Ταϊβάν.
Με τον θορυβώδη τρόπο του, έχει επιμείνει ότι οι ΗΠΑ θα «πάρουν» τη Γροιλανδία, ένα ημιαυτόνομο νησί της Δανίας. Έχει εξοργίσει τον Καναδά λέγοντας ότι δεν έχει λόγο να υπάρχει και ότι πρέπει να γίνει μέρος των ΗΠΑ. Έχει απειλήσει να καταλάβει τη Διώρυγα του Παναμά, η οποία παραδόθηκε στον Παναμά το 1999. Και έχει προτείνει η Ουάσιγκτον να καταλάβει τη Γάζα, που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο, και να μετατρέψει τον παλαιστινιακό θύλακα σε θέρετρο τύπου Ριβιέρα.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ ενδέχεται να επιδιώκει την αναβίωση μιας παγκόσμιας δομής τύπου Ψυχρού Πολέμου, στην οποία οι μεγάλες δυνάμεις μοιράζονται τις γεωγραφικές σφαίρες επιρροής τους.
Παρόλα αυτά, δεν έχει δώσει λεπτομέρειες για το πώς θα αποκτήσουν οι ΗΠΑ περισσότερα εδάφη, και ορισμένοι ειδικοί υποθέτουν ότι ενδέχεται να υιοθετεί ακραίες και υπερβολικές θέσεις ως διαπραγματευτικό τέχνασμα.
Ωστόσο, ορισμένες χώρες τον παίρνουν στα σοβαρά. «Όταν απαιτείς να καταλάβεις μέρος του εδάφους του Βασιλείου της Δανίας, όταν αντιμετωπίζουμε πιέσεις και απειλές από τον στενότερο σύμμαχό μας, τι να πιστέψουμε για τη χώρα που θαυμάζουμε εδώ και τόσα χρόνια;» δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρέντερικσεν, σε συνέντευξη Τύπου στη Γροιλανδία στις αρχές Απριλίου. «Πρόκειται για την παγκόσμια τάξη που έχουμε χτίσει μαζί, πέρα από τον Ατλαντικό, για πολλές γενιές».
Αντιμετωπίζοντας τον Τραμπ 2.0
Άλλες κυβερνήσεις αρχίζουν επίσης να αναπροσαρμόζουν τη στάση τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση – η οποία, σύμφωνα με τον Τραμπ, χωρίς να έχει αποδείξει τα λεγόμενά του, δημιουργήθηκε για να «βλάψει» τις ΗΠΑ – έχει προετοιμάσει μια σειρά αντιποίνων σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων.
Ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, εξετάζουν το ενδεχόμενο να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, κάτι που έχει ζητήσει ο Τραμπ, αλλά που θα μπορούσε επίσης να σημαίνει περισσότερες επενδύσεις στις αμυντικές βιομηχανίες τους και λιγότερες αγορές όπλων από τις ΗΠΑ.
Με την ιστορική φιλία της με τις ΗΠΑ να βρίσκεται σε τεταμένη κατάσταση, ο Καναδάς επιδιώκει να ενισχύσει τους οικονομικούς και ασφαλιστικούς δεσμούς του με την Ευρώπη. Αυτό συμβαίνει με φόντο τις εθνικές εκλογές του Καναδά την Δευτέρα, οι οποίες κυριαρχήθηκαν από την δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για τις ενέργειες του Τραμπ, οι οποίες έχουν προκαλέσει ένα κύμα εθνικισμού και έχουν τροφοδοτήσει την αντίληψη ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ένας αξιόπιστος εταίρος.
Η Νότια Κορέα έχει επίσης ταραχθεί από τις πολιτικές του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων των απειλών του να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα. Ωστόσο, η Σεούλ έχει δεσμευτεί να προσπαθήσει να συνεργαστεί με τον Τραμπ και να διατηρήσει τη συμμαχία που θεωρεί κρίσιμη έναντι της απειλής της πυρηνικά εξοπλισμένης Βόρειας Κορέας.
Η Ιαπωνία, σύμμαχος των ΗΠΑ, βρίσκεται επίσης σε εγρήγορση. Έχει εκπλαγεί από το μέγεθος των δασμών του Τραμπ και «τώρα προσπαθεί να αντιδράσει», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ιαπωνικής κυβέρνησης, στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού Σιγκέρου Ισίμπα.
Ένα βασικό ερώτημα είναι αν ορισμένες κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους σιωπηρά, δημιουργώντας στενότερους εμπορικούς δεσμούς με την Κίνα, τον κύριο στόχο των δασμών του Τραμπ.
Ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, πρώην βετεράνος διπλωμάτης των ΗΠΑ σε κυβερνήσεις Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών, δήλωσε ότι δεν είναι πολύ αργά για τον Τραμπ να αλλάξει πορεία στην εξωτερική πολιτική, ειδικά αν αρχίσει να αισθάνεται πίεση από συναδέλφους Ρεπουμπλικάνους που ανησυχούν για τους οικονομικούς κινδύνους, καθώς επιδιώκουν να διατηρήσουν τον έλεγχο του Κογκρέσου στις ενδιάμεσες εκλογές του επόμενου έτους.
Αν ο Τραμπ παραμείνει αμετάπειστος, ο επόμενος πρόεδρος θα μπορούσε να προσπαθήσει να αποκαταστήσει τον ρόλο της Ουάσιγκτον ως εγγυητή της παγκόσμιας τάξης, αλλά τα εμπόδια θα είναι πολλά.
«Αυτό που συμβαίνει δεν έχει φτάσει ακόμα στο σημείο χωρίς επιστροφή», δήλωσε ο Μίλερ, που είναι τώρα ανώτερος ερευνητής στο Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον. «Αλλά το μέγεθος της ζημίας που προκαλείται τώρα στις σχέσεις μας με τους φίλους μας και το πόσο θα ωφεληθούν οι αντίπαλοί μας είναι πιθανώς ανυπολόγιστο».
15°
