Σαν σήμερα 17 Μαρτίου: Η ημέρα του Αγίου Πατρικίου - Η «πράσινη θάλασσα» που πλημυρίζει σχεδόν όλο τον κόσμο για την εθνική γιορτή της Ιρλανδίας
Μία μέρα κάθε χρόνο, ο πλανήτης κινείται σε «πράσινους» ρυθμούς καθώς στις 17 Μαρτίου γιορτάζεται η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου, η γιορτή-ορόσημο για τους Ιρλανδούς. Αυτό που ξεκίνησε σαν μια μέρα αφιερωμένη στον πολιούχο της Ιρλανδίας, έχει εξελιχθεί σε μια τεράστια, παγκόσμια γιορτή, γεμάτη χορό, Ιρλανδική μουσική, απέραντο πράσινο χρώμα, αμέτρητα τριφύλλια και άφθονη δροσερή μπύρα. Σαν σήμερα τιμάται ο Άγιος Πατρίκιος αλλά ποιος ήταν στην πραγματικότητα;
Κάθε χρόνο στις 17 Μαρτίου, οι Ιρλανδοί τιμούν τον προστάτη άγιο της χώρας τους που πέθανε στις 17 Μαρτίου 461. Η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου έγινε επίσημη χριστιανική εορτή στις αρχές του 17ου αιώνα και τηρείται από την Καθολική Εκκλησία, την Αγγλικανική (ειδικά την Εκκλησία της Ιρλανδίας), την Ανατολική Ορθόδοξη και τη Λουθηρανική. Η ημέρα υπενθυμίζει με εορτασμούς -παρελάσεις και φεστιβάλ με πράσινες ενδυμασίες και τριφύλλια- τον εκχριστιανισμό στην Ιρλανδία και, κατ’ επέκταση, γιορτάζει την κληρονομιά και την ιρλανδική γλώσσα και κουλτούρα. Σύμφωνα με το μύθο, ο Άγιος Πατρίκιος χρησιμοποίησε το τριφύλλι για να εξηγήσει στους Ιρλανδούς ειδωλολάτρες την Αγία Τριάδα: αυτή η ιστορία εμφανίζεται για πρώτη φορά σε γραπτό κείμενο το 1726, αλλά είναι παλαιότερη. Οι σύγχρονοι εορτασμοί έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από εκείνους της ιρλανδικής διασποράς, Βόρεια Αμερική και στην Αυστραλία. Ωστόσο, έχουν ακουστεί επικρίσεις για τους εορτασμούς επειδή είναι πλέον υπερβολικά εμπορευματοποιημένοι, προσομοιάζουν σε καρναβάλι και ενισχύουν τα αρνητικά στερεότυπα για τον ιρλανδικό λαό - κυρίως, το ότι οι Ιρλανδοί πίνουν σαν νεροφίδες. Πράγματι, στις 17 Μαρτίου, οι περιορισμοί της Σαρακοστής στην κατανάλωση αλκοόλ αίρονται και το ιρλανδικό ουίσκι, η μαύρη μπίρας stout και ο μηλίτης είναι αναπόσπαστο μέρος των εορτασμών.
Όσο για τη συσχέτιση του πράσινου χρώματος με την Ιρλανδία -το οποίο χαρακτηρίζει την Ημέρα του Αγίου πατρικίου- προέρχεται από θρύλο του 11ου αιώνα σύμφωνα με τον οποίον ένα φίδι δαγκώνει τον αρχαίο πρόγονο των Ιρλανδών Goídel Glas: τον σώζει ο Μωυσής αγγίζοντας το δήγμα με το ραβδί του και αφήνοντας πάνω του ένα πράσινο σημάδι. Οι απόγονοι του Goídel Glas εγκαταστάθηκαν στην Ιρλανδία, μια χώρα χωρίς φίδια, που από μακριά φαινόταν σμαραγδένια. Το πράσινο χρώμα συνδέθηκε περαιτέρω με την Ιρλανδία από τη δεκαετία του 1640, όταν η Ιρλανδική Καθολική Συνομοσπονδία χρησιμοποίησε πράσινη σημαία, την οποία αργότερα ο James Connolly περιέγραψε ως «το ιερό έμβλημα της ακατάκτητης ιρλανδικής ψυχής». Οι Friendly Brothers of St Patrick, μια ιρλανδική αδελφότητα που ιδρύθηκε γύρω στο 1750, υιοθέτησαν το πράσινο χρώμα, ενώ, στη συνέχεια, το 1790, το υιοθέτησαν και οι Ενωμένοι Ιρλανδοί, μια ρεπουμπλικανική οργάνωση, που ιδρύθηκε κυρίως από Προτεστάντες αλλά με πολλά Καθολικά μέλη, η οποία εξεγέρθηκε κατά της βρετανικής κυριαρχίας. Η Ιρλανδία ταυτίστηκε για πρώτη φορά με το πράσινο, ως “The Emerald Isle”, στο ποίημα “When Erin First Rose” (1795), του συνιδρυτή των United Irishmen, William Drennan.
Το 1903, η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου έγινε επίσημη αργία στην Ιρλανδία κι από τότε, συχνά, εξαιτίας της ταραγμένης σχέσης της χώρας με τη Βρετανία, αμαυρωνόταν από αιματοχυσία. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν επιτεύχθηκε οριστική ειρήνη στο βόρειο τμήμα του νησιού, η κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (Eire) ξεκίνησε εκστρατεία για να αναδείξει την Ιρλανδία και τον πολιτισμό της μέσω της γιορτής. Η ομάδα St Patrick's Festival που δημιουργήθηκε οργανώνει από το 1996 τριήμερα φεστιβάλ με συναυλίες, παραστάσεις υπαίθριου θεάτρου, πυροτεχνήματα και εκδηλώσεις στα ιρλανδικά προκειμένου να διασωθεί αυτή η μειονοτική γλώσσα. Η ιεραρχία της Καθολικής εκκλησίας έχει διαμαρτυρηθεί για την εκκοσμίκευση της Ημέρας του Αγίου Πατρικίου η οποία από θρησκευτική εορτή έχει εξελιχθεί σε 24ωρο ξεφαντώματος από το Δουβλίνο μέχρι τη Μόσχα, κι από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι το Μπουένος Άιρες. Στην Αττική μπορεί να γιορτάσει κανείς στις 17 Μαρτίου σε παμπ όπως οι Molly Malone’s, James Joyce, Mike’s Irish Bar ή O’ Connell’s Irish Pub.
Ο Πατρίκιος γεννήθηκε περί το 385 και καταγόταν από εκρωμαϊσμένη οικογένεια της Βρετανίας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Μέγουιν Σούκατ. Σε ηλικία 16 ετών απήχθη από πειρατές και μεταφέρθηκε στην Ιρλανδία ως σκλάβος.
Ο «θρύλος» αναφέρει πως κατάφερε να δραπετεύσει αλλά η τρικυμία οδήγησε το πλοίο στις βορειοδυτικές ακτές της Γαλατίας, που ονομαζόταν τότε Αρμορική (σημερινή Βρετάνη). Τροφή δεν υπήρχε και με παράκληση του πλοιάρχου ο Πατρίκιος προσευχήθηκε στον Κύριο και το «θαύμα συντελέστηκε».
Το 432 μ.Χ επέστρεψε για να προσηλυτίσει τους Ιρλανδούς στον χριστιανισμό, που πίστευαν στις θεότητες των Δρυίδων. Μέχρι τον θάνατό του στις 17 Μαρτίου 461, είχε ιδρύσει μοναστήρια, εκκλησίες και σχολεία. Πολλοί θρύλοι αναπτύχθηκαν γύρω από αυτόν. Για παράδειγμα, ότι έδιωξε τα φίδια από την Ιρλανδία και ότι χρησιμοποίησε το τριφύλλι (Shamrock) για να εξηγήσει την Αγία Τριάδα. Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχουν φίδια στην Ιρλανδία, παρά μόνο στους ζωολογικούς κήπους.
Οι μετανάστες, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν αυτοί που μετέτρεψαν την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου σε μια σε μεγάλο βαθμό κοσμική γιορτή γλεντιού και εορτασμού των ιρλανδικών στοιχείων. Οι πόλεις με μεγάλο αριθμό Ιρλανδών μεταναστών, οι οποίοι συχνά ασκούσαν πολιτική εξουσία, διοργάνωναν τους πιο εκτεταμένους εορτασμούς, οι οποίοι περιλάμβαναν περίτεχνες παρελάσεις.
Η Βοστώνη διοργάνωσε την πρώτη παρέλαση για την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου το 1737, και ακολούθησε η Νέα Υόρκη το 1762. Από το 1962 το Σικάγο βάφει το ποτάμι του πράσινο για να τιμήσει τη γιορτή. (Αν και το μπλε ήταν το χρώμα που παραδοσιακά συνδεόταν με τον Άγιο Πατρίκιο, το πράσινο συνδέεται πλέον συνήθως με την ημέρα).
Τόσο οι Ιρλανδοί όσο και οι μη Ιρλανδοί συμμετέχουν συνήθως στο «φόρεμα του πράσινου» - με ένα πράσινο ρούχο ή ένα τριφύλλι, το εθνικό φυτό της Ιρλανδίας, στο πέτο.
Η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου είναι επίσημη αργία στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Ανακηρύχθηκε επίσημη χριστιανική αργία στις αρχές του 17ου αιώνα και τηρείται από την Καθολική Εκκλησία, την Αγγλικανική Εκκλησία (και ιδίως στην προτεσταντική Εκκλησία της Ιρλανδίας), την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, και τη Λουθηρανική Εκκλησία.
Σύμφωνα με την ιρλανδική νομοθεσία, μέχρι το 1970, η ημέρα του Αγίου Πατρικίου ήταν θρησκευτική γιορτή, κάτι που σήμαινε ότι κανείς δεν επιτρεπόταν να εργάζεται. Στη συνέχεια, όταν έγινε εθνική γιορτή, ο νόμος άλλαξε και οι παμπ άνοιξαν για τους εορτασμούς καθώς είναι οι μέρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση μπύρας.
Οι εορτασμοί περιλαμβάνουν παρελάσεις και φεστιβάλ, εκδηλώσεις που καλούνται céilithe (πάρτι με παραδοσιακή κέλτικη μουσική και χορό), με πλήθος κόσμους να χορεύει στα «πράσινα» υπό τους ήχους γκάιντας.
Η παρέλαση στους δρόμους του Δουβλίνου μετρά περίπου 75 χρόνια παράδοσης και έχει αλλάξει πολύ από τότε μέχρι σήμερα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις για την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου στην Ιρλανδία έχουν πλέον επεκταθεί σε 4 ημέρες, από τις 14 μέχρι τις 18 Μαρτίου, προωθώντας με αυτό τον τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά και προσελκύοντας εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες.
Η μικρότερη παρέλαση προς τιμήν του Αγίου Πατρικίου πραγματοποιείται στο Dripsey της επαρχίας Cork και έχει μήκος μόνο 23 μέτρα.
Η παρουσία των καλικάντζαρων
Οι ντυμένοι στα πράσινα καλικάντζαροι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου. Η πρωτότυπη ιρλανδική ονομασία για αυτές τις φιγούρες της λαογραφίας είναι «lobaircin», που σημαίνει «μικρόσωμος σύντροφος». Κατά την ιρλανδική παράδοση, οι καλικάντζαροι είναι φύλακες μπαούλων με χρυσάφι, στην άκρη του ουράνιου τόξου.
Η ονομασία του στην αρχή ήταν «seamroy» και θεωρήθηκε ιερό φυτό που συμβόλιζε την άφιξη της άνοιξης. Η Ιρλανδία είναι γνωστή και ως «The Emerald Isle», το σμαραγδένιο νησί ή πράσινο νησί αφού ο λίθος αυτός είναι πράσινος. Πράσινα είναι και τα τριφύλλια τα οποία χρησιμοποίησε ο Άγιος Πατρίκιος για να εξηγήσει την Αγία Τριάδα και έτσι έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Ιρλανδών.
H μπύρα ρέει άφθονη την συγκεκριμένη, ειδικότερα για το «καμάρι» της Ιρλανδίας, την μπύρα Guinness. Οι πωλήσεις της μπύρας Guinness εκτοξεύονται αυτές τις ημέρες με αποκορύφωση στις 17 Μαρτίου όπου πωλούνται από 13 εκατομμύρια pints Guinness. Η χαρακτηριστική πλούσια γεύση της και το σκούρο χρώμα της οφείλονται στις καβουρδισμένες βύνες και σε μια ποσότητα καβουρδισμένου αβυνοποίητου κριθαριού.
Η Ημέρα του Αγίου Πατρικίου γιορτάζεται παντού. Είναι μια γιορτή, μια ημέρα ευφορίας που ο κόσμος έρχεται πιο κοντά και ας μην έχει καμία σχέση με την Ιρλανδία.
Οι μεγαλύτερες πόλεις του πλανήτη βάφονται πράσινες από το Εδιμβούργου ως το Σίδνεϋ που «έχει ντύσει» το κτήριο της Όπερας πράσινο, την Αίγυπτο με τις «πράσινες» πυραμίδες και στο Σικάγο που κάθε χρόνο στις 17 Μαρτίου το ποτάμι βάφεται καταπράσινο.
Μια από τις μακροβιότερες και μεγαλύτερες παρελάσεις της Ημέρας του Αγίου Πατρικίου πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο Μόντρεαλ, που η σημαία της οποίας περιλαμβάνει ένα τριφύλλι στο κάτω δεξί τεταρτημόριο.
Fun fact: Το επίσημο χρώμα του Άγιου Πατρίκιου κανονικά ήταν το μπλε. Το πράσινο χρώμα υιοθετήθηκε μετά τη σύνδεση της ημέρας με το ιρλανδικό κίνημα ανεξαρτησίας στα τέλη του 18ου αιώνα.
15°
