Γελισαβέτα Γιάσκο: Μία συνέντευξη με την Ουκρανή βουλευτή

Η Γελισαβέτα Γιάσκο (Lisa Yasko) είναι μέλος της Βερχόβνα Ράντα, του Κοινοβουλίου της Ουκρανίας, με το φιλελεύθερο κόμμα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Είναι 32 χρονών, απόφοιτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Έχει περάσει ένα μέρος της παιδικής της ηλικίας στην Ελλάδα. Είναι επίσης μέλος της ουκρανικής αποστολής στη βουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, και μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Διαβουλευτικής Συνεργασίας στο Ουκρανικό Κοινοβούλιο. Τέλος, είναι η σύντροφος του Μιχαήλ Σαακασβίλι, πρώην Προέδρου της Γεωργίας που βρίσκεται στη φυλακή.

Ηλίας Παρασκευόπουλος: Έχετε προσωπική ιστορία στην Ελλάδα. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια;

Λ.Γ.: Βεβαίως. Τη δεκαετία του ’90 ο πατέρας μου δούλευε στο Ρέθυμνο της Κρήτης ως μουσικός σε μία συμφωνική ορχήστρα. Είναι βιολιστής και δάσκαλος, τότε είχε μαθητές στο επίπεδο γυμνασίου σε ένα conservatoire. Άρα ως παιδί πέρασα σχεδόν κάθε καλοκαίρι στην Ελλάδα, αν βάλεις μαζί όλους τους μήνες φτάνουν τα δύο χρόνια.

Η.Π.: Μιλάτε ελληνικά; Τι μνήμες έχετε;

Λ.Γ.: Όταν ήμουν παιδί μιλούσα λίγο, αλλά τώρα τα έχω ξεχάσει. Έκανα πολλές σκέψεις τότε, πολλούς στοχασμούς. Αναρωτιόμουν γιατί ο πατέρας μου έπρεπε να μεταναστεύσει όταν τόσοι τουρίστες που έβλεπα από Σκανδιναβία, Ολλανδία και παρόμοιες χώρες είχαν το εισόδημα να κάνουν τέτοιες διακοπές.

Η.Π.: Συνήθως στις ειδήσεις ακούμε τη στρατιωτική πλευρά του πολέμου, θα ήθελα όμως να μιλήσουμε για την οπτική του απλού πολίτη. Τι συμβαίνει με τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τις απαγωγές παιδιών π.χ., τι πρέπει να ξέρει κάποιος για την ανθρωπιστική πλευρά των πραγμάτων;

Λ.Γ.: Απλώς φαντάσου την καθημερινότητα που έχεις τώρα. Πας στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στη δουλειά, βγαίνεις για ένα ποτό με φίλους, πας το Σαββατοκύριακο με την οικογένειά σου μια εκδρομή, έχετε ηλεκτρισμό, ζείτε μία κανονική ζωή. Και ξαφνικά, όλα τίθενται υπό αίρεση, γιατί η γη σου δέχεται μαζική επίθεση και συνειδητοποιείς ότι το σπίτι, η ζωή σου, τα παιδιά σου, τα δικαιώματά σου, η πρόσβαση σε περίθαλψη, παιδεία, στα πάντα, δεν είναι πλέον δεδομένα. Γιατί ένας επιτιθέμενος αποφάσισε ότι η ζωή μας θα έπρεπε να τεθεί υπό αμφισβήτηση ή να καταστραφεί τελείως. Και το καταλαβαίνουμε πολύ καλά όλο αυτό, γι’ αυτό αντισταθήκαμε, γι’ αυτό προστατεύουμε τη φυσιολογική, την ελεύθερη ζωή και αμυνόμαστε. Βέβαια η Ουκρανία ως κράτος συνεχίζει να λειτουργεί εν καιρώ πολέμου και αρκετοί άνθρωποι μπορούν να έχουν μία κάπως κανονική ζωή. Τώρα, σχετικά με τις απαγωγές παιδιών, υπάρχουν μεν διάφορα νούμερα, αλλά τουλάχιστον 20.000 Ουκρανόπουλα απελάθηκαν παράνομα στη Ρωσία και δόθηκαν σε ρωσικές οικογένειες. Το κάνουν με διάφορους τρόπους, έρχονται σπίτι σου, λένε έχετε πόλεμο, σου παίρνουν το παιδί και λένε θα το πάμε διακοπές. Όταν ακούς τις σχετικές ιστορίες, δεν πιστεύεις στ’ αυτιά σου.

Η.Π.: Είμαι σίγουρος ότι είναι οδυνηρό να μιλά κανείς γι’ αυτό, αλλά, πέρα από ό,τι περιγράψατε, υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να ξέρει κάποιος για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ουκρανία;

Λ.Γ.: Ε λοιπόν, το μήνυμά μας είναι ότι δεν πολεμάμε μόνο για εμάς και την Ουκρανία, πολεμάμε για όλο τον κόσμο, γιατί καταλαβαίνουμε ότι δεν θα πρέπει να μη μας νοιάζει αν στο μέλλον μία ελεύθερη δημοκρατική κοινωνία δεχτεί επίθεση από έναν γείτονα. Γι’ αυτό ζητάμε τη στήριξή σας, υποστήριξη για κάθε άνθρωπο και κάθε κράτος, αν σε νοιάζει η ελευθερία και η οικογένεια, αν σε νοιάζει η ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων, η κλιματική αλλαγή, το μέλλον των διεθνών οργανισμών – όλα αυτά διακυβεύονται στην Ουκρανία.

Η.Π.: Καθώς η ζημιά στη χώρα σας είναι πολυδιάστατη, αναρωτιέμαι: πώς θα ανακάμψει η Ουκρανία μετά τον πόλεμο, και τι χρειάζεστε γι’ αυτό;

Λ.Γ.: Λοιπόν, εμείς λέμε ότι δεν πρέπει να μιλάμε για ανάκαμψη μετά τον πόλεμο, αλλά για ανάκαμψη τώρα. Δεν μιλάμε μόνο για κτίρια, δρόμους και νοσοκομεία, αλλά για τη διατήρηση μίας καθημερινότητας. Για παράδειγμα, σχεδόν 3.000 εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι είτε πλήρως είτε μερικώς κατεστραμμένα, με αποτέλεσμα μόνο το 30% των μαθητών να έχουν κανονική μαθητική ζωή. Αν έχουν καταφύγιο στα σχολεία, μπορούν να λειτουργούν κανονικά. Αν δεν έχουν, όχι. Τώρα είναι η στιγμή για διμερή προγράμματα ανοικοδόμησης, για ένα ελληνοουκρανικό σχολείο, ας πούμε, για ένα ελληνοουκρανικό νοσοκομείο. Τι χρειαζόμαστε; Βοήθεια για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ουκρανίας. Επομένως λέω ελάτε να συνεργαστούμε, είναι καλό από ανθρώπινης πλευράς αλλά είναι καλό και για business, οι επιχειρηματικές σχέσεις που θα φτιάξουμε τώρα, που ενδεχομένως ενέχουν ένα κάποιο ρίσκο, θα είναι χρόνος αποδοτικά αξιοποιημένος.

Η.Π.: Διάβαζα στο Ρolitico ότι Ουγγαρία και Ελλάδα μπλόκαραν ένα πακέτο κυρώσεων που στόχευε συγκεκριμένες εταιρείες – κάποιες από αυτές μάλιστα ήταν ελληνικές. Η Ουκρανία τις ορίζει ως «σπόνσορες πολέμου». Πώς ορίζονται αυτές;

Λ.Γ.: Είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι κάθε σεντς που βοηθάει τη Ρωσία να αγοράζει όπλα και να εξαπολύει τις επιθέσεις της σχετίζεται με τη χρηματοδότηση του πολέμου. Είναι η στιγμή να απεξαρτηθούμε από το ρωσικό φυσικό αέριο. Πολλές χώρες το κάνουν γιατί δεν θέλουν να συνεργάζονται με εγκληματίες πολέμου. Και λυπάμαι όταν ακούω, ξέρεις, είναι απλά business, γιατί κάποιες φορές στη ζωή πρέπει να πάρεις σκληρές αποφάσεις που δείχνουν με ποια πλευρά της ιστορίας στέκεσαι. Αν μιλήσουμε για τους Ναζί, ξέρουμε ότι υπήρχαν άτομα που συνεργάζονταν μαζί τους, αλλά τι είδους φήμη είχαν μετά τον πόλεμο; Έχει έρθει η ώρα να διαφοροποιηθούμε, να δούμε από πού προέρχεται το εισόδημά μας, με ποιες χώρες δουλεύουμε. Εμείς έχουμε αποδείξεις για απόλυτη και άμεση σχέση μεταξύ των κυρώσεων και του θετικού τους αντίκτυπου στο πεδίο της μάχης. Αλλά και στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί οι κυρώσεις στοχεύουν εκείνους που διαπράττουν εγκλήματα. Είναι πολύ σημαντικό να μείνουμε δυνατοί μαζί και με μία φωνή.

Η.Π.: Τέλος, ως μητέρα και βουλευτής, πώς είναι η καθημερινότητά σας; Μπορείτε να μας πείτε για τον Μιχαήλ Σαακασβίλι; Γιατί φυλακίστηκε;

Λ.Γ.: Είναι αρκετά δύσκολη, γιατί ο σύντροφός μου, Μιχαήλ Σαακασβίλι, είναι στη φυλακή στη Γεωργία από την 1η Οκτωβρίου 2021. Αυτό συνέβη όσο ήμουν έγκυος, και λίγους μήνες μετά ξεκίνησε ο πόλεμος. Είμαστε σχεδόν μία μονογονεϊκή οικογένεια γιατί ο πατέρας του παιδιού μου δεν είναι ελεύθερος. Ξέρω όμως ότι δεν είμαι μόνη αφού πολλές γυναίκες στην Ουκρανία και πολλά παιδιά δεν έχουν την οικογένειά τους μαζί. Ο Μιχαήλ Σαακασβίλι φυλακίστηκε λόγω πολιτικής δίωξης. Πήγαινε στη χώρα του, την οποία λατρεύει με όλη του την καρδιά, γιατί πίστευε ότι έχει έρθει η ώρα να φύγει από τη ρωσική επιρροή. Τον φυλάκισαν σε διάφορες φυλακές, τον κακομεταχειρίστηκαν φυσικά και διανοητικά. Τώρα είναι σε ένα νοσοκομείο φυλακής με σοβαρά προβλήματα υγείας, νευρολογικές και γαστρεντερικές διαταραχές και άνοια, ενώ υπάρχουν και αποδείξεις ότι προσπάθησαν να τον δηλητηριάσουν. Δεν έχει πρόσβαση στο τηλέφωνο, σε γράμματα, δεν τον αφήνουν ούτε να διαβάσει. Ουσιαστικά, μόνο η μητέρα του μπορεί να τον δει. Η Γεωργία πλέον έχει γίνει δύσκολη χώρα θα έλεγα, έχει υποδεχτεί πολλές ρωσικές εταιρείες, ενώ δεχόμαστε και φραστικές επιθέσεις και δεν μας δείχνουν αλληλεγγύη, πράγμα που είναι οδυνηρό για εμάς. Προφανώς διαχωρίζω τη γεωργιανή κυβέρνηση από τον κόσμο. Φοβάται ότι θα ξανακατέβει στις εκλογές, αν και βέβαια αυτό δεν θα συμβεί γιατί είναι πολύ άρρωστος τώρα…