Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός μπορεί να κλείσει πριν το 2030, αν η Ρωσία αποχωρήσει τελικά. Τι θα κάνουν ΗΠΑ και Ευρώπη. Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα.
Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός θα σταματήσει να λειτουργεί το 2030 και έναν χρόνο μετά το 2031 θα βρει τη θέση του στον Ειρηνικό Ωκεανό, στο «νεκροταφείο διαστημικών αντικειμένων», όπου θα καταλήξει με ελεγχόμενη πτώση.
Μέχρι τότε αναμένεται να έχει προκύψει ένας τουλάχιστον διάδοχος, με τη συνδρομή του ιδιωτικού τομέα. Το αν θα ανήκει αποκλειστικά σε ιδιωτική εταιρεία (Blue Origin, Nanoracks, Space X) και η NASA θα μισθώνει χώρους για να κάνει πειράματα και έρευνες δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα. Στην εξίσωση υπάρχει και ο άγνωστος Χ, η Κίνα, η οποία κατασκευάζει ήδη το δικό της «διαστημικό παλάτι», καθώς η κούρσα του διαστήματος μπαίνει σε νέα -πολύ πιο ανταγωνιστική- φάση.
Αυτά μέχρι τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος ήρθε να βάλει στον «πάγο» τις σχέσεις ΗΠΑ - Ρωσίας και Ρωσίας - Ευρώπης. Τον Μάρτιο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έβαλε μπλόκο στην ευρω-ρωσική αποστολή ExoMars στον Άρη. Ήδη, διεθνείς αναλυτές δεν αποκλείουν ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός να βρεθεί αρκετά νωρίτερα αντιμέτωπος με τη μοίρα του.
Τι ρόλο παίζει η Ρωσία σε αυτό;
Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι μετά το 2024 αποχωρεί από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Σχεδιάζει να φτιάξει το δικό της διαστημικό σταθμό, όπως είπεο Γιούρι Μπορίσοφ, νέος επικεφαλής του Roscosmos. Λίγα 24ωρα αργότερα, η Ρωσία αποφάσισε να τα γυρίσει, επισημαίνοντας ότι θα φύγει όταν ο ROSS, ο δικός της διαστημικός σταθμός, θα είναι έτοιμος -κάτι που δεν αναμένεται να γίνει πριν από το 2028.
Τι θα συμβεί αν η Ρωσία κάνει πράξη την εξαγγελία της νωρίτερα;
Σε μια τέτοια περίπτωση τα πράγματα θα είναι αρκετά δύσκολα και το μέλλον του ISS εξαιρετικά αμφίβολο, καθώς ο ρόλος της Ρωσίας είναι αρκετά κομβικός (σ.σ. ελέγχει την τροχιά). Επίσης, η κατάσταση πλέον στις διεθνείς σχέσεις είναι τέτοια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που μια στενή συνεργασία Ρωσίας και ΗΠΑ για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις. Επίσης, κανείς δεν αποκλείει πλέον ότι η κατάσταση μπορεί να γίνει ακόμα χειρότερη σε περίπτωση που ο Πούτιν προχωρήσει σε μια νέα -πολύ πιο- επιθετική κίνηση προς της Δύση. Προς αυτήν την κατεύθυνση ήδη οι χώρες που συμμετέχουν εδώ και χρόνια στο συγκεκριμένο διαστημικό πρόγραμμα αναζητούν εφικτές (και άμεσες) εναλλακτικές. Εξάλλου, τα ρωσικά «ήξεις, αφήξεις» δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια. Βασικό ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός να κρατηθεί σε τροχιά.
Γιατί η Ρωσία είναι σημαντική για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό;
Το ρωσικό διαστημόπλοιο Progress είναι αυτό που δίνει ώθηση κατά διαστήματα στον ISS, προκειμένου να διατηρεί το ύψος του. Η Northrop Grumman και η SpaceX διεκδικούν αυτόν τον ρόλο σε περίπτωση που η Ρωσία αποχωρήσει μετά το 2024, ωστόσο μόνο εύκολη δεν είναι η συγκεκριμένη αρμοδιότητα, την οποία έχει κατακτήσει η Μόσχα μετά από δεκαετίες ερευνών και πραγματικών δοκιμών στο διαστημικό πεδίο. Ο Γερμανός καθηγητής Γιόχαν-Ντίτριχ Βέρνερ, πρώην γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, ήταν ξεκάθαρος: «Ο σταθμός χωρίς τους Ρώσους δεν έχει νόημα… Εάν η ανακοίνωση του Μπορίσοφ γίνει πραγματικότητα, είναι το τέλος του ISS».
Πόσα χρόνια ζωής μετρά ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός;
Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός ξεκίνησε να συναρμολογείται τον Νοέμβριο του 1998 ενώ το πρώτο του πλήρωμα εγκαταστάθηκε τον Νοέμβριο του 2000. Απέχει από τη Γη 400 χλμ. Ταξιδεύει με μέση ταχύτη 27.744 χιλιόμετρα ανά ώρα και κάνει 15,7 περιφορές την ημέρα. Για τους αστροναύτες που μένουν εκεί, η ανατολή και η δύση του ηλίου γίνεται κάθε 45 λεπτά.
Πώς ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος επηρέασε τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό;
Τον Ιανουάριο του 2022, έναν μήνα πριν ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, Ουάσινγκτον και Μόσχα διαπραγματεύονταν το νέο πλαίσιο συνεργασίας, ώστε ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός να λειτουργεί μέχρι και το 2030. Οι σκληρές δυτικές κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία επηρέασαν μεταξύ άλλων και το ρωσικό διαστημικό πρόγραμμα, οδηγώντας και στην απόφαση αποχώρησης.
Είναι η πρώτη φορά που Ρωσία και Δύση είχαν κόντρα για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό;
Το 2014 η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία είχε πυροδοτήσει έντονη κόντρα. Η Μόσχα είχε απορρίψει την πρόταση ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός να συνεχίσει να λειτουργεί και μετά το 2020, αντιδρώντας στις κυρώσεις που της είχαν επιβληθεί. Κάτι το οποίο, όμως, δεν έκανε τελικά πράξη. Ο Dmitry Rogozin, πρώην επικεφαλής της Roscosmos ο οποίος απομακρύνθηκε πρόσφατα από τη θέση του, έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι χωρίς τη ρωσική βοήθεια ο ISS «θα ακολουθήσει μια μη ελεγχόμενη τροχιά», η οποία θα μπορούσε να τον ρίξει πάνω σε αμερικανικό έδαφος ή στην Ευρώπη.
Τι σκοπεύει να κάνει η NASA με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό;
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο ISS θα πάψει να λειτουργεί το 2030 (ή και αρκετά νωρίτερα, καθώς είναι πολλά τα λειτουργικά έξοδα σε περίπτωση που φύγει η Ρωσία), η NASA ετοιμάζεται να διευρύνει τις «δραστηριότητες»: Εμπορικές επιχειρήσεις, τουρισμός, αθλητικός και γυρίσματα για κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Και με τη Σελήνη τι γίνεται;
Με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό να περνά σε δεύτερη μοίρα, ΗΠΑ, Ευρώπη, Καναδάς και Ιαπωνία έχουν μεγαλεπήβολα σχέδια για το Φεγγάρι, συμπεριλαμβανομένου ενός σεληνιακού διαστημικού σταθμού. Την ίδια στιγμή η Ρωσία προσεγγίζει την Κίνα για έναν ξεχωριστό σεληνιακό σταθμό και βάση στο Φεγγάρι. Το μέλλον του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού φαντάζει όλο και πιο αβέβαιο.
