ΗΠΑ-οπλοκατοχή: πώς η δομή του αμερικάνικου ομοσπονδιακού κράτους διαιωνίζει την σχεδόν ανεξέλεγκτη οπλοκατοχή
Κάθε φορά που αδυνατείτε να κατανοήσετε κάτι που συμβαίνει τις ΗΠΑ και το οποίο είναι πέρα από κάθε φαντασία για τον υπόλοιπο κόσμο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο πραγματικός και θεμελιώδης λόγος ύπαρξης του μπορεί να εντοπισθεί στο προπατορικό αμάρτημα της Αμερικής: στην υποδούλωση εκατομμυρίων ανθρώπων σε στρατόπεδα εργασίας ή σε καθεστώς απαρτχάιντ επί 350 χρόνια.
Ο κόσμος παρακολουθεί με φρίκη εδώ και 34 χρόνια νεαρούς Αμερικανούς να σφαγιάζονται μέσα στις τάξεις των σχολείων τους. Και παρακολουθεί με απορία το πολιτικό σύστημα να αντικρύζει τις σφαγές αυτές ανήμπορο, χωρίς να μπορεί να πάρει μέτρα, παρ’ όλο που όλες οι δημοσκοπήσεις, επί δεκαετίες, δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών υποστηρίζουν την απαγόρευση της πώλησης αυτόματων όπλων στρατιωτικού τύπου και τη θεσμοθέτηση ελέγχων (ποινικού μητρώου, ιατρικού και ψυχιατρικού ιστορικού, κλπ.) όλων όσων επιθυμούν να αγοράσουν όπλα.
Η σφαγή στο Ουβάλντε του Τέξας είναι το τριακοστό ένατο (39ο) επεισόδιο δολοφονικής επίθεσης με όπλο σε εκπαιδευτικό ίδρυμα στις ΗΠΑ (δημοτικό, γυμνάσιο, πανεπιστήμιο) από τις αρχές του χρόνου. Πριν από τους 21 νεκρούς του Ουβάλντε, 10 άτομα είχαν σκοτωθεί και 51 είχαν τραυματισθεί φέτος σε σχολεία και πανεπιστήμια.
Γονείς κλαίνε μπροστά στις κάμερες.Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι και σχολιαστές ζητάνε άμεσα μέτρα περιορισμού της οπλοκατοχής. Η συντριπτική πλειοψηφία του Δημοκρατικού Κόμματος πολιτεύεται υπέρ του περιορισμού της οπλοκατοχής.
Που οφείλεται η αδυναμία του Κογκρέσου να νομοθετήσει, ειδικά αφού το Δημοκρατικό Κόμμα ελέγχει και τα δύο σώματα του; Η απάντηση είναι απλή: κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη της Γερουσίας και στη διαφθορά.
Σε ένα βίντεο που έγινε viral από το πρωί της Τετάρτης σε όλον τον κόσμο, ο Steve Kerr, προπονητής των Golden State Warriors, σε συνέντευξη τύπου για την έναρξη των playoffs του ΝΒΑ, με δάκρυα στα μάτια και με οργισμένη φωνή ξέσπασε: «Το 90% των Αμερικανών, ανεξάρτητα από κομματική προτίμηση, θέλουμε να επιβληθούν έλεγχοι σε όσους θέλουν να αγοράσουν όπλα και 50 γερουσιαστές μάς κρατάνε όμηρους και δεν επιτρέπουν να περάσει ο σχετικός νόμος που υπερψήφισε πρόπερσι η Βουλή των Αντιπροσώπων. Φτάνει πιά!»
Το σύστημα διακυβέρνησης που θεσμοθέτησε το σύνταγμα του 1787 ήταν αποτέλεσμα ενός μεγάλου συμβιβασμού. Για να δεχτούν να το επικυρώσουν οι πέντε πολιτείες του τότε Νότου (Βιρτζίνια, Μέριλαντ, Β. Καρολίνα, Ν. Καρολίνα και Τζόρτζια) και να γίνουν μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών, η νομοθετική εξουσία αποφασίσθηκε να αποτελείται από δύο σώματα: τη Βουλή των Αντιπροσώπων, που εκλεγόταν απ’ ευθείας απ’ τον λαό και είχε θητεία 2 ετών, και τη Γερουσία, που εκλεγόταν από τα πολιτειακά κοινοβούλια και κάθε δύο χρόνια εκλεγόταν το 1/3 του σώματος.
Ενώ, δε, οι πολιτείες θα εκπροσωπούντο στη Βουλή των Αντιπροσώπων με αριθμό βουλευτών ανάλογο με τον πληθυσμό τους, στη Γερουσία όλες οι πολιτείες θα είχαν από δύο γερουσιαστές.
Αυτό έγινε για να προστατευθεί η δυνατότητα των πολιτειών του νότου να συνεχίσουν να πλουτίζουν στηριγμένες στο σύστημα της κληρονομικής δουλείας των Αφρικανών που μεταφέρθηκαν, και συνεχίζονταν να μεταφέρονται, στα στρατόπεδα εργασίας του νότου για να καλλιεργούν καπνό, ρύζι και βαμβάκι. Η Γερουσία σχεδιάσθηκε από τους πατέρες του Αμερικανικού έθνους για να ενεργεί ως ανάχωμα (bulwark) ενάντια σε κάθε προσπάθεια πραγματικού εκδημοκρατισμού, φιλελευθεροποίησης και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η κλιμακωτή (staggered) εκλογή των γερουσιαστών σήμαινε ότι θα χρειαζόντουσαν 6 χρόνια και 3 εκλογικές αναμετρήσεις για να αντικατασταθούν όλοι οι γερουσιαστές. Επίσης, το ότι οι γερουσιαστές εκλέγονταν από τα πολιτειακά κοινοβούλια και όχι απευθείας απ’ τον λαό είχε σαν αποτέλεσμα να υπηρετούν στη Γερουσία άνθρωποι που δε λογοδοτούσαν στους ψηφοφόρους αλλά στα συμφέροντα που ήλεγχαν τα πολιτειακά κοινοβούλια. (Η Γερουσία των ΗΠΑ άρχισε να εκλέγεται απευθείας απ’ τον λαό μετά το 1913 και την επικύρωση της 17ης Τροπολογίας του συντάγματος).
Το 1788, το Ντέλαγουεαρ, με 59 χιλιάδες κατοίκους, αντιπροσωπεύθηκε με 2 γερουσιαστές στο πρώτο Κογκρέσο, όσους και η Βιρτζίνια, που είχε 748 χιλιάδες κατοίκους.
Σήμερα, η Καλιφόρνια, με 40 εκατομμύρια κατοίκους έχει όσους γερουσιαστές έχει και το Γουαϊόμινγκ, με 580 χιλιάδες κατοίκους.
Πόσο απόλυτα απαραίτητη ήταν η Γερουσία για τις πολιτείες του Νότου, η οικονομία των οποίων στηρίζονταν αποκλειστικά στην εργασία των σκλάβων Αφρικανών;
Το χειμώνα του 1861, δύο μήνες μετά τη νίκη του Αβραάμ Λίνκολν στις προεδρικές εκλογές και ένα μήνα πριν από την ορκωμοσία του, οι πολιτείες του Νότου, που μέχρι το 1861 είχαν γίνει 11, κήρυξαν την απόσχιση τους από τις ΗΠΑ και έτσι άρχισε ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος.
Ο εμφύλιος πόλεμος των ΗΠΑ δεν άρχισε γιατί ο Πρόεδρος Λίνκολν κατήργησε τη δουλεία των μαύρων: καμία τέτοια πρόθεση δεν είχε ο Λίνκολν το 1861. Άρχισε γιατί η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπάθησε να αποτρέψει τη διάλυση της χώρας μετά την απόσχιση των πολιτειών του Νότου.
Και οι πολιτείες του Νότου δεν κήρυξαν την απόσχιση τους από την ένωση γιατί ο Λίνκολν κατήργησε τη δουλεία των μαύρων. Ο λόγος της απόσχισης ήταν η σύνθεση της Γερουσίας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η Αμερική επεκτεινόταν προς τα δυτικά και σιγά σιγά άρχισαν να δημιουργούνται νέες πολιτείες. To 1860 υπήρχαν 33 πολιτείες και ετοιμάζονταν να εισέλθουν στην ένωση το Κάνσας, η Δυτική Βιρτζίνια, η Νεμπράσκα και η Νεβάδα. Το πιο σημαντικό ερώτημα σε κάθε συζήτηση στο Κογκρέσο για την εισδοχή μιας νέας πολιτείας σε όλο το μισό του 19ου αιώνα ήταν το εάν θα επιτρέπεται η δουλεία στο έδαφος της ή όχι.
Σε μια χώρα με 33 πολιτείες, ο Νότος, που αποτελείτο από 11 πολιτείες, ήλεγχε ακόμη τη Γερουσία, γιατί μπορούσε να μπλοκάρει νομοσχέδια με βάση την αρχή της αυξημένης πλειοψηφίας των 2/3 για σημαντικά νομοσχέδια. Το 1860, όμως, εάν οι 4 νέες πολιτείες γίνονταν μέλη της ένωσης ως πολιτείες που δεν ήταν νόμιμη η δουλεία, όπως επιθυμούσε η πλειοψηφία των πολιτειών, ο έλεγχος της Γερουσίας από τις πολιτείες του Νότου αντιμετώπιζε θανάσιμο κίνδυνο και υπήρχε φόβος ότι θα ήταν θέμα χρόνου η απαγόρευση της δουλείας σε όλη τη χώρα.
Ο Αβραάμ Λίνκολν είχε δηλώσει στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του ότι εάν εκλεγεί και εάν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, του οποίου ηγείτο, αποκτούσε τον έλεγχο του Κογκρέσου, θα εναντιωνόταν στην θεσμοθέτηση της δουλείας στις νέες πολιτείες της δύσης.
Εξ ου και η απόσχιση, που προκάλεσε τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1861-65, την πιο αιματηρή σύγκρουση του 19ου αιώνα σε όλον τον κόσμο, και είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του Νότου, την κατάργηση της δουλείας και την εγκαθίδρυση του καθεστώτος απαρτχάιντ, που διήρκεσε μέχρι το 1965. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Τόσο σημαντική ήταν η Γερουσία για τον Νότο, και η ύπαρξη της, που δεν απαντάται σε καμμιά άλλη δημοκρατική χώρα του κόσμου, εξηγείται εάν γνωρίζει κανείς την ιστορία των ΗΠΑ και τα όσα διαδραματίσθηκαν στην συνταγματική συνέλευση του 1787.
Μια από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες που επέβαλλαν στη Γερουσία οι γερουσιαστές του Νότου από τις αρχές του 19ου αιώνα, με στόχο την προστασία του «ιδιόμορφου θεσμού» (“peculiar institution”, όπως αποκαλούσε ο Τόμας Τζέφερσον τη δουλεία των μαύρων) ήταν ο θεσμός του filibuster ή της «κοινοβουλευτικής κωλυσιεργίας». Κατά τη συζήτηση ενός νομοσχεδίου, οι γερουσιαστές είχαν το δικαίωμα να ομιλούν απεριόριστα στην ολομέλεια του σώματος και η ολομέλεια μπορούσε να τους διακόψει μόνο με πλειοψηφία έξι δεκάτων (6/10). Με τον τρόπο αυτό, ένας γερουσιαστής ή ομάδα γερουσιαστών μπορούν να μπλοκάρουν οποιοδήποτε νομοσχέδιο (ακόμη και εάν το έχει υπερψηφίσει η Βουλή των Αντιπροσώπων και περιμένει έγκριση και από τη Γερουσία).
Η διαδικασία αυτή, στα 230 χρόνια ύπαρξης της Γερουσίας έχει χρησιμοποιηθεί μόνο μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου και μόνο για να μπλοκάρουν νομοσχέδια για τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα των μαύρων Αμερικανών. Τις περισσότερες φορές, δε, η δήλωση ενός γερουσιαστή ή ενός κόμματος ότι σκοπεύει να κωλυσιεργήσει το νομοσχέδιο είναι αρκετή για να μην παραπεμφθεί καν το νομοσχέδιο στην ολομέλεια για συζήτηση και ψήφιση.
Σήμερα οι έδρες της Γερουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών είναι κατανεμημένες 50-50 ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς. Λόγω, όμως, της εκλογής 2 γερουσιαστών ανά πολιτεία ανεξάρτητα του πληθυσμού, οι 50 Δημοκρατικοί γερουσιαστές εκπροσωπούν 42 εκατομμύρια περισσότερους Αμερικανούς από ό,τι οι 50 Ρεπουμπλικανοί: 190 εκατομμύρια πολίτες έναντι 150 εκατομμυρίων.
Εικόνα από τη σφαγή στο Columbine
Οι 50 Δημοκρατικοί γερουσιαστές υποστηρίζουν την επιβολή περιορισμών στην οπλοκατοχή, όπως και οι ψηφοφόροι τους. Την επιβολή περιορισμών στην οπλοκατοχή, όμως, υποστηρίζει και η πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων.
Παρ’ όλο που το 30% των Αμερικανών έχουν στην κατοχή τους κάποιο όπλο, σε όλες τις δημοσκοπήσεις, εδώ και δεκαετίες, το 80-90% των Αμερικανών υποστηρίζουν την επιβολή περιορισμών στην οπλοκατοχή. Όπως ακριβώς το είπε ο Steve Kerr των Golden State Warriors.
Όμως, οι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές, μέχρι τελευταίου, αντιτίθενται στην επιβολή οποιουδήποτε περιορισμού στην οπλοκατοχή και χρησιμοποιούν την απειλή της κωλυσιεργίας για να μπλοκάρουν όποιο σχετικό νομοσχέδιο έχει ψηφιστεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Η στάση αυτή του κόμματος διαρκεί από τη δεκαετία του ’70. Και όλες οι προσπάθειες επιβολής περιορισμών έπεσαν στο κενό. Γιατί οι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές απειλούν ότι θα μπλοκάρουν οποιοδήποτε σχετικό νομοσχέδιο με τη διαδικασία της κωλυσιεργίας (filibuster).
Εικόνα από τη σφαγή στο Newtown
Αυτό έκαναν μετά τη σφαγή 12 μαθητών και 1 δασκάλου στο γυμνάσιο Columbine του Κολοράντο το 1998. Αυτό έκαναν μετά τη σφαγή 20 μαθητών και 6 δασκάλων στο δημοτικό σχολείο του Newtown στο Κονέτικατ το 2012. Αυτό έκαναν μετά τη σφαγή 14 μαθητών και 3 καθηγητών στο γυμνάσιο του Parkland στη Φλόριντα το 2018. Και, φυσικά, ύστερα από όλες τις μαζικές σφαγές που δεν έγιναν σε σχολεία.
Γιατί; Επειδή το λόμπι των κατασκευαστών όπλων διαθέτει εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια σε κάθε εκλογικό κύκλο για να χρηματοδοτεί και να υποστηρίζει υποψήφιους που είναι εναντίον των περιορισμών στην οπλοκατοχή και να υπονομεύει υποψήφιους που είναι υπέρ.
Να μερικά παραδείγματα: στις προεδρικές εκλογές του 2012 το λόμπι των κατασκευαστών όπλων δαπάνησε $14 εκατομμύρια στην προεκλογική εκστρατεία του Μιτ Ρόμνεϊ. To 2016 δαπάνησαν $50 εκατομμύρια στην προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ και επιλεγμένων Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών. To 2020 δαπάνησαν πάνω από $35 εκατομμύρια. To 2021, χρονιά χωρίς εκλογικές αναμετρήσεις, δαπάνησαν $16 εκατομμύρια.
Εικόνα από τη σφαγήσ το Parkland
Όποιος Ρεπουμπλικανός τολμήσει να εκφράσει υποστήριξη για ελέγχους ή περιορισμούς στην οπλοκατοχή γίνεται αμέσως στόχος του λόμπι των κατασκευαστών όπλων, οι οποίοι έχουν πείσει την ακροδεξιά πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ότι οι «μαρξιστές» του Δημοκρατικού Κόμματος θέλουν να τους πάρουν τα όπλα και κάθε περιορισμός ή έλεγχος στην οπλοκατοχή είναι το πρώτο βήμα σε μια πορεία που θα οδηγήσει στην πλήρη απαγόρευση της οπλοκατοχής.
Με δεδομένο το πολωμένο πολιτικό κλίμα που επικρατεί στην Αμερική, θέματα όπως η οπλοκατοχή αποτελούν λάβαρα στον πολιτιστικό πόλεμο που μαίνεται μεταξύ του συνασπισμού αστών φιλελεύθερων και μειονοτήτων από τη μια μεριά και των κατοίκων κυρίως της επαρχίας συντηρητικών λευκών δεξιών και ακροδεξιών Αμερικανών.
Για όσο καιρό το λόμπι των κατασκευαστών όπλων είναι ένας από τους βασικούς χρηματοδότες του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και ισχύει η κοινοβουλευτική διαδικασία της κωλυσιεργίας, δεν υπάρχει καμία απολύτως ελπίδα να ψηφιστεί νόμος για τον περιορισμό της οπλοκατοχής από το Αμερικανικό Κογκρέσο. Εκτός, φυσικά, εάν το Δημοκρατικό Κόμμα καταφέρει να εκλέξει 60 γερουσιαστές και, με τον τρόπο αυτό, μπορέσει να νικήσει το filibuster. Η πιθανότητα του να γίνει αυτό με βάση το σύνταγμα και τους πολιτικούς συσχετισμούς που επικρατούν σήμερα είναι ακόμη λιγότερες.
Οι σφαγές νεαρών Αμερικανών μαθητών θα συνεχισθούν, η φρίκη που αισθάνεται ο κόσμος κάθε φορά που βλέπει αυτές τις εικόνες θα εντείνεται και η εικόνα της Αμερικής, και η «μαλακή ισχύς» που ασκεί στον κόσμο, θα συνεχίσει την κατηφορική πορεία που έχει πάρει εδώ και είκοσι χρόνια.
14°
